Türk Soylulara Türkiye Türkçesi Öğretiminde Efsanelerin Önemi: Özbek Devkale Efsanesi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 41 - 53, 30.09.2024

Kübra Mutlu

Öz

Sözlü kültür ürünleri, halk hafızasının kendi gelenek ve kültürünü, inanışlarını yansıttığı dünyayı, yaşadığı coğrafyayı, kendi varlığını algılama ve anlamlandırma çabalarından doğmuş metinlerdir. Türk kültür ve geleneklerinin aktarıldığı, Türkistan’dan Anadolu’ya uzanan coğrafyada yeniden ve farklı şekillerde ifadesini bulmuş sözlü kültür ürünleri de azımsanamayacak kadar çoktur. Bu türden metinlerin Türk dillilere Türkiye Türkçesi öğretiminde de kullanılması aslında kardeş olan topluluklar arasındaki kültürel ve milli birlikteliğin de hatırlatıcısı ve göstergesi olacak, aynı zamanda da öğretim sürecini hızlandıracaktır.
Bu çalışmada içerdiği kültürel özellikler ve konular itibariyle efsanelerin Türk dillilere Türkiye Türkçesi öğretiminde kullanılmasının önemi üzerinde durulmuş, diğer Türk dilli halklarda anlatılan efsanelerin bir öğretim materyali olarak kullanıldığında sağlayacağı fayda vurgulanmıştır. Bu minvalde Özbekistan Türkleri halk efsanelerinden olan “Devkale” efsanesinin Türkistan ve Anadolu'da çokça sevilen Ferhad İle Şirin Hikayesi ile olan bağı ve metnin bir öğretim materyali olarak kullanıldığında sağlayacağı fayda üzerinde durulmaya, öneriler sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ferhat ile Şirin, Yabancılara Türkçe Öğretimi, efsane, Devkale, Özbek edebiyatı

Kaynakça

• Adilbekova, E. (2011). Kazak Destanları ve Tarihi Kültür Mirası Üzerindeki Fonksiyonu, III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (16-18 Aralık 2010 İzmir), 13- 16.
• Albayrak, N. (1995). Ferhad ve Şîrin (Mad.), Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.12, 388-389.
• Bakırcıoğlu, Z. (1979). Efsane, fesâne (Mad.), Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.3, 7-8.
• Baydemir, H. (2011). Özbek Efsaneleri, Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Haşımova, T. (2011). Çağdaş Dönemde Türk Halklarının Edebi- Bilimi İlişkilerinde Türkiye Türkçesi, III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (16-18 Aralık 2010 İzmir), 488-493.
• Kalfa, M. (2013). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Sözlü Kültür Unsurlarının Kullanımı, Millî Folklor, 25(97), 167- 177.
• Mutlu, K. (2011). Adil Yakubov’un Romanlarında Sosyal ve Kültürel Meseleler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özcan, N. (2008). Anadolu Halk Hikayesi Ferhat ve Şirin ile Şâhî’nin Ferhâdnâme’sinin Karşılaştırılması, 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi), 3(3), 1209-1224.
• Seyidoğlu, B. (2002). Ferhat İle Şirin, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi,19, 133-135.