Azerbaijan in the Geopolicy of the Russian Impire at the end of the 18th - Beginning of the 19th Century (Based on Modern Russian Historiography)

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 792 - 816, 05.07.2019

Marziya İskenderova

Öz

The article attempts to make a historiographical
analysis on the issue of the role of Azerbaijan in the South Caucasian policy
of the Russian state at the end of the 18^th - early 19^th
centuries in a number of works by modern Russian researchers. A comprehensive
assessment is given of the objective approach of Russian authors to the implementation
of Russia’s aggressive plans in Azerbaijan at the beginning of the 19^th
century as a result of the intensification of its foreign policy in the
South-Caucasian region.The article shows the continuity and purposefulness of
the Russian expansionist policy in relation to the mastery of Azerbaijan traced
in these works. The common opinion of the authors of the works under
consideration on the geostrategic and economic situation of Azerbaijan as the
most important political factor in Russia’s large-scale plans in the South
Caucasus region is being clarified.

Based on modern Russian historiography the objective
position of the majority of researchers regarding the dominant in the policy of
Russia of its own interests in the region as a whole, and in Azerbaijan, in
particular in the policy of the Russian state at the end of the 18^th
- early 19^th centuries is elucidated.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Catherine II, resettlement policy, Russian historiography, South Caucasus.

XVIII’ın Sonu, XIX.yy’ın Başlarında Rus İmparatorluğu'nun Jeopolitiğinde Azerbaycan (Çağdaş Rus Tarihçiliği Üzerinden)

Öz

Bu makalede XVIII’ın sonu, XIX.yy’ın   başlarında
Rus Devleti’nin Güney Kafkasya politikasında Azerbaycan'ın rolü meselesi birçok
çağdaş Rus araştırmacısının çalışması üzerinden tarihsel açıdan tahlile tabi
tutulmuştur. Rusya'nın XIX. yüzyılın başlarında Güney Kafkasya bölgesinde
uyguladığı dış politikasının uzantısı olarak Azerbaycan'da gerçekleştirdiği
işgal planlarına ilişkin Rus araştırmacılarının objektif yaklaşımları hakkında
kapsamlı bir değerlendirme yapılmıştır. Rusya devletinin, gerçekleştirdiği genişleme
politikası sırasında Azerbaycan'ı devamlılık ve amaçlılıkla işgal etmesine dair
tezin sözkonusu çalışmalarda yer alması makalede kaydedilmiştir. Rus Devleti’nin
Güney Kafkasya bölgesindeki büyük ölçekli planlarında çok önemli siyasi faktör
olan Azerbaycan'ın jeostratejik ve ekonomik durumu hakkında araştırmacıların
görüş ortaklılığına sahip olmaları da açıklanmıştır.  Rus Devleti’nin gerek bölgeye, gerekse
Azerbaycan’a yönelik politikasında XVIII.yüzyılın sonu, XIX.yüzyılın başlarında
da öncelikle kendi çıkarlarının egemenlik teşkil etmesi konusunda bir çok  araştırmacının objektiv tutumuna çağdaş Rus
tarihçiliği üzerinden dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, II Katerine, göç politikası, Rus tarihçiliği, Güney Kafkasya

АЗЕРБАЙДЖАН В ГЕОПОЛИТИКЕ РОССИЙСКОЙ ИМПЕРИИ В КОНЦЕ XVIII – НАЧАЛЕ XIX ВВ. (на основе современной российской историографии)

Öz

В статье
предпринята попытка историографического анализа вопроса о роли Азербайджана в
южнокавказской политике Российского государства в конце XVIII – нач. XIX вв. в ряде работ
современных российских исследователей. Даётся всесторонняя оценка объективному
подходу российских авторов к реализации захватни­ческих планов России в
Азер­байджане в начале XIX
в. как итогу активизации её внешней политики в южнокавказском регионе. В статье
показана прослеживаемая в указанных работах преемственность и
целенаправленность российской экспансио­нистс­кой политики в отношении
овладения Азербайджаном. Выясняется общность мнения авторов рассматриваемых
работ о геостратегическим и экономи­ческом положении Азербайджана как важнейшем
политическом факторе в широкомасштабных замыслах России в южнокавказском
регионе. На
основе современной российской историографии раскрывается объективная позиция
большинства исследова­те­лей в отношении
доминанта её собственных интересов в регионе в целом, и в Азербайджане, в
частности  в политике Российского
государства в конце XVIII – нач. XIX вв.

 

Anahtar Kelimeler

Азербайджан, Екатерина II, переселенческая политика, российская историография, Южный Кавказ.

Kaynakça

• BOÇARNIKOV, İ.V., Kafkazskaya politika Rossii v Х-ХХ vekax, Moskva: Ekon.-inform, 2013.
• QORDIN, Y., Kavkaz: zemlya i krov, Rossiya v kafkazskoy voyne XIX veka, Sankt-Peterbur: Zvezda, 2000.
• KURUKIN, İ.V., Persidskiy poxod Petra Velikoq, Nizovoy korpus na bereqax Kaspiya (1722-1735 qq.), Moskva: Kvadriqa, Obyedenennaya redaksiya MVD Rossii, 2010.
• DEQOEV, V., Bolşaya iqra na Kafkaze: İstoriya i sovremennost, Moskva: Russkaya panorama, 2001.
• PILEV, A.İ., Kafkaz v istorii russko-iranskix voyn XIX v. İzdanie PQU (Pyatiqorskoqo Qos. İn-ta), Universitetskie çteniya, Çast 05, 2015.
• «İstoriya Rossii XVIII-XIX vekov». Pod red. Milova L.V., Moskva: Eksmo, 2006.
• KULIKOV, A., RUNOV, V., Vse kafkazskie voynı Rossii, Samaya polnaya ensiklopediya, Moskva: Yauza, Eksmo, 2013.
• ŞIŞOV, A.V., Sxvatka za Kavkaz XVI-XX vv., Moskva:Vece, 2005.
• «İstoriya vneşney politiki Rossii, Pervaya polovina XIX veka (Ot voyn Rossii protiv Napoleona do Parijskoqo mira 1856 q.)», Moskva: Mejdunarodnıe otnoşeniya, 1999.
• MELKONYAN, A.A., İstoriko-politiçeskoe znaçeniye prisoedineniya Vostoçnoy Armenii k Rossii (1801-1828 qq.). – science, rau.am/rus/50/349.(15.06.2019).
• «İstoriya Daqestana s drevneyşix vremen do naşix dney», Tom.1, Moskva: İzdatelstvo Nauka, 2005.
• «İrevanskoe xanstvo: rossiyskoe zavoevanie i pereselenie armyan na zemli Severnoqo Azerbaycana, Kollektivnaya monoqrafiya pod red. prof. Maxmudova Y., Baku, Şerq-Qerb, 2010.
• MUSTAFAZADE, T.T., Azerbaycan-Rusiya münasibetleri (XVIII esrin ikinci yarısı – XIX esrin evvel¬le¬rin¬de), Bakı: Şerq-Qerb, 2013.