The Egyptian Tribute in Ottoman Public Finance in the Nineteenth Century: The Relationship between Foreign Debt and Fiscal Dependency

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 4, 310 - 319, 27.09.2025

Sevda Özkaya Sofu

https://doi.org/10.46868/atdd.2025.970

Öz

This study examines the financial, political, and symbolic functions of the annual tax (tribute) regularly remitted from Egypt to the Ottoman treasury in the nineteenth century. Established within the legal framework of the London Treaty of 1841, this payment represented one of the clearest manifestations of the semi-autonomous provincial model in Ottoman–Egyptian relations, while simultaneously constituting a critical source of revenue for the fiscal balance of the empire. Drawing on Ottoman archival documents (BOA), the records of the British National Archives (TNA), and contemporary press sources (The Times), the analysis demonstrates that the Egyptian tribute functioned as a form of collateral in international financial markets during the period of increasing foreign borrowing following the Tanzimat reforms. With Britain’s occupation of Egypt in 1882, the collection and utilisation of the tribute became more complex, deepening the tensions between the Ottoman central administration and British financial control. This study argues that the Egyptian tribute was not merely a fiscal revenue item but also a strategic instrument that shaped the Ottoman Empire’s foreign debt policies, political sovereignty, and position within international diplomacy. In conclusion, the Egyptian tribute offers a fundamental perspective for understanding the transformation of Ottoman finance and the dynamics of fiscal dependency in the nineteenth century.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Public Finance , Egyptian Tribute , Foreign Debt , British Occupation , Fiscal Dependency , Nineteenth Century

XIX. Yüzyılda Osmanlı Maliyesinde Mısır Vergisi: Dış Borçlar ve Malî Bağımlılık İlişkisi

Öz

Bu çalışma, XIX. yüzyılda Osmanlı maliyesinde Mısır’dan düzenli olarak gönderilen yıllık verginin (haraç) malî, siyasî ve sembolik işlevlerini incelemektedir. 1841 tarihli Londra Antlaşması ile hukukî çerçevesi belirlenen bu ödeme, Osmanlı–Mısır ilişkilerinde yarı özerk eyalet modelinin en belirgin göstergelerinden biri olmuş, aynı zamanda imparatorluğun bütçe dengeleri açısından kritik bir gelir kalemini teşkil etmiştir. Osmanlı arşiv belgeleri (BOA), İngiliz Ulusal Arşiv kayıtları (TNA) ve dönemin basın kaynakları (The Times) kullanılarak yapılan analizde, Mısır vergisinin Tanzimat sonrası artan dış borçlanmalar sürecinde uluslararası finans piyasaları açısından güvence (collateral) olarak işlev gördüğü ortaya konulmaktadır. İngiltere’nin 1882’de Mısır’ı işgaliyle birlikte verginin tahsili ve kullanımı daha karmaşık bir hal almış, Osmanlı merkezî idaresi ile İngiliz malî denetimi arasındaki gerilim derinleşmiştir. Bu çalışma, Mısır vergisinin yalnızca bir malî gelir unsuru değil, aynı zamanda Osmanlı’nın dış borç politikaları, siyasal egemenliği ve uluslararası diplomasi içindeki konumunu şekillendiren stratejik bir araç olduğunu ileri sürmektedir. Sonuç olarak Mısır vergisi, XIX. yüzyıl Osmanlı maliyesinin dönüşümünü ve malî bağımlılık dinamiklerini anlamak için temel bir perspektif sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Maliyesi , Mısır Vergisi , Dış Borçlar , İngiliz İşgali , Malî Bağımlılık

Kaynakça

• Akarlı, E. D. (1996). The problems of external debt in the late Ottoman Empire: The case of Egypt. In W. Fischer, P. Gatrell, & H. W. Höpken (Eds.), The financing of war in the late Ottoman Empire (pp. 89–105). Franz Steiner Verlag.
• Boz, H. (2013). Osmanlı bütçeleri ve Mısır haraç gelirleri (1860–1908). Türk Tarih Kurumu.
• Çadırcı, M. (1981). Tanzimat döneminde Anadolu kentlerinin sosyal ve ekonomik yapıları. Türk Tarih Kurumu.
• Cromer, E. (1908). Modern Egypt (1–2). Macmillan.
• Fahmy, K. (1997). All the Pasha’s men: Mehmed Ali, his army and the making of modern Egypt. Cambridge University Press.
• Genç, M. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet ve ekonomi. Ötüken.
• İnalcık, H. (1996). Osmanlı’da devlet, hukuk, adalet. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Marsot, A. L. (2007). A history of Egypt: From the Arab conquest to the present. Cambridge University Press.
• Pamuk, Ş. (1984). The Ottoman Empire and European capitalism, 1820–1913: Trade, investment and production. Cambridge University Press.
• Raymond, A. (1994). Artisans et commerçants au Caire au XVIIIe siècle. Éditions de l’EHESS. Shaw, S. J. (1977). History of the Ottoman Empire and modern Turkey: Vol. 2. Reform, revolution and republic. Cambridge University Press.