FALCONRY IN OTTOMAN EMPIRE

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 5, 148 - 164, 01.12.2015

Batuhan İsmail Kıran

Öz

Falconry which emerged in Far East Asia and spread from there to the Middle East as a global
occupation in the history had an important place in the history of many nations. Middle Ages in Europe, the
birds which are the symbol of power, nobility, and aristocracy were respected and remained popular until the
widespread of firearms. Falconry which was in demand in at many of the palaces of the Turkish states had
the most advanced form at the time of Ottoman Empire. There were four falconry organizations in the capital
and they were called the name of the birds they fed. These organizations were Čakı̊ rd̲ j̲ ı̊, S̲ h̲ ahind̲ j̲ i,
Atmad̲ j̲ ad̲ j̲ ı̊ and Dog̲ h̲ and̲ j̲ ı̊ (Falconer) Dormitory. These organizations had a lot of birdmen in the different
areas of the country. These provincial falconers were led by the head- falconers in the province. The person
who was in charge of falconers was the key person of the communication between the center and the
provinces. The soldier of the falconry ward in the center were paid- the ʿulūfe-. The soldiers in the country
were granted a timar by the Ottoman sultans or ran farms or bas̲ h̲ tina. They were exempt from tax in return
for these tasks. As it can be seen, Ottoman falconry was the occupation which had both economic and
administrative aspects. In this study, the information about provincial and central structure of the Ottoman
falconry will be given. As it is understood, Ottoman falconry had played an important role until 19th century
in the light of the information given.

Anahtar Kelimeler

Falconry, The Organizations of Čakı̊rd̲ j̲ ı̊, S̲ h̲ ahind̲ j̲ i, Atmad̲ j̲ ad̲ j̲ ı̊ and Dog̲ h̲ and̲ j̲ ı̊ (Falconer) Dormitory

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA DOĞANCILIK

Öz

Tarihte küresel bir uğraş olarak karşımıza çıkan, temelleri Uzak Doğu Asya’da olan ve oradan da Orta Doğu’ya yayılmış olan doğancılık, birçok milletin tarihinde önemli bir yer edinmiştir. Orta Çağ Avrupa’sında asaletin, gücün ve soyluluğun sembolü olan bu kuşlar, pek itibar görmüş ve ateşli silahlar yaygınlaşana kadar popülerliğini korumuşlardır. Birçok Türk devletinin saraylarında da rağbet gören doğancılık, Osmanlı İmparatorluğu’nda en gelişmiş şeklini barındırmaktaydı. Başkentte dört doğancı teşkilatı vardı ve bunlar besledikleri avcı kuşun adıyla anılırlardı. Bu teşkilatlar; Çakırcı Ocağı, Şahinci Ocağı, Atmacacı Ocağı ve Doğancı Koğuşu’ydu. Taşra’da ise bu teşkilatların farklı bölgelerde kuşçuları bulunurdu. Bu taşra doğancılarının başında da bir taşra doğancıbaşısı vardı. Taşradaki doğancılar üzerinde yetkili olan bu kişi, merkez ile taşra arasındaki iletişimin de kilit ismiydi. Merkezdeki doğancı ocaklarının neferleri ulufeli yani maaşlıydılar. Taşradakiler ise ya tımar tasarruf eder ya da çiftlik veya baştina işletirlerdi. Bu görevlerine karşılık da vergilerden muaf tutulurlardı. Bunlardan anlaşıldığı üzere Osmanlı doğancılığı hem ekonomik, hem idarî boyutları olan gelişmiş bir uğraştı. Bu çalışmada Osmanlı doğancılığının taşra ve merkez yapılanması hakkında bilgi verilecektir. Verilen bilgiler ışığında Osmanlı doğancılığının, lağvedildiği XIX. yüzyıla kadar olan zamanda edinmiş olduğu kıymetli konum da anlaşılabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Doğancılık, Çakırcı Ocağı, Şahinci Ocağı, Atmacacı Ocağı, Doğancı Koğuşu.