Trabzon Division Commander Ferik Hamdi Pasha Murder: Murder or Assassination?

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 820 - 839, 30.03.2020

Türkmen Töreli

Öz

On March 15, 1907, Trabzon Division commander Ferik Hamdi Pasha was killed by Lieutenant Naci at the exit of Friday prayer. Until today, it was not fully understood whether this incident was an ordinary murder or assassination. Neither in the testimonies of killer Naci nor the other related documents, there was no sign of his being a unionist. However, following the murder, especially after the announcement of the Second Constitutional Era, Unionists defended lieutenant Naci by claiming that he was a member (Trabzon number 7) of the Committee of Union and Progress and asserted that they killed Ferik Hamdi Pasha because he was close to Sultan Abdul Hamid II and carried out his orders in a cruel manner. Naci, who said nothing about being a unionist in his court testimonies, became a hero of the Unionists. After the Second Constitutional Era, a salary was provided to his remaining family members. If these allegations of the Unionists are correct, it will not be a simple murder, but the first assassination of the Unionists.

Anahtar Kelimeler

Trabzon Division Commander Ferik Hamdi Paşa, Lieutenant Naci, the Committee of Union and Progress, the Second Constitutional Era, Trabzon

Trabzon Fırka Kumandanı Ferik Hamdi Paşa Cinayeti: Cinayet mi Suikast mı?

Öz

15 Mart 1907 tarihinde Trabzon Fırka kumandanı Ferik Hamdi Paşa cuma namazı çıkışında mülazım-ı evvel Naci tarafından öldürülmüş ve bu olayın sıradan bir cinayet mi yoksa suikast mı olduğu günümüze kadar tam olarak anlaşılamamıştır. Katil Naci’nin ifadelerinde veya olay ile ilgili diğer belgelerde ittihatçı olduğuna dair bir emare yokken cinayetin akabinde özellikle de II. Meşrutiyetin ilanından sonra İttihatçılar Mülazım-ı evvel Naci’ye sahip çıkmış onun İttihat ve Terakki Cemiyetinin Trabzon 7 numaralı üyesi olduğunu iddia etmiş ve cinayeti de II. Abdülhamid’e yakın olması ve onun emirlerini zalimane şekilde yerine getirmesinden dolayı Ferik Hamdi Paşa’yı öldürdüklerini ileri sürmüşlerdir. Mahkemede verdiği ifadelerde ittihatçılığı ile ilgi bir şey söylemeyen Naci, İttihatçılara göre kahraman olmuş ve II. Meşrutiyetten sonra geride kalan aile fertlerine maaş bağlanması sağlanmıştır. Eğer İttihatçıların bu iddiaları doğru ise olay basit bir cinayet değil, İttihatçıların ilk suikastı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Trabzon Fırka Kumandanı Ferik Hamdi Paşa, Mülazım-ı evvel Naci, İttihat ve Terakki Cemiyeti, II. Meşrutiyet, Trabzon

Убийство Капитана Фрегата Трабзона Ферика Хамди паши :Убийство или заговор ?

Öz

15 марта 1907 года после пятничной молитвы был убит Капитан Фрегата Трабзона Ферик Хамди Паша старшим лейтенантом Наджи . Было ли это происшествие случайным убийством или же заговором так и остается загадкой по сей день . В заявлениях убийцы - старшего лейтенанта Наджи, нет никаких признаков того, что он был младотурком. В последствии же после провозглашения Второго «Мешрутиета» (Конституционной манархии) младотурки заявили , что Наджи является 7-м членом Комитета «Теракки Джемиети» и утверждали что убийство Ферика Хамди паши связано с Абдульхамидом II. чьи безжалостные приказы ему приходилось выполнять . В заявлениях, сделанных в суде Наджи, который ничего не сказал о юнионизме , стал героем по мнению младотурков и в следствии второго «Мешрутиета» членам его семьи предоставлялась заработная плата. Если обвинения и заявления младотурков верны , то это будет не просто убийством а первым заговором младотурков.

Anahtar Kelimeler

Капитан Фрегата Трабзона Ферик Хамди паша, старший лейтенант Наджи, Младотурки и «Теракки Джемиети», Трабзон, II.«Мешрутиет» (конституционная монархия)

Kaynakça

• I-Başbakanlık Osmanlı Arşivi Belgeleri (BOA) BOA, BEO, 3451/258814. BOA, BEO, 3013/225925. BOA, DH. ŞFR; 377/18. BOA, İ.AZN. 72/4. BOA. İ.HUS. 154/99. BOA, Y. PRK. ASK., 229/102. BOA, 10 Numaralı Kısas Defteri. II. Kitaplar, Makaleler ve Tezler AKSIN, A., “31 Mart Yargılamaları üzerine Yeni Belgeler”, Sultan V. Mehmed ve Dönemi Sempozyumu Bildirileri, c.2, İstanbul: 2018. CEMİL, A., Bahaeddin Şakir Bey’in Bıraktığı Vesikalara Göre İttihat ve Terakki, yay. haz. Erdal Aydoğan-İsmail Eyyüpoğlu, İstanbul: Alternatif, 2004. ÜSTÜN, M., “Ferik Hamdi Paşa ve Yaveri”, Akçaabat Gazetesi, 15 Mayıs 1947. AKBAL, İ., “1919-1923 Yılları Arasında Muhalif Kimliğiyle Trabzon”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2004. https://twitter.com/OttomanArchive/status/1232769345857761286/photo/1(18.03.2020).