Dini Motifli ve Destansı Bir Halk Hikâyesi: Kız Mevludi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 195 - 242, 18.10.2021

Orhan Ay

Öz

Hikâye-i Kız Maʿa Cuhûd, Kesik Baş, Dâsitan-ı Gügercin, Hikâye-i İslam Yahûd gibi anonim olan dini motifli ve destansı halk hikâyeleri halkın zevk ve anlayışının yanısıra dönemin sosyo-kültürel yapısı hakkında bilgi veren önemli edebi ürünlerdir. Makalemizin konusunu teşkil eden bu tarz hikâyelerden biri olan Kız Mevlûdi adlı destansı hikâye müstakil tarzda yazılmış bir halk hikâyedir. Ne zaman ve kimin tarafından yazıldığı belli olmayan hikâyenin bilinen üç farklı nüshası mevcuttur. Elimizdeki nüsha Kız Mevlûdi adı altında 1339/1915 tarihinde Dersaâdet’te Yusuf Ziya Matbaası’nda müstakil risale şeklinde basılmıştır. Bu nüshanın diğer iki nüshayla benzer birtakım yönleri olmakla birlikte onlardan daha hacimli, sade ve derli topludur. Ayrıca dili de diğerlerine göre günümüz Türkçesine daha yakındır. Çalışmamızda Kız Mevlûdi’ni transkripsiyonlu metniyle beraber içerik, dil ve üslup özellikleriyle tahlil etmeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Mevlit, Mevlud, Kız Mevludi

Kaynakça

• Bayat, F. (2006). Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Buzpınar, Ş.T. (2010). Şam, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (38): 315-320.
• Devellioğlu, F. (2004). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lūgat, 21. bs. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Ersoylu, H.(1996). Kız Destanı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Eroğlu, S.(2010). Edebi Bir Tür Olarak Mevlidler –Şekil Özelliklerine Dair Bazı Değerlendirmeler, U.Ü. Fen-Edebiyat fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (18): 125-142. Okiç, M.T.(1975). Çeşitli Dillerde Mevlidler ve Süleyman Çelebi Mevlidinin Tercemeleri, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Tetkikleri Dergisi (1): 17-78
• Öztürk, Z.(2007). Osmanlı Döneminde Kıraat Meclislerinde Okunan Halk kitapları, Türkiye Araştırmalan Literatür Dergisi (9): 401-446.
• Türkçe Sözlük, (2011). 11. bs. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.