Niyazi Dinçsoy’un Hatıralarında Turgutlu’nun İşgal ve Kurtuluş Günleri

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 284 - 312, 29.03.2019

Nurettin Gülmez Bünyamin As

Öz

Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda
imzalanan Mondros Mütarekesi’nin ardından, İzmir 15 Mayıs, Manisa 25 Mayıs,
Turgutlu’da 29 Mayıs 1919 tarihinde Yunanlılar tarafından işgal edilmiştir.
Turgutlu’da üç yıl, üç ay, sekiz gün süren işgal süresince neler olup bittiği
konusunda Niyazi Dinçsoy’un hatıraları, bize ışık tutmaktadır. Niyazi Dinçsoy işgal
başladığında beş ve bittiğinde dokuz yaşındadır. Dinçsoy, çocukluk yıllarında
Yunan işgalinin acılarını yaşamış ve ona tanıklık etmiştir. Niyazi Dinçsoy,
Büyük Taarruz sonrasında Yunan ordusunun geri çekilmesi esnasında Turgutlu’da
bilinçli olarak yaptığı katliamlar ve yakıp yıkmalar, yüreğinde acılar
bırakmıştır. Yunanlıların Turgutlu’yu yakması sırasında Turgutlu’dadır ve
ailesiyle birlikte büyük yangından kurtulmayı başarmıştır. Ancak yıllar sonra
bile yakılmış, yıkılmış evleri, sönmüş ocakları, katledilmiş insanları ve
ırzına geçildikten sonra parçalanmış kadınların acı görüntüleri, belleğinden
silinmemiştir. Bu makalede; Dinçsoy’un hayatı, hatıralarında Turgutlu’nun
Yunanlılar tarafından işgali, işgal acıları, işgalcilerle işbirliği içinde
olanların tutumları, Kasaba Maarifi İslamiye Cemiyeti’nin çalışmaları, Turgutlu’nun
bilinmeyen kahramanları, Büyük Taarruz sonrası Turgutlu’nun Yunanlılar
tarafından yakılması ve işgalden kurtuluşu anlatılmaktadır. Bu makale, kasaba’nın
işgal ve kurtuluş yıllarına ait acı hatıraların yok olup gitmesinin önüne
geçmek ve Milli Mücadele’nin gerçek yüzünü, Turgutlu boyutunda ortaya koymayı amaçlamıştır. Niyazi
Dinçsoy’un hatıraları, dönemi anlatan diğer kaynaklarla mümkün olduğunca
karşılaştırılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Niyazi Dinçsoy, Turgutlu, İşgal, Kurtuluş, Turgutlu Yangını, Ah Kasaba Ağıtı.

The Occupatıon and Salvatıon Days of Turgutlu ın the Memorıes of Niyazi Dinçsoy

Öz

Following the Mondros armistice signed at the end of the First World War, Izmir was occupied by the Greeks on May 15, Manisa on May 25, and Turgutlu on May 29, 1919. The memories of Niyazi Dinçsoy shed light on what was going on during the three-year, three-month, eight-day occupation in Turgutlu. Niyazi Dinçsoy, five and nine when the invasion begins. Niyazi Dinçsoy experienced, witnessed and witnessed the suffering of the Greek occupation in his childhood. Niyazi Dinçsoy, during the withdrawal of the Greek army after the Great attack, consciously committed massacres in Turgutlu and burning and destruction left deep pain in his heart. He was in Turgutlu during the Greek burning of Turgutlu and managed to get rid of the Great Fire with his family. However, even years later, the burnt houses, the burnt quarries, the murdered people and the images of the raped women, the silent waiting for the death of raped women and young men, who died, were not erased from their memories. This article; Dinçsoy’s life, memories of the occupation of Turgutlu by the Greeks, the suffering of the occupation, the attitudes of those in cooperation with the invaders, the work of the Islamic Society of the town Maarifi, the unknown heroes of Turgutlu, the burning of Turgutlu after the Great attack by the Greeks and the liberation of the occupation are described.

Anahtar Kelimeler

Niyazi Dinçsoy, Turgutlu, Occupation, Salvation, Turgutlu Fire, The Lament “Ah Kasaba

ДНИ ОККУПАЦИИ И НЕЗАВИСИМОСТИ ТУРГУТЛУ В ВОСПОМИНАНИЯХ НИЯЗИ ДИНЬЧСОЯ

Öz

После
перемирия Мондороса подписанного в конце первой мировой войны, греками 15 мая
1919 года был оккупирован Измир, 25 мая Маниса, 29 мая Тургутлу. Воспоминания
Ниязи Диньчсоя дают нам представление о происходящих событиях в Тургутлу за
период времени, который длился 3 года 3 месяца и 8 дней. Когда началась
оккупация, Ниязи Динчьсою было 5 лет; когда она завершилась ему было 9 лет. В
свои детские годы Диньчсой пережил все трудности греческой оккупации и был
свидетелем всех этих событий. Во время отступления греческой армии после
Великого наступления, они сознательно и беспощадно совершали
массовые убийства и погромы в Тургутлу,
которые оставили горечные
воспоминания в душе Ниязи Динчьсоя. Он находился в Тургутлу, когда греки
подожгли этот городок и он вместе с родителями чудом спасся от большого пожара.
Но не смотря на то что прошли годы, картина в которой отрожались погром,
сожженные дома, потухшие очаги, убитые сельчане и тела перерезанных женщин после
изнасилования никогда не стирались с его памяти. В этой статье говорится о
жизни Динчьсоя, описание его воспоминаний о вторжении греческих армий в
Тургутлу, о страдании связанные с ее оккупацией, о поведении лиц сотрудничающих
с оккупантами, о деятельности Исламского общества Касаба Маарифи, о неизвестных
героях Тургутлу, о поджеге греками Тургутлу после Великого наступления и о его
освобождении от оккупантов. Цель этого исследования зкалючается в том, чтобы
предотвратить исчезновение воспоминаний об оккупации и освобождении этого
городка, а также на примере Тургутлу описать национальную борьбу в ее
совершенстве. Воспоминания Ниязи Динчьсоя, по мере возможности были
сопоставленны с другими источниками описывающих события того времени. 

Anahtar Kelimeler

Ниязи Динчьсой, Тургутлу, оккупация, освобождение, пожар Тургутлу

Kaynakça

• BERBER, E., “Yunan İşgali Geldikleri gibi Gidemediler”, NTV Tarih, sy.4(2009):28-36. BİLGİ, N.,“Manisa Tarih ve Kültürünün Âbide İsmi Nihat N. Yörükoğlu ve Çağatay Uluçay’la Mektuplaşmaları”, Manisa Dergisi,sy. 28(2004): 70-88. ÇELEBİ, M.,“İtalyan Belgelerine Göre Saruhan Sancağı’nda Yunan İşgali”, Tarih İncelemeleri Dergisi XXXI, sy.1, (2016): 115-128. DİNÇSOY, M. N.,Yöremizin Tarihinde Turgutlu’nun Dramı ve Mustafa Kemal Atatürk, Manisa Turgutlu İlçe Halk Kütüphanesi, demirbaş, tasnif, 12651 956. 2. Byy. : 1-479. DİNÇSOY, N., Gerçek ve Klasik Çin Akupunktur Bilimi Cilt 1, İzmir: Atik Matbaası, 1998. ERGÜL, T., “Turgutlu’nun Kısa Tarihi ve Kurtuluş Savaşı’ndaki Yeri”, Manisa Dergisi,sy.10 (1995): 17-31. ERGÜL, T., Kurtuluş Savaşı’nda Manisa, Ankara:Kebikeç Yayınları, 2007. GÖKÇEN, M. L., Mehmet Lütfullah Gökçen’in Anıları, (Daktilo Metin), Manisa:1974-1975. GÖKMEN, O., Diplomasi, İstanbul: Yamaç Ofset,2006. GÖKYAYLA, M. T., “Yunan’ı Küllüğe Sokmayanlar ve Yaktırmayanlar”, Uluslararası Turgutlu Sempozyumu Bildirileri C.1, Ed. Muzaffer Tepekaya, v.dğr., Turgutlu: Turgutlu Belediyesi Yayınları (2018):173-182. HOCAOĞLU, D., Belgelerle Yunan Barbarlığı, İstanbul: Berekat yayınları, 1985. KARAYAMAN, M., “Yüzbaşı Süleyman Süruri (Emekçil) Bey’in Batı Anadolu’da Kuva-yı Milliye Hareketi’nin Ortaya Çıkmasındaki Hizmetleri” Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, sy. 55(2014): 83-108. KAYGUSUZ, B. N., Bir Roman Gibi, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2002. MC CARTHY, J., Ölüm ve Sürgün, Çev: Bilge Umar, İstanbul: İnkılâp Kitapevi, 1998. MİLAS, H., Göç, Çev: Damla Demirözü, İstanbul: İletişim Yayınları, 2001. NEYZİ, L., Ben Kimim? Türkiye’de Sözlü Tarih, Kimlik ve Öznellik, Çev: Hande Özkan, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004. ÖZBARAN, S., Küllerinden Doğan Kasaba Turgutlu, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2013. SOFUOĞLU, A., “İzmir İşgali Sonrasında Yunanlıların Batı Anadolu da İşgali Genişletmeleri ve Bölgede Oluşan Milli Direniş”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, C 8, sy. 29(2002), 131-142. SONYEL, S., “İngiliz Belgelerine Göre Kurtuluş Savaşında Manisa ve Bölgesi (1919-1922)”, Belleten, sy. 272(2011): 191-204. ŞARMAN, K.,“Manisa’da Yangın Müfrezeleri”, Popüler Tarih, sy. 44, (2004): 14-15. UĞURLU, M. C., “1993 Üniversite Reformu Kuşağından Bir Büyük Hekim Prof. Dr. Nusret H. Fişek (1914-1990)”, Toplum ve Hekim 9, sy. 63(1994): 85-92. ULUÇAY, Çağatay. ve GÖKÇEN, İbrahim., Manisa Tarihi, İstanbul: Resimli Ay Matbaası, Manisa Halkevi Yayınları,1939. YAZMAN, A.T., Atatürk’le Beraber Devrimler, Olaylar, Anılar (1919-1939), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1984. YÖRÜKOĞLU, M. N., Manisa Yangını Triumvira Müsellese yahut Üç günlük Tahrip Altı Asırlık Bir İmar,Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Manisa Yöresi Türk-Tarihi ve Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 2002.
• İnternet Kaynakları https://avarchives.icr.org/Film/5436 (20.04.2018. https://avarchives.icr.org /Film/5435(20.04.2018. Sözlü Tarih Görüşmeleri