Движения в области здравоохранения в провинции Ван в период однопартийной власти

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 4, 1941 - 1961, 31.12.2019

Abdulaziz Kardaş

Öz

Социально-экономические события и последствия войн, происходивших до объявления Республики, оказали влияние на определение политики нового государства во многих областях, в том числе и здравоохранения. В тот период, нехватка докторов и эпидемические заболевания угрожали населению в невероятных масштабах. По этой причине вопрос о здоровье нации вышел на первый план: в местности, где отсутствовали медицинские службы отправлялись доктора - с этой целью был издан Закон об обязательной службе; борьба с эпидемиями усилилась. Одним из регионов, где в первые годы Республики бушевали серьезные заболевания и были предприняты шаги для улучшения ситуации в медицинской области, была провинция Ван. В период однопартийной власти одними из главных эпидемий в Ване были эпидемии малярии, ветряной оспы, трахомы и проказы. Тогда правительство, с целью охватить и провинции, решило расширить медицинскую структуру, заполнить пробелы в нехватке медицинского персонала и усилить борьбу с инфекционными заболеваниями. В связи с этим, в провинции Ван стали создаваться новые медицинские учреждения, и унаследованный от Османской империи местный отдел «Красного полумесяца» начал следовать политике нового государства. Данная статья исследует движения в области здравоохранения в период однопартийной власти в провинции Ван, основываясь на архивные документы.

Anahtar Kelimeler

период однопартийной системы, здравоохранение, эпидемические заболевания

Tek Parti Dönemi’nde Van’da Sağlık Sorunları ve Kurumları

Öz

Cumhuriyetin ilanından önce savaşların doğurduğu sonuçlar ve yaşanan sosyo-ekonomik
gelişmeler diğer alanlarda olduğu gibi yeni devletin sağlık politikalarının belirlenmesinde etkili
olmuştu. Bu dönemde doktor kadrosunun yetersizliği ve salgın hastalıklar, halkın sağlığını tehdit
edecek boyutlardaydı. Cumhuriyet döneminde sağlık meselesi millî bir dava olarak ele alınmış,
doktorsuz kalan memleketlere doktor göndermek amacıyla Zorunlu Hizmet Kanunu çıkarılmış ve
salgın hastalıklarla etkili bir şekilde mücadele edilmeye başlanmıştı. Cumhuriyetin ilk yıllarında
salgın hastalıkların etkili olduğu ve sağlık alanında önemli gelişmelerin yaşandığı merkezlerden
biri de Van’dı. Van’da Tek Parti İktidarı Dönemi’nde etkili olan salgın hastalıklardan bazıları,
sıtma, çiçek, trahom, cüzzamdı. Bu dönemde hükümet, sağlık alanında örgütünü taşrayı da
kapsayacak şekilde genişletmek, doktor ve diğer sağlık personeli açığını kapatmak ve salgın
hastalıklarla mücadele etmek için önlem almaya başlamıştı. Bu bağlamda Van’da sağlık kurumları
oluşturulmaya başlanmış ve Osmanlı’dan Cumhuriyet’e intikal eden Hilâl-i Ahmer’in buradaki
şubesi yeni devletin politikalarına göre faaliyet yürütmüştür. Bu makale Tek Parti Döneminde
Van’daki sağlık sorunlarını ve kurumları ele almaktadır. Makalede ele alınan konu tarih biliminin
yöntemine dayanılarak, arşiv belgeleriyle ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tek Parti Dönemi, Sağlık, Salgın Hastalıklar

Health Problems and Institutions in Van During Single Party Period

Öz

Before the proclamation of the Republic, the results of the wars and the socio-economic
developments had been effective in determining the health policies of the new state as in other
areas. In this period, the insufficiency of the medical staff and epidemics were threatening the
public health. During the Republican period, the health issue was dealt with as a national case, the
Compulsory Service Law was enacted in order to send doctors to the countries that remained
without a doctor, and epidemics began to fight effectively.In the early years of the Republic, Van
was one of the centers where epidemics were effective and important developments in health were
experienced. Some of the epidemics that were effective during the Single Party Period in Van were
malaria, flowers, trachoma, leprosy. During this period the government, in the field of health to
expand the organization to include the countryside, doctors and other health care personnel began
to take measures to close the gap and fight against epidemics. In this context, health institutions in
Van started to be established and the branch of Hilâl-i Ahmer, which was transferred from the
Ottoman Empire to the Republic, operated according to the policies of the new state. This article
deals with health problems and institutions in Van during the Single Party Period. The subject
discussed in this article is presented with archival documents based on the method of history
science.

Anahtar Kelimeler

Single Party Period, Health, Epidemic Diseases

Kaynakça

• ATAMAN, A.D., “Cumhuriyet Döneminde Kızılay Adını Alan Dernek: Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin Filatelik Değerlendirilmesi”, Atatürk Dönemi Sağlık Tarihi Kongresi Bildirileri, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2009. ATATÜRK’ün Söylev ve Demeçleri I, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 1997. AYBERK, N.,Türkiye’de Trahom Mücadelesi, İstanbul: Kader Basımevi, 1936. ÇELİK, K., “Atatürk Dönemi CHP ve Hükümet programlarında Sağlık”, Atatürk Dönemi Sağlık Tarihi Kongresi (1920-1938) Bildirileri, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 2009. DERVİŞOĞLU, M. F., Milli Mücadele’de Sağlık Teşkilatına Bir Bakış, Sivas: Öz Emek Matbaası, 2007. EGE, R., Atatürk ve Cumhuriyet Dönemi Sağlık Hizmetleri 1923-1998, Ankara: Türk Hava Kurumu Basımevi, 1999. EGE, R., Türkiye’nin Sağlık Hizmetleri ve İsmet Paşa, Ankara: İnönü Vakfı Yayınları, 1992. EMEÇ, S. R., “Van’daki Yolsuzluklar Karşısında”, Son Posta, 23 Haziran 1948. İNÖNÜ, İ., Defterler I (1919-1973), Hazırlayan: Ahmet Demirel, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001. KARDAŞ, A. Cumhuriyet Döneminde Van Gölü Havzasında Yapılan Kamu Harcamaları ve Yatırımlar (1923-1950), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 2015. KARDAŞ, A., “Cumhuriyet Dönemi Sağlık Politikaları ve Cüzzamla Mücadele”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 34, 2017. ÖZPEKCAN, M., “TBMM Tutanaklarına Göre Cumhuriyetin İlk On Yılında Sağlık Politikamız”, Türkler XVII, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. SEVİNÇ, “Trahomla Mücadele”, Van, 3 Ağustos 1946. TUĞLUOĞLU, F., “Türkiye’de Sıtma Mücadelesi (1924-1950)”, Türkiye Parazitoloji Dergisi, XXXII/4, 2008. ÜNER, R., “Tifüs Hastalığı ve Tedavi Çareleri”, Cumhuriyet, 27 Şubat 1945.