Effect of Ibn Khaldun in 17th Century Ottoman Intellectual Lıfe: “A Case of Tarih-i Naima”

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 4, 2383 - 2406, 31.12.2019

Ayşe Bedir

Öz

Ibn Khaldun was followed Ottoman historians and thinkers regarding his teories of history, society, politics and etc. Especially towards the end of the 16th century Ottoman political understanding applied to his view of history and society influencing political traditions of Islamic world particularly the organism theory of society, whose examples date back to Ancient times. In this context, one of the personalities among the Ottoman historians who was clearly influenced by his views was Mustafa Na’îmâ. In this study, views on various subjects of Na’îmâ, a 17th century Ottoman thinker who followed Ibn Khaldun, similarities and differences with Arab thinkers were analyzed. Here, after giving a brief information about the personalities and works of both thinkers, their ideas on philosophy of history and the understanding of society and state were examined.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Political Thought, Ibn Khaldun

17. Yüzyıl Osmanlı Düşünce Hayatında İbn Haldun Etkisi: “Tarih-i Naima Örneği”

Öz

İbn Haldûn tarih, sosyoloji, siyaset gibi konularda Osmanlı tarihçi ve düşünürleri tarafından takip edilmiştir. Özellikle 16. yüzyılın sonlarına doğru İmparatorlukta ortaya çıkan sorunlar karşısında Osmanlı siyaset anlayışı, İslam dünyasının siyaset geleneğini etkileyen İbn Haldûn’un tarih ve toplum görüşüne, özellikle de örnekleri Antik dönemlere uzanan organizmacı toplum teorisine başvurmuştur. Bu bağlamda Osmanlı tarihçileri arasında onun görüşlerinden belirgin şekilde etkilenen şahsiyetlerden biri de Mustafa Na’îmâ’dır. Bu çalışmada İbn Haldûn’u takip eden bir 17. yüzyıl Osmanlı düşünürü olan Na’îmâ’nın çeşitli konular üzerindeki görüşleri, Arap mütefekkirle benzerlikleri ve farklılıkları üzerinde durulmuştur. Bu çalışmada her iki düşünürün şahsiyetleri ve eserleri hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra tarih felsefesi, toplum ve devlet anlayışı gibi konulardaki fikirleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Osmanlı Siyaset Düşüncesi, İbn Haldûn

Kaynakça

• İNALCIK, H., “Osmanlı Tarihinde Dönemler”, çev. Ferhan Kırlıdökme-Mollaoğlu, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, sy. 10 (1999): 333-350.
• İNALCIK, H., “Kutadgu Bilig’de Türk İdare Geleneği ve Adâlet”. Adâlet Kitabı, Ed. Halil İnalcık, Bülent Arı, Selim Aslantaş, Ankara: Kadim Yayınları, 2012, 1-20.
• LEWİS, B., The Muslim Discovery of Europe, New York: Norton, 1982. NAÎMÂ M. E., Târih-i Naima, haz. Mehmet İpşirli c. 1-2-3-4., Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2007. NAİMA, M., Tarih-i Naima: Ravzatü’l-Hüseyn fi hülasatü ahbarü’l-hafıkiyn, c.1- 2., İstanbul: Matbaa-i Amire, 1281-1283 (1864-1866).