Meşrutiyet Döneminde Hukuksal ve Toplumsal Alanda Kadın Algısı “Nisa Hapishaneleri Örneği”

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 17, 295 - 333, 30.10.2018

Umut Karadoğan

Öz

Osmanlı
Devleti’nin sosyolojik ve teolojik açılardan kadına bakışı, Arap manifestosuyla
örülüyken, her alanda değişimi kendine düstur edinmiş, topluma ve siyasal
yaşama gelişimi adapte etmeye çabalayan üst yönetim aklının uygulamakta olduğu
politikaların yanı sıra kültürel alanlarda da kendisini ortaya koyma çabasına
girdiği dönem olan Tanzimat’ın, elbette kadına bakış açısı da farklı olacaktı. Batı’da
özgürleşmeye başlayan ve toplum içerisinde daha görünür duruma gelen Avrupalı
kadın, Osmanlı aydınlarının da ilgi odağı haline gelmiş ve her anlamda
çağdaşlaşmayı arzulayan bir düşünce yapısını, dönemin yönetimine de aksettirmenin
çabasına girmişlerdir. Bu sayede daha ılımlı bir pozitivizm ile II.
Meşrutiyetten sonra kadının toplumsal algısı, her alanda değiştirilmeye gayret
edilmiş ve kadınlar daha fark edilir toplum bireyi olarak, gündelik yaşamın
keşmekeşinde kendilerine bir yer açmışlardır. Zaman zaman bu durumun
hazmedilemeyişi sebebiyle de başlarını kanunla, devletle, toplumla ilgili
sıkıntıya sokmuşlardır. Yapılan bu çalışma, Osmanlı kadınının süreç içerisinde
kazanımlarını nasıl elde ettiğini yine Osmanlı resmi arşiv belgelerine dayanılarak
açıklanmaya çalışacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Kadın, Toplum, Hukuk, Nisa Hapishaneleri

Women's Perceptıon ın a Legal and Socıal Scope ın the Concept of the Country

Öz

While the
sociological and theological point of view of the women in the Ottoman State is
woven with the Arab manifesto, the perspective of women should be different in
Tanzimat Era, which is the period in which the
mind of the upper management that strives to adapt the change in every field
and the
development of society and political life, as well as the cultural fields. The
European woman, who started to become free in the West and became more visible
in the society, became the focus of attention of the Ottoman intellectuals who
tried to reflect a thought structure which desires to modernize in every sense
to the administration of the period. In
this way, with a more moderate positivism after the second constitutional
monarchy, the social perception of women has been tried to be changed in every
field, and women, as a more visible society member, have opened up a place in
the discovery of everyday life. From time to time, the women has put themselves
in trouble with law, state and society because the society can not accept the
new statue of women. This study will try to explain how the Ottoman woman
obtained her rights in the process based on the Ottoman official archive
documents. 

Anahtar Kelimeler

Women, Prison of Women, Public, Law

восприятие женщины в юридической и социальной сферах в период мешруте “на примере женских тюрем”

Öz

В
Османском государстве взгляд на женщину, тесно связанный с арабским манифестом,
с социологической и теологической перспектив в период Танзимата, который
характеризуется стремлением высшего руководства наряду с политикой адаптации
развития общества и политической жизни, взяв за правило изменение в каждой
сфере, применение реформ и в культурной жизни, безусловно отличался. Начавшаяся
на западе эмансипация женщин и их выход на более заметные позиции в обществе не
остались незамеченными для желающей всесторонней модернизации османской
интеллигенции и привели к появлению нового типа мышления, что выразилось в
стремлении ее отражения в правлении. Так, после более мягкого позитивизма периода
II
Мешруте были предприняты попытки изменения в всех сферах восприятия женщины
обществом, и женщины, как уже более заметный индивид социума, стали приобретать
собственное место в повседневной жизни. Временами необходимость доказать свое
место приводила к неприятностям с законом, государством и обществом. Данное
исследование посвящено тому, какой ценой османской женщине удалось отвоевать
свое место, на основе документов из Османского архива.         

Anahtar Kelimeler

женщина, общество, право, женские тюрьмы

Kaynakça

• DAŞCIOĞLU, K., (2006). "Osmanlı Belgeleri Işında Denizli Sancağı Hapishaneleri", C.1, Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiriler, Pamukkale Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Yayınları, Denizli, s.440-445.
• GÜRSOY, E. (2014). “Osmanlı Devleti’nin Son Dönemlerinde Eskişehir Hapishanesi (1890-1920)”, Tarih Okulu Dergisi, Sayı: XX, s.227-229.
• TEKİN S., (2010). “Osmanlı’da Kadın ve Kadın Hapishaneleri”, AÜ, DTCF Dergisi, C:29, S:47, Ankara, s.95-96.
• TUNCER, H., (1989). “Türk Kadınının Geçirdiği Evrimin Tarihçesi ve Bugünkü Durumu” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt: VI, sayı:16, Ankara, s.163-172.
• TOPRAK, Z., (1989). “İttihat-Terakki ve Teali-i Vatan Osmanlı Hanımlar Cemiyeti”, Toplum ve Bilim, Sayı:43-44, İstanbul, s.183-190.
• YILDIZ Özgür, (2015). “Osmanlı Hapishaneleri Üzerine Bir Değerlendirme: Karesi Hapishanesi Örneği”, Akademik Bakış, Cilt:9, S.17, Ankara, s.91-111.
• YILDIRIM, N., (1996). ”1893 İstanbul Kolera Salgını İstatistikleri”, Tarih ve Toplum Dergisi, S: 150, İstanbul, s.51-54.