The Second Representation Category İn Verbs

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 1168 - 1181, 25.06.2020

Pervane Hüseynova

Öz

In the Turkic languages, as well as in the Azerbaijani-turkic language, the category of the types of the verb has repeatedly been the subject of special researches in terms of its current state and historical development. However, many controversial issues have not yet been resolved. There is still a need for accurate and clear investigation of the grammatical cases and a number of adhesions of the category of the types the verb. Note that any language has been constantly evolving. And in the process of evolution sometimes lexical suffixes can be grammatically changed, and sometimes grammatical suffixes can be lexicalized. Some are in transition. That is, they are neither fully lexical nor fully grammatical ones, but a combination of the two and lexico-grammatical suffixes. Up to now, in all grammar books, as well as researches related to language, the suffixes of the types of the verb, as well as the suffixes of the infinitive, the participle I, the participle II are called either lexical or grammatical suffixes. While some thinkers insist on calling these suffixes grammatical ones, the others name them lexical suffixes. Actually, they are neither exactly grammatical nor exactly lexical suffixes. They are special forms in transition as lexico-grammatical suffixes, which are generally called the second category of representation in verbs.

Anahtar Kelimeler

the category of types of the verb,, lexical suffix, grammatical suffix,

Fiillerde İkinci Reprezentasyon Kategorisi

Öz

Türk lehçelerinde ve aynı zamanda Azerbaycan Türkçesinde, fiil çatılarının mevcut durumu, eşzamanlı olarak karşılaştırmalı-tarihsel açıdan defalarca araştırmaya tabi tutulmuştur. Ama buna rağmen bu kavramda birçok tartışmalı konular hala net bir çözüm bulamamıştır. Başka bir deyişle fiil çatılarının gramer yapısı ve çekim biçimleri açık ve net şekilde incelenmesine hala ihtiyaç vardır.Şunu da belirtelim ki, her bir dil hep gelişme sürecindedir. Bu gelişme sürecinde, bazen yapım ekleri çekim eklerine, çekim ekleri ise yapım eklerine dönüşebilir. Bazıları ise ikisi arasında ayrışma sürecinde olmaktadır. Yani tam olarak ne yapım, ne de çekim eki değildir. İkisinin arasında bazen yapım, bazen de çekim eki konumundadır. Günümüze kadar, tüm dilbilgisi kitaplarında ve dil ile ilgili çalışmalarda, fiil çatı ekleri yanı sıra mastar, sıfat fiil, zarf fiil eklerine bazen yapım, bazen de çekim ekleri dendi. Bazı araştırmacılar bu ekleri çekim ekleri adlandırmakta ısrar ettikleri halde, başkaları bunu yapım ekleri adlandırmaktadırlar. Aslında, bunlar çekim ve yapım ekleri arasında geçiş durumunda (arafta) bulunan özel biçimlerdir. Bunlara fiillerde reprezentasyon kategorisi demek daha makuldür.

Anahtar Kelimeler

fiil çatıları, yapım eki, çekim eki, geçiş durumu

Вторая Категория Репрезентации в Глаголах

Öz

В тюркских языках, в том числе в азербайджанском, категория глагола неоднократно являлась предметом специальных исследований с точки зрения ее современного состояния и исторического развития. Тем не менее, многие спорные вопросы еще не решены. По-прежнему существует необходимость точного и четкого изучения грамматики видовой категории глагола и ряда случаев соединения.Отметим, что любой язык находится в постоянном развитии. В этом процессе развития иногда лексические суффиксы могут становиться грамматическими, а грамматические лексическими. А некоторые находятся в переходном состоянии. То есть это и не абсолютно лексический и не грамматический, а комбинация двух лексико-грамматических суффиксов.До сих пор во всех грамматических книгах, а также в работах по языку, видовые суффиксы глагола, а также суффиксы инфинитива, причастия, деепричастия называются то лексическими, то грамматическими. В то время как некоторые лингвисты упорно называют эти суффиксы грамматическими, другие называют их лексическими суффиксами. Фактически это не совсем грамматические и не совсем лексические суффиксы. Это особые, являющиеся лексико-грамматическими суффиксами в переходном положении, которые обычно называют второй категорией презентации в глаголах.

Anahtar Kelimeler

категория вида глагола, лексический суффикс, грамматический суффикс

Kaynakça

• ƏSGƏROV M.B., Linqvo-psixoloji vəhdət nəzəriyyəsi, Bakı: Elm və təhsil, 2015.
• FAZILOV E., İstoriya razvitiya kateqoriya zaloqov uzbekskom yazıke, Taşkent: V sb. “Voprosı tyurkoloqii”, 1965.
• HÜSEYNZADƏ M.H., Müasir Azərbaycan dili, Morfologiya, III hissə, Ali məktəblər üçün dərslik, Bakı: Maarif, 1973.
• İVANOV S.N., Oçerki po sintaksisu uzbekskoqo yazıka (forma na -qan i yeqo proizvodnıye), Leninqrad: 1959.