Historical View Of “Armenian Question”

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 663 - 684, 30.03.2020

Hacar Verdiyeva

Öz

Losing its state power in the IV century, dispersed around the world Armenians, Armenian Gregorian church, rallying them to form the lost state power, appealed in 1547 and 1562 respectively the Pope, who did not hide the concern with the strengthening Ottoman factor in the region and led the anti-Ottoman coalition. At the beginning of XVIII century, the outlines of an "Armenian issue" engaged with the state interests of Russia and the Armenian Gregorian church set our sights to Russia. I. Ori turned to Peter I with the project of education of the Armenian statehood, but in vain. Armenians also did not lose their hope. The center of gravity of the Armenians based in India, where E. Osipov and Sh. Sha-Amirian, representatives of the "group of Madras", prepared projects on "Armenian issue." In parallel, in Catherine's Russia, Argutinsky - Lazarev and Suvorov – Potyomkin projects have been drafted for the "Armenian Issue". By the efforts of Armenians, at the end of the XIX century the "Armenian issue" was included in the international system, after their dream turns into intelligible "Armenian syndrome" demonstrating the Stories of its separatist spirit.

Anahtar Kelimeler

Armenian issue, Group of Madras, Armenians, Armenian syndrome

“Ermeni Sorunu”na Tarihsel Yaklaşım

Öz

4. yüzyılın sonlarında Ermeni-Gregoryen Kilisesi devletini kaybederek dünyanın dörd yanına dağılmış Ermenileri etrafına toplayarak kaybettikleri kurumu yeniden oluşturmak amacıyla bölgede Osmanlı etkeninin bölgede egemen bir güce dönüşmesinden rahatsız olan Osmanlı karşıtı koaliasyonun başkanı Roma Papası’ndan 1547 ve 1562 yıllarında yardım istemiştir. 18.ci yüzyılın başlarında Rusya’nın devletçilik çıkarları Ermeni meselesinin ana hattları ile uzlaşdığından dolayı Ermeni-Gregoryen Kilisesi umutlarını Rusya’ya bağlamıştır. İ.Ori Ermeni Devletinin kurulması projesiyle I. Petro’ya başvuruda bulunmuştur. İ.Ori’ye ait projenin gerçekleşmemesine rağmen Ermeniler pes etmemiştir. Bu zaman Ermeniliyin ağırlık merkezi gibi Hindistan’daki Madras Birliyi devreye girmiştir. E.Osipov, Ş.Şaamiryan Ermeni sorununa çözüm getirmek için projeler yapmıştır. Aynı zamanda Yekaterina Rusya’sında Ermeni sorununa ilişkin Argutinski-Lazarev, Suvorov-Potyomkin projeleri dikkat çekmiştir. 19. yüzyılın sonlarında Ermeni sorununu uluslararası ilişkiler sistemine taşıyan Ermenilik daha sonra kendi belirgin isteklerini Ermeni Sendromuna dönüştürerek tarih için ayrılıkçılık sergilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Ermeni sorunu, Madras Birliyi, Ermenilik, Ermeni Sendromu

“Армянский Вопрос“ На Исторической Призме

Öz

В конце IV века армяно-григорианская церковь, собрав блуждающих армян, потерявших свою государственность и распыленных по всему миру, в 1547 и 1562 годах обратилась за помощью к Ватикану, возглавляющий антиосманскую коалицию и обеспокоенный усилением Османской империи и ставший доминирующей силой в регионе. В начале XVIII века приотритеты Российской политики совпадали с контурами армянского вопроса и армяно-григорианская церковь связывала свои надежды с Россией. И. Ори, эмиссар армяно-григорианской церкви обратился к Петру с проектом создания армянского государства. В силу обстоятельств проект И.Ори, не был реализован, но армянство не унывало, и Мадрасская группировка в Индии став центром тяжести армянства разрабатывала проекты армянской государственности, авторами которых были Э. Осипов, Ш.Шаамирян. Параллельно, в екатерининской России с проектами по армянскому вопросу» выступали в дуэте Аргутинский-Лазарев, Суворов-Потемкин. В конце XIX века «армянский вопрос» был включен в систему международных отношений, позже армянство оперируя своей интеллигибельной мечтой трансформировало эту проблему в армянский синдром продемонстрировав свой сепаратистский настрой.

Anahtar Kelimeler

Армянский вопро, Мадрасская группировка, Армянство, Армянский синдром

Kaynakça

• BAYBURTYAN, V., Armyanskaya koloniya Novoy Dyulfı v XVII veke, Erivan: Ermenistan SSC BА Basımevi, 1969.
• BASILAYA, Ş., Zakavkazye v qodı Pervoy Mirovoy voynı, Sohum:Alaşara,1968.
• QALOYAN, Q., Rossiya i narodı Zakavkazya. Oçerki polotiçeskoy istorii ix vzaimootnişeniy s drevnix vremen do pobedı Velikoy Oktyabrskoy sotsialistiçeskoy revolyutsii, Moskova: Мısl, 1976.
• İOANNİSYAN, A., Rossiya i armyanskoe osvoboditelnoye dvijeniye v 80-x qodax XVIII stoletiya, Erivan: Devlet Üniversitesinin Basımevi, 1947.
• KİRAKOSYAN, Dj., Zapadnaya Armeniya v qodı Pervoy Mirovoy voynı, Erivan: Erivan Üniversitesi Basımevi, 1971.
• MANSUROV, A., Belıye pyatna istorii i perestroyka, Bakü: Yazıçı, 1990.
• MARKOVA, О., Rossiya, Zakavkazye i mejdunarodnıye otnoşeniya v XVIII veke, Moskova: Nauka, 1966.
• MURADYAN, M., “İdeya armyanskoy qosudarstvennosti vo vneşney politike Rossii (XVIII-XIX vv.)”, Erivan: Vestnik PAU, sy.1 (2003):12-17.
• MUSTAFAYEV, R., Marşi smerti, Kudüs: İnstitut JC Publik Relation Research, 2008.
• ORMANİAN, M., Armyanskaya tserkov. Eya istoriya, uçeniye, upravleniye, vnutrenniy stroy, liturqiya, literatura eyo nastoyaşeye, çev.B.Runt, Moskova: Budaqov Basımevi, 1913.
• NERSİSYAN, M., İstoriya armyanskoqo naroda, Erivan: Erivan Üniversitesi Basımevi, 1980.