Relation with Ancient Iran Religions of The Persian King Cyrus the Great (559- 530 B.C.)

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 9, 36 - 48, 01.12.2016

Eray Karaketir

Öz

In ancient times, three religions like Mazdayasna, Mithraism and Anahita become prominent in
ancient Persia. Mazdayasna or Zoroastrianism that takes its source from God Ahura Mazda and was
propagated by Zarathustra that alleged as a prophet draw attention with its dualistic internal structure and its
attaching importance to fire. For the first time, In Mithraism whose God’s name Mithra is seen in cuneiform
tablets and document dating to 15th century B.C., sacrificial ritual and the Sun play a significant role.
Anahita faith associated with Anahita, the Water Goddess, identified with Kybele and Aphrodite by several
societies later on. These religions that influenced ancient Persian society had also an important place in
spiritual world of Cyrus the Great. Two main elements come into prominence about Cyrus the Great’s liaison
with Mazdayasna. The first one is Cyrus the Great’s daughter’s name and the second one is the fire-temple
near Cyrus the Great’s mausoleum. Sacrificing by Magi near the mausoleum of Cyrus the Great and the
meaning of Cyrus are the main factors to establish a connection between Cyrus the Great and Mithraism. The
fact that Anahita obtain a significant power in Anatolia that had come under the domination during the
sovereignty of Cyrus the Great is the main clue of the relation between Cyrus the Great and Anahita faith.
The relation of Cyrus the Great with Marduk the Babylonians’ God, and the Yahweh, Jews’ God is directly
related to his great kingdom which includes many different societies.

Anahtar Kelimeler

Cyrus the Great, Mazdayasna, Mithraism, Anahita, Ancient Iran, The Persians, The Achaemenides

Pers Kralı Büyük Kyros’un (M.Ö. 559-530) Antik İran Dinleriyle İlişkisi

Öz

Antikçağ’da İran’da Mazdeizm, Mitraizm ve Anahita olmak üzere üç dini inanç ön plana çıkmaktadır. Kaynağını tanrı Ahura Mazda’dan alan ve peygamber olduğu iddia edilen Zerdüşt tarafından yayılan Mazdeizm, düalistik yapısı ve ateşe verdiği önemle dikkat çekmektedir. İlk defa M.Ö. 15. yüzyıla ait çivi yazılı belgelerde adı geçen tanrı Mitra’dan kaynaklanan Mitraizmde ise kurban ibadeti ve Güneş önemli bir rol oynamaktadır. Su Tanrıçası olarak bilinen Anahita’yla ilişkilendirilen Anahita inancı, daha sonraki dönemlerde çeşitli toplumlar tarafından Kibele ve Aphrodite’le özdeşleştirilmiştir. Antik İran toplumu üzerinde etkili olan bu inançlar Büyük Kyros’un da manevi dünyasında belli bir yer tutmaktadır. Büyük Kyros’un Mazdeizmle ilişkisi konusunda iki unsur öne çıkmaktadır. Bunlardan ilki Büyük Kyros’un kızının ismi, ikincisi ise Büyük Kyros’un anıtmezarının yakınında yer alan ateşgededir. Büyük Kyros’un anıtmezarının yakınında Magoslar tarafından tanrıya kurban adanması ve Kyros isminin anlamı Mitraizmle Büyük Kyros arasında bağ kurmamızı sağlayan temel etkenlerdir. Büyük Kyros döneminde Pers egemenliğine giren Anadolu’da İran kökenli bir inanç olan Anahita inancının önemli bir güce ulaşması Büyük Kyros’la Anahita inancı arasında dolaylı da olsa bir ilişki kurmamıza imkân vermektedir. Büyük Kyros’un Babillilerin tanrısı Marduk ve Yahudilerin tanrısı Yahvehle ilişkisi ise Büyük Kyros’un çeşitli yönlerden birbirinden farklı olan toplumları içine alan büyük bir imparatorluk meydana getirmesiyle doğrudan ilgilidir

Anahtar Kelimeler

Büyük Kyros, Mazdeizm, Mitraizm, Anahita, Eski İran, Persler, Akamenidler