Latifi Projesi Kapsamında Âşık Sıdkî Baba’nın Şiirleri Üzerine Dijital Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 4, 2032 - 2053, 30.12.2020

Ayşe Dalyan , Evrim Dalyan

Öz

Âşık Sıdkî Baba, 1865-1928 tarihlerinde yaşamış bir Bektaşî şairi olarak tanınmaktadır. Şiirlerinde Sıtkı veya Pervane mahlasını kullanmıştır. Şairin bir Divanı ve Nasihatnâme ile Mevalid-i Aşk adlı iki mesnevisi bulunmaktadır.

Bu çalışma, Latifi Projesi kapsamında üretilen bir makaledir. Çalışmada bu bağlamda yeni oluşturulan metin inceleme yöntemlerinin kullanılmasıyla şiirlerin bilgisayar programları ile incelenmesine dayanacaktır. Bu üslup araçlarından biri Japonya’da Waseda Üniversitesinin Fen Bilimleri ve Mühendislik Fakültesi İngiliz Dili Eğitimi Merkezinde Dr. Laurence Anthony tarafından aslen İngilizce’nin gramer yapısına uyarlanmış “AntConc”tur; ikincisi Jane Austen ve William Shakespeare’in üslubunun anlaşılması için oluşturulan “Voyant Tools”dur. Çalışmada son olarak Latifi Projesi kapsamında Osmanlı tezkire yazarı Latîfî’nin üslubunun anlaşılması için oluşturulan “Exclude Select Vocabulary Program” kullanılacaktır. Bu programlar aracılığıyla Âşık Sıdkî Baba’nın 50 şiiri değerlendirilecek, çözümlenecek ve görselleştirilecektir. Böylece, Âşık Sıdkî Baba’nın şiirlerinde en çok tercih ettiği kelime listesi, bu kelimelerin diğer kelimelerle kurduğu ilişkileri ve yine bu kelimelerin köken bilgileri (Arapça, Türkçe gibi) vb. unsurlar saptanacaktır. Saptanan sayısal veriler yukarıda bahsi geçen bilgisayar programlarının sağladığı görselleştirme araçları ile grafiklere dönüşecektir. Dolayısıyla bilgisayar destekli dil inceleme sistemleri aracılığıyla Âşık Sıdkî Baba’nın şiirlerindeki şaire has kelime kullanımının somut verilerine ulaşılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Aşık Sıtkı Baba'nın 50 Şiiri, Latifi Projesi, Bilgisayar Destekli Dil İncelemesi

Proje Numarası

Latifi Projesi

Kaynakça

• “Alevi Deyişleri Nefesler”, <http://alevi-deyisleri-nefesler.tr.gg/SIDKI-BABA.htm> (29 Ocak 2020).
• “Alevitische Kulturgemeinde Linz - Linz Alevi Kültür Birliği (LAKB)”,. <https://www.flickr.com/people/lakb/> (29 Ocak 2020).
• ANDREWS, W. G. - DALYAN A. “İki farklı Latifi tezkiresi ve nüshaları”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı- Belleten, sy 68, 01 Aralık 2019, s. 49-68. https://doi.org/10.32925/tday.2019.30.
• ANTHONY, Laurence. AntConc (versiyon 3.5.8 2019). Center for English Language Teaching at Waseda University’s Science and Engineering Faculty in Japan, (29 Ocak 2020) t.y.
• Âşık Sıdkî Baba, Sıdkî Baba Dîvânı, Çev. Baki Yaşa Altınok, Sistem Ofset, Ankara 2013.
• Dalyan, Ayşe. Latifi Projesi / The Latifi Project. <http://www.thelatifiproject.org/> (29 Ocak 2020).
• “Deyişler Nefesler”, <https://www.deyisler-nefesler.com/p/sdk-baba-ask-pervane.html> (29 Ocak 2020).
• “Edebiyat ve Sanat Akademisi”, <http://www.edebiyatvesanatakademisi.com/Default.aspx> (29 Ocak 2020).
• GÜL, Muhsin. Şeyh Cemaleddin Efendinin Aşığı Halk Ozanı Sıdkî Baba Hayatı ve Eserleri (1865-1928). Kadıoğlu Matbaası, Ankara 1984.
• SINCLAIR, Stéfan, ve Geoffrey Rockwell. Voyant Tools. 2020, t.y. https://voyant-tools.org/> (29 Ocak 2020).
• The University of Washington, The Latifi Project Exclude Select Vocabulary Program, t.y. <http://www.thelatifiproject.org/> (29 Ocak 2020).
• “Türkü Dostları”, <https://www.turkudostlari.net/soz.asp?turku=172> (29 Ocak 2020)