Bir Küresel Türk Edebiyatı Var mıdır?

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 209 - 221, 05.02.2024

Yunus Balcı

Öz

Özellikle 1980’den sonra bütün dünyada bir moda kavram haline gelen küreselleşmenin pek çok kere anlaşıldığı gibi salt bir ekonomik ve siyasal hareket olmadığı ortadadır. Temel hareket noktası ekonomi olmakla birlikte ister istemez buna bağlı olarak sosyal alanların hemen hepsini etkileyen bir süreç olmuştur. Dolayısıyla bu sosyal olgular bütününü kavramak için pek çok akademisyen ve düşün adamının ve hatta siyasetçi ve ekonomistin bu olgu üzerine görüş beyan ettiği; boyutlarına, etkilerine; olumlu ve olumsuz taraflarına ışık tutmaya çalıştığı görülmektedir.
Özellikle teknolojinin gelişmesinin, iletişimin nitelik ve niceliğinin yükselmesinin; enerji ve hammadde kaynaklarına daha çabuk ulaşma isteğinin; uzak pazarlara ürün satabilme endişesinin, bilgisayar ve internet kültürünün bunda etkili olduğu görülmüştür. Diğer taraftan bazı ülkelerde yükselen refah seviyesine ulaşma çabalarının, daha iyi bir hayat arama ya da savaş ve terör nedenleriyle ortaya çıkan göç dalgasının da küresel bir hareket yarattığı ortadadır. Bu çok yönlü olgular bütününün oluşturduğu hareketlilikten, insan yaşamının ve düşünce biçiminin bir yansıması olan kültür ve edebiyatın da etkilenmesi gayet normaldir.
Bu yazıda yukarıdaki yaklaşımlar çerçevesinde ortaya çıkan küreselleşme ve edebiyat ilişkisi noktasından bir küresel Türk edebiyatının söz konusu olup olmadığı tartışmaya açılacaktır. Bugün Londra, Paris, Berlin, Los Angeles vb. gibi dünya şehirlerinde değişik etnik kökenlere sahip yazarlar yaşamakta ve eserlerini başta İngilizce olmak üzere, Fransızca ve Almanca gibi dillerde yine dünya okuyucusuna ulaştırabilmektedirler. Ve tabi özellikle Almanya başta olmak üzere Avrupa’nın değişik ülkelerinde Türk kökenli yazarlar, bir kısmı Türkçe ve fakat çoğunluğu bulundukları ülke dilleriyle edebiyat ürünleri vermektedirler. Bunların birçoğu Türk kültür ve yaşantısına ait öğeleri ve bulundukları ülkelerde yaşadıkları sorunları işlemekle, bir nevi küresel edebiyata katkı da vermektedirler. Diğer taraftan Arap coğrafyasına ve oradan Orta Asya’ya kadar uzanan bir kültür alanına etki edebilme imkanına sahip Türk edebiyatının bu coğrafyalarda küresel etki yaratabilme kabiliyeti söz konusudur. Özelikle Orta Asya Türk cumhuriyetleriyle kültürel alanlardaki yakınlıklar da düşünüldüğünde bir küresel Türk edebiyatının imkân dahilindeymiş gibi göründüğü söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Türk Edebiyatı, Küresel Türk Edebiyatı

Kaynakça

• Brennan, T.(2006). “From Development to Globalization: Postcolonial Studies and Globalization Theory”, The Cambridge Companion to Postcolonial Literary Studies, (Ed: Neil Lazarus), Cambridge University Pres.
• Featherstone, M., Lash S., Robertson, R.(1995). Global Modernities, Sage Publication, London, New Delhi.
• Giddens, A.(1990). The Consequences of Modernity, Polity Pres. UK.
• Göktürk, A. (2011). Çeviri: Dillerin Dili, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık
• Gupta, S.(2009). Globalization and Literature, Polity Pres, UK.
• Hirst, P., Thomson, G., Bromley, S.(2009). Globalization İn Question: The İnternational Economy And The Possibilities Of Governance, Cambridge, UK.
• israel, N.(2004). “Globalization and Contemporary Literature”, Literature Compass1, 20C 104.
• Lang, M.(2006). “Globalization and It’s History”, Journal of Modern History, vol.78, no:4.
• Peckham, R.(2016). “Globalization”, Epidemics in Modern Asia, Cambridge University Pres., UK.
• Sartorius, N.(2010). “Globalization”, Professionalism in Mental Healthcare: Experts, Expertise and Expectations , (editör: Dinesh Bhugra) Cambridge University Pres., UK.
• Sturm-Trigonakis, E.(2014). “Contemporary German-Based Hybrid Texts as A New World Literature”, German Literature as World Literature (Hazırlayan: Thomas O. Beebee), Bloomsburys, New York, London, New Delhi, Sydney.
• Ülken, H. Z. (1935). Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü, Vakit Matbaası.