Gazimağusa Kutup Osman Efendi Türbe Kitâbesi ve Kitâbe Metninin Problemleri

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 34, 15.05.2020

Metin Akar

Öz

Türk mutasavvıfı Atpazarî Osman Fazlî / Kutup Osman Efendi, sarayla da iyi ilişkileri olan, huzur dersleri veren bir şeyhtir. Halk, esnaf ve eşrafı ilmiyle etkilemiş, Sultan II. Süleyman'ın cülûsu sırasında meydana gelen kargaşayı durdurmada nüfuzundan yararlanılmıştır. Gücünden çekinen Köprülüzade Fazıl Mustafa Paşa onu Magosa'ya sürmüştür. Buradaki hayatı uzun sürmemiş, 1691’de ölmüştür. Mezarı, zamanla kaybolmuştur. Kıbrıs muhassılı El-Hac Seyyid Mehmed Ağa, 1824’te kabrini buldurur, sonra da bugünkü türbeyi yaptırır. Türbe kitâbesi Seyyid Feyzullâh Dede tarafından 1835-36 yılında kopya edilmiştir. Burada anlatılanlar, Bursalı Şeyh İsmail Hakkî'nin Silsile-nâme ve Tamâmü'l-Feyz adlı eserlerinden alınmıştır. Geleneğimizde anıt mezar ve türbe kitâbeleri umumiyetle kısa olur. Elbette bunun Köktürk ve Uygur kitâbeleri gibi istisnaları vardır. Kutup Osman Efendi türbe kitâbesi de belki bu istisnaların son örneğidir. Kitâbenin, elyazması nüshası bulunmak gibi bir başka sıra dışı vasfı vardır. Bilinen iki nüshası arasında, 131 yerde fark vardır. Makalede bu farklara işaret edilerek metin tenkidi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kutup Osman, , Türbe, , Kitâbe, , Magosa, , Kıbrıs

Kaynakça

• AKAR, Metin – Karakartal, Oğuz. (1997) “I. Dünya Savaşı’nda Kıbrıs’taki Esir Türk Askerleri ve Gazimağusa Çanakkale Şehitliği”, BİR- Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, S.7, s. 7-18. AKAR, Metin. 1998. “Kutup Osman Efendi ve Kıbrıs’ta Bıraktığı İzler”, I. Uluslararası Türk Dünyası Eren ve Evliyaları Kongresi Bildirileri, Ankara 1998, s.29-42. ALASYA, Halil Fikret. 1998. Tarihte Kıbrıs, Lefkoşa. s.317. ANDIZ, Sevinç. 1990. Kıbrıs’ta Vakıf Tarihi Eserler, Lefkoşa, s.46-47. ASLANAPA, Oktay. 1975. Kıbrıs’ta Türk Eserleri, İstanbul, s.25. COBHAM, C. D. 1908. Exerpta Cyria Materials for a History of Cyprus, Cambridge, s.352 . DEDE, Seyit Feyzullah, 1251. [türbe kitâbesi], Cambulat Müzesi, Gazimağusa. FEHMİ, Hasan. 1987. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti El Kitabı, Lefkoşa, s.138-139. HAKERİ, Bener Hakkı. “Kutup Osman Tekke ve Türbesi”, “Kutup Osman Tekkesi Planı”, Kıbrıs Türk Ansiklopedisi, C-I, s. 221, C-II, s. 427. KÜTÜKOĞLU, Bekir. 1979. “Süleyman II”, İslâm Ansiklopedisi, C.XI, İstanbul, s. 155-170. METİN, Hüseyin. 1959. Kıbrıs Tarihine Toplu Bir Bakış, Lefkoşa, s.229-231. RÂŞİD, Tarih, C-III, s.123-124. RIZA,Suphi. 1951. Mağusa’da Tarihî Yerler, Lefkoşa s. 17-24. SÜHA, Ali. 1969. Millî Arşiv, I. Kitap, “Seyyid Mehmed Ağa Vakfı”, 1824, Lefkoşa, s. 44. ŞEYHÎ, Mehmed Efendi. 1989. Vekâyiü’l-fuzalâ, Şekâyıku’n-nu’maniyye ve Zeylleri, II,III. hzr. Abdülkadir Özcan. İstanbul, s. 90. UŞŞAKÎZADE ibrahim Efendi. Zeyl-i Şekâyık, Süleymaniye Ktp, Hamidiye Bl., nu. 943, yk. 409a vd. VASSAF, Hüseyin. Sefîne, C-III, s. 22-26 Kaynak kişi: RAİF, Dinçer. 10.09.1938 tarihinde GaziMagosa’da doğmuştur. Aynı şehirde Namık Kemal Lisesi’nde Beden Eğitimi Öğretmenliği yapmış, bu görevden emekli olmuştur. Doğu Akdeniz Üniversitesi’nden Alan Araştırmacısı sertifikası almıştır. Halen hayattadır. Son türbedar hakkındaki bilgileri bize 29.03.1997 tarihinde, Gazimağusa’da yüzyüze görüşmemizde vermiştir. Kendisine teşekkür ederiz.