KADI BURHANEDDİN DİVANI'NDAKİ BİR GAZEL ÜZERİNE

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 141 - 165, 06.04.2021

Zeki Kaymaz

Öz

Oğuzların Salur boyuna mensup bir aileden gelen Kadı Burhaneddin Ahmed, dönemin Kayseri kadısının oğlu olarak 1345 yılında Kayseri’de doğmuştur. 1398 yılında 54 yaşındayken Akkoyunlu hükümdarı Kara Yülük Osman Bey tarafından öldürülmüştür. Kadı, vezir, nâip ve Sivas hükümdarı olarak savaşlar ve siyasi mücadelelerle geçen bir ömre Arapça iki eserin yanında içinde tekrarlarıyla 1294 gazel, 20 rubai ve 117 tuyuğ olan büyük bir Türkçe dîvânı da sığdırmıştır. Kadı Burhaneddin Ahmed Dîvânı’nın Londra’da British Museum Or.4126’da bulunan tek nüshasının tıpkıbasımı ve ilmi yayını yapılmıştır. Çok zengin bir kelime hazinesinin varlığını gösteren, kıvrak bir Türkçeyi kelime oyunlarıyla yoğurup süsleyen bir üsluba sahip olan Kadı Burhaneddin’in şiiri aynı zamanda çetin bir şiir dilidir. Bu türden çetinlik gösterdiğini düşündüğümüz gazellerden birisi de Kadı Burhaneddin Dîvânı’nın 55b sayfasındaki gazeldir. Makalede önce Muharrem Ergin’ce yapılan transkripsiyonlu metin verilmiş daha sonra dîvânın tıpkıbasımdan faydalanılarak metin üzerindeki düzeltme ve yeni okuma önerilerimiz açıklamalar da eklenerek gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadı Burhaneddin Divanı, Eski Anadolu Türkçesi, Gazel

Kaynakça

• Akar, M. (1998). Bizi Yanıltanlar: 1. Kâtipler, Folkloristik: Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, ed. Özarslan M. ve Çobanoğlu, Ö., Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları, s: 7-9.
• Alparslan, A. (1977). Kadı Burhaneddin Divanından Seçmeler, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Arat, R.R. (1947). Kutadgu Bilig I Metin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Caferoğlu, A. (1968). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergin, M. (1980). Kadı Burhaneddin Divanı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Karagözlü, S. (2018). İbnü Mühennâ Lügati Türkçe Kısmı, İstanbul: Kesit Yayınları.
• Özaydın, A. (2001), Kadı Burhâneddin, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (24):74-75.
• Tören, H. (2000). Kadı Burhaneddin Divanı’nda Bazı Yeni Okuyuşlar, İlmî Araştırmalar (9): 7-9.
• Türk Dil Kurumu (2020). Kadı Burhaneddin Dîvân, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.