A Semiotic Study of Yunus Emre’s Poem “Mânâ Denizine Daldık”

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 23 - 37, 01.04.2017

Serdar Gürçay

Öz

Yunus Emre is a XIII.–XIV. century Turkish poet, possessing a naive and a live tongue. He is also a spiritual leader who shows people a true path for their lives. The symbols and motifs in his poetries, written in the style of Sehl-i mümteni are like a guide to Turkish people for comprehending Islam. The poem “Mânâ Denizine Daldık contains sufistic symbols which brings an opportunity to make a semiotic study. In the introduction section; semiotics briefly explained. In the first part of the study; the text of the poem “Mânâ Denizine Daldık” is given. Its analysis is made under several sections involving; contradictions and comparison technique (showing the contrasts within the poem), analysis of characters (giving the detailed definition of personalities), iterations (Yunus Emre used various iterations in his poem, by this way he emphasizes certain words and sounds), form (definition of elements those aid the expressions of the poet), surface structure (time, setting and sound is analyzed) and deep structure (where Greimas square is used)

Anahtar Kelimeler

Semiotics, Mânâ Deniz Daldık, Poem, Yunus Emre

Yunus Emre’nin “Mânâ Denizine Daldık” Şiirinin Göstergebilimsel İncelemesi

Öz

Yunus Emre, XIII.–XIV. yüzyıl Anadolu coğrafyasında saf, canlı Türkçeyle sufiyâne şiirler söyleyen bir şairdir. Yunus Emre’de insanlara yol gösterme ve bu anlamda manevi bir öncü olma vasfı mevcuttur. Sehl-i mümteni kabul edilebilecek nitelikteki şiirlerinde kullandığı sembol ve motifler, Türklerin akidelerini idrakinde kılavuz rolü üstlenir. Bu çalışmada incelenen “Mânâ Denizine Daldık” şiiri de dinî-tasavvufî semboller içermektedir. Bu sembolik olma vasfı sebebiyle eserin göstergebilimsel açıdan incelenmesinin uygun olduğu düşünülmüştür. İlk bölümde; şiir sunulmuştur. İlerleyen bölümlerde şiir; Karşıtlık ve Karşılaştırma Tekniği, Kişi Kesiti, Kelime ve İbare Yinelemeleri, Biçimsel Yapı, Yüzey Yapı, Yüzey ve Derin Yapı alt başlıkları altında incelenmiştir. Karşıtlık ve Karşılaştırma Tekniği, eserdeki zıtlıkları ortaya koyarak mukayese etmektedir. Kişi Kesiti bölümünde, kişilerin derinlemesine özellikleri belirtilmiştir. Ayrıca, Yunus Emre’nin şiirlerinde Kelime ve İbare Yinelemeleri sıkça kullanılmıştır, sanatçı bu yolla kıymet verdiği sözün hafızalarda kalmasını sağlar ve pekiştirerek hedefe ulaşmayı kolaylaştırır. Biçimsel Yapı’da şiirin şekil özelliklerine değinilmiş ve bunun üslûba yaptığı katkı vurgulanmıştır. Yüzey Yapı’da şiirde; zaman ve mekân olgusu, kullanılan seslerin yarattığı çağrışımlar irdelenmiştir. Derin Yapı’da ise kelimelerin mânâları ve çağrışımları detaylı olarak ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Göstergebilim, Mânâ Denizine Daldık, Şiir, Yunus Emre

Kaynakça

• Cebecioğlu, E. (2009). Tasavvuf Terimleri ve Deyimler Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Yayınevi.
• Eliade, M. (2003). Dinler Tarihine Giriş, 1. bs. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Gölpınarlı, A. (1965). Yunus Emre Risâlat al-Nushiyya ve Dîvân, İstanbul: Eskişehir Turizm ve Tanıtma Derneği Yayını.
• İlbey, A. D. “Gece Ehli Olmak”, www.tyb.org.tr/gece-ehli-olmak- 15607yy.htm [01.05.2016].
• Kurnaz, C., Tatcı, M. (2000). Türk Edebiyatında Hû Şiirleri, Ankara: Bizim Büro Basım Yayın Dağıtım.
• Mustafa Fevzi Efendi. (2003). Vahdet-i Vücûd Meselesi, çev. Mahmut Kanık, Fatma Zehra Kavukçu. Ankara: Hece Yayınları.
• Özbay, H.; Tatcı, M. (1994). Yunus Emre (Makalelerden Seçmeler), İstanbul: MEB.
• Özçelik, M. (2010). “Yunus Emre’yi Anlamanın İmkânları”, Yunus Emre’yi Anlamaya Doğru, I. Ulusal Yunus Emre Sempozyumu Bildiriler, 22–23 Mayıs 2009. Karaman: Kültür Yayınları: 79.
• Pala, İ. (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Akçağ Yayınları.
• Rifat, M. (1983). Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları, İstanbul: Yazko.
• Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si, İstanbul: Simavi Yayınları.
• Schimmel, A. M. (1991). Sayıların Gizemi, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Schimmel, A. M. (2001). İslamın Mistik Boyutları, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Sözer, A. (2010). “Bir Tasvirî Üslup Denemesi: Yunus Emre’nin Türkçede Bulduğu”, Yunus Emre’yi Anlamaya Doğru, I. Ulusal Yunus Emre Sempozyumu Bildiriler, 22–23 Mayıs 2009. Karaman: Kültür Yayınları: 174.
• Tatcı, M. (1990). Yunus Emre Divânı, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Tatcı, M. (2005). Yûnus Emre Divânı (Tenkitli Metin), İstanbul: MEB.
• Tatcı, M., Kurnaz, C. (2016). Türk Edebiyatında Hû Şiirleri, İstanbul: h Yayınları.
• Yağmur, S. (2012). Yunus Emre Divânı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Yavuz, K. (2010). “XIV. Yüzyılın İlk Yarısında Türk Edebiyatı ve Yunus Emre”, Yunus Emre’yi Anlamaya Doğru, I. Ulusal Yunus Emre Sempozyumu Bildiriler, 22–23 Mayıs 2009. Karaman: Kültür Yayınları: 92.