The Place and Importance of Austro-Hungarian Empire in Foreign Trade of Ottoman Empire (1908-1918)

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 1611 - 1643, 30.09.2020

Filiz Çolak

Öz

 Commercial relationships between Ottoman Empire and Austro-Hungarian Empire are important as well as military and political ones which began in 16th century. 19.yüzyılın ilk yarısında OsmaAustria's share in the exports of the Ottoman Empire was approximately 30% and its share in imports was around 20% in first half of 19th century. Unable to maintain this superiority in Ottoman imports and exports in the second half of the 19th century, Austria left the leadership to Britain. At the beginning of the 20th century, the share of Austria-Hungary in the foreign trade of the Ottoman Empire was only around 10%. The fact that they were on the same side as allies during the World War I caused the commercial relations between the two countries to revive and increase during the war. Products exported from the Ottoman Empire to Austria include tobacco, various leather, raw silk, fruit, acorns, wool, cotton and various metals. Products imported from Austria are wool products, sugar, clothing, cotton textile products, paper, iron-steel and wood products.The main subject of the study is the trade between the Ottoman Empire and Austria-Hungary during the Second Constitutional Era (1908-1918) . The place of Austria in the import and export of the Ottoman Empire and the products purchased sold were examined by using Foring Trade Statistics (1325, 1325, 1326, 1327, 1329, 1333), Prime Ministry Ottoman Archives and research works.

Anahtar Kelimeler

Foreign Trade, Import, Export, Boycott, Austria.

Osmanlı Devleti'nin Dış Ticaretinde Avusturya-Macaristan'ın Yeri ve Önemi (1908-1918)

Öz

Osmanlı Devleti ile Avusturya-Macaristan İmparatorluğu arasında XVI.yy’da savaşlarla başlayan askeri ve siyasi ilişkilerin yanısıra ticari ilişkilerde önemli bir yer tutmaktadır. XIX.yy'ın ilk yarısında Osmanlı Devleti'nin ihracatında Avusturya'nın payı % 30.9-% 28.0, ithalatındaki payı ise % 16.9-% 26.2 arasındadır. Bu yüzdelerle İngiltere, Fransa ve Rus Çarlığı gibi dönemin önemli rakiplerinin önüne geçmiştir. Osmanlı ithalat ve ihracatındaki bu üstünlüğünü XIX.yy'ın ikinci yarısında devam ettiremeyen Avusturya, liderliği 1838 Balta Limanı Antlaşması'nın getirdiği ayrıcalıklı şartlardan sonuna kadar yararlanan İngiltere'ye bırakmıştır. XX.yy başlarında Osmanlı Devleti'nin harici ticaretinde Avusturya-Macaristan'ın payı % 10'lar civarında gerçekleşmiştir. Birinci Dünya Savaşı'nda müttefik olarak aynı safta yer almaları iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin tekrar canlanmasına ve savaş süresince artmasına neden olmuştur.
Osmanlı Devleti'nden Avusturya ihraç edilen ürünler arasında ilk sırayı tütün almaktadır. Tütünü çeşitli deriler, ham ipek, meyve, meşe palamudu, yün, pamuk ve çeşitli madenler izlemektedir. Avusturya'dan ithal edilen ürünler ise; yünlü mamuller, şeker, giyim eşyaları, pamuklu tekstil ürünleri, kağıt-demir-çelik-tahta ürünleridir.
Bu çalışmada, II. Meşrutiyet döneminde(1908-1918) Osmanlı Devleti ile Avusturya-Macaristan arasındaki ticaret incelenecektir. Bu dönem, Avusturya-Macaristan'ın Bosna-Hersek'i işgaline tepki olarak başlatılan Boykotaj ile gerilen ticari ilişkilerle başlamakta, Dünya Savaşı'nda aynı blokta yer alarak yakınlaşan ticari ilişkilerle sona ermektedir. Osmanlı Devleti'nin ithalat ve ihracatında Avusturya'nın yeri, alınan ve satılan ürünler, çıkış limanları Osmanlı Devleti'nin yayınladığı Ticaret-i Hariciye İstatistikleri(1324, 1325, 1326, 1327, 1329, 1333) ve Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri temel kaynak alınarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret, İthalat, İhracat, Boykotaj, Avusturya

Kaynakça

• Referans1 1324 Senesinde İhraç ve İthal Olunan Eşyanın Cins ve Miktarı ve Kıymetlerini Mübeyyin Bir Senelik İstatistik Cetveli, İstanbul, 1325
• Referans2 1325 Ticaret-i Hariciye İstatistiği, Rüsumat Müdüriyet-i Umumiyesi, İstanbul,1326
• Referans3 1326 Ticaret-i Hariciye İstatistiği, Rüsumat Müdüriyet-i Umumiyesi, İstanbul,1328
• Referans4 1327 Ticaret-i Hariciye İstatistiği, Rüsumat Müdüriyet-i Umumiyesi, İstanbul, 1329
• Referans5 1329 Ticaret-i Hariciye İstatistiği, Rüsumat Müdüriyet-i Umumiyesi, İstanbul, 1331
• Referans6 Ticaret-i Hariciye İstatistik Mecmuası(6 aylık), 1333/1917 Rüsumat Müdüriyet-i Umumiyesi, İstanbul, 1334/1918
• Referans7 Hükümet-i Seniyye İle Avusturya ve Macaristan Hükümeti Beyninde 13-26 Şubatta Akd Olunan ve 13-26 Nisan 1909 Tarihinde İmza Olunan Protokol, Dersaadet, Hilal Matbaası,
• Referans8 Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, c:I/ kısım:2, Ankara, 1983
• Referans9 Berkes, Niyazi, Türkiye İktisat Tarihi (Osmanlı Devleti’nin Ekonomik Çöküşü), c:II, İstanbul, 1975
• Referans10 Eldem, Vedat, Harp ve Mütareke Dönemlerinde Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomisi, Ankara, 1994
• Referans11 Elmacı, Mehmet Emin, İttihat-Terakki ve Kapitülasyonlar, İstanbul, 2005
• Referans12 Karabulut, Umut, İzmir Kentinde Siyasi Protesto Kültürü(1908-1912), İstanbul, 2014
• Referans13 Külünk, Muhammet Emin, Kapitülasyonların Kaldırılması, İstanbul, 2011
• Referans14 Tabakoğlu, Ahmet, Türkiye İktisat Tarihi, İstanbul, 1994
• Referans15 Toprak, Zafer, Türkiye’de Milli İktisat (1908-1918), Ankara, 1983
• Referans16 19.Yüzyılda Osmanlı Dış Ticareti, T.C Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, Hazırlayan: Prof.Dr. Şevket Pamuk, Ankara, 2003