Okul Öncesi Eğitimine Devam Eden 48-72 Aylık Çocukların Rekabet Stilleri İle Çocuklara Yönelik Ebeveyn Tutumları Arasındaki İlişki Düzeyi

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 32 - 66, 30.03.2021

Nurullah Bülbül , Mine Akkaynak

Öz

Araştırmanın temel amacı okul öncesi eğitimine devam eden çocukların rekabet stilleri ile çocuklara yönelik ebeveyn tutumları arasındaki ilişki düzeyini açıklamaktır. Araştırmanın evrenini 2018-2019 Eğitim-Öğretim yılında İstanbul’un Eyüp Sultan, Fatih, Kağıthane ve Şişli ilçelerinde bulunan 18 farklı okul öncesi eğitim kurumunda eğitimine devam etmekte olan 280 çocuk ve ebeveynleri oluşturmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada demografik verileri toplamak için “Kişisel Bilgi Formu”, ebeveyn tutumlarını ölçümlemek amacıyla, “Ebeveyn Tutum Ölçeği” kullanılırken, okul öncesi çocukların üç boyutta şekillenen rekabet stillerini ölçümlemek için “Okul Öncesi Rekabet Ölçeği” kullanılmıştır.
Toplanan araştırma verileri SPSS 24.0 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Verilerin analizinde, Bağımsız Gruplar t Testi, Tek yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Kruskal Wallis Testi ve Pearson Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; ebeveynlerin yaşı, eğitim düzeyleri ve ailede çocuğun bakımına destek olan kişinin varlığı değişkenlerine göre ebeveyn tutumlarının alt boyutlarıyla rekabet stilinin alt boyutlarının değişiklik gösterdiği anlaşılmıştır. Buna ek olarak, okul öncesi çocukların yaşları ve cinsiyetleri değişkenlerine göre rekabet stillerinin alt boyutlarda farklılık gösterdikleri araştırma soncunda tespit edilmiştir. Son olarak araştırma sonucunda, demokratik ebeveyn tutumları geliştikçe bundan çocukların başkalarına odaklı rekabet stillerinin pozitif yönde etkilendiği; “Otoriter Ebeveyn tutumu” ile “Aşırı Koruyucu Ebeveyn Tutumunun” çocukların “Göreve Odaklı Rekabet” stillerini negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Eğitim, 48-72 Aylık Çocuklar, Rekabet Stilleri, Ebeveyn Tutumları

The Level Of The Relatıonshıp Between The Preschool Chıldren's Competıtıon Styles And Parent’s Attıtudes Towards 48-72-Month-Old Chıldren

Öz

Main purpose of this study is to analyze the relationship between the preschool children's competition styles and parent‟s attitudes towards 48-72 month old children. The sample of the research consists of 280 children, who are continuing their education in 18 different pre-primary education institutions in the Eyüp Sultan, Fatih, Kağıthane and Şişli districts of Istanbul in the academic year 2018-2019. Relative screening method has been used in the study. In the research was used "Personal Information Form" for collecting demographic data of participants; for collecting data of parental attitudes, “Parental Attitude Scale” and to measure the competitive styles of pre-school children “Preschool Children's Competition Styles Scale”. The collected research data was analyzed by SPSS 24.0 program. In the analysis of the data were used Independent Groups t Test, One-way Analysis of Variance (ANOVA), Kruskal Wallis Test and Pearson Correlation Analysis. As a result of the research; it has been found to vary parents attitudes and the children's competition style according to the age, gender, occupation, education and economic situation of the parents. Furthermore, It was determined that democratic parental attitudes are positively influenced by children's “Other-Referenced Competition Styles” children, but also the authoritarian parental attitude and protective parental attitude negatively effect on the “Task-Oriented Competition Styles” and “Other-Referenced Competition Styles” of the children.

Anahtar Kelimeler

Preschool Children Education, 48-72 Month Old Children, Competition Styles, Parental Attitude.

Kaynakça

• ADLER A. İnsan Tabiatını Tanıma. Çev. Ayda Yörükan, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2012.
• AKBAYIRLI Y. B. Bir ölçek geliştirme çalışması: Rekabetçi tutum ölçeği (RTÖ): Geliştirilmesi, güvenirliliği ve geçerliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1998.
• AKKAYA S. Ortaöğretim (lise) öğrencilerinde rekabetçi tutum ile ana-baba tutumları arasındaki ilişki düzeyi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, 2008.
• AKSOY, A., KILIÇ, Ş. ve KAHRAMAN, Ö. Asya kültürlerinde ebeveynlik stilleri ve uygulaması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2009, 18(2), 14-25.
• ALİSİNANOĞLU F. Çocukların denetim odağı ile algıladıkları anne tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,2003, 1(1), 97-107.
• ALPOĞUZ, D. (2014). Algılanan ana-baba tutumlarının ilköğretim öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarına ve Türkçe dersi akademik başarılarına etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir
• ALTUNIŞIK R., ÇOŞKUN R., BAYRAKTAROĞLU S., & YILDIRIM E. Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. 9.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• ASUNAKUTLU T., Temel K. E. ve Dirlik S. İnteraktif karar kuramı bağlamında rekabetin nedenselliği üzerine bir çözümleme. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2010,8 (1), 115-127.
• AYDIN, Betül, Gelişim Psikolojisi, SFN Televizyon- Tasarım Yayıncılık, Ankara, 2003.
• AYDIN B. Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yayınları, İstanbul, 2005.
• AYDOĞDU F. ve DİLEKMEN M. Ebeveyn tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 2016, 11(2), 569-585.
• BALAY R. “Küreselleşme Bilgi Toplumu ve Eğitim”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2004, ss: 61-82
• BAUMAN, Z. (2013). Sosyolojik Düşünmek, (Çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BAUMRİND, D. Current patterns of parental authority. Developmental Psychology Monograph, 1968, 4, 1-103.
• BAUMRİND D., LARZELERE R. E., & OWENS E. B. Effects of preschool parents‟ power assertive patterns and practices on adolescent development. Parenting: Science and Practice, 2010, 10, 156-201.
• BAUMRİND, D. Effects of authoritative parental control on child behavior. Child Development, 1966, 37 (4), 887-907.
• ÇELİK H. Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin saldırganlık tepkileri, bağlanma tarzları ve kişilerarası şemalarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2007.
• CHANG Chiung-Sui, “An Investıgatıon of Taıwanese Early Adolescents Self- Evaluatıons Concerning the Big 6 Information Problem- Solving Approach”. Adolescence, 2003, 42(166), ss: 405-415.
• CHU, H.C., HUNG, C.H. & Municipal, T. Effects of the digital game-development approach on elementary school students' learning motivation, problem solving,and learning achievement. International Journal of Distance Education Technologies, 2015, 13 (1),102.
• CÜCELOĞLU D. İnsan ve davranışı, İstanbul: Remzi Kitabevi, İstanbul, 2018.
• DAMON W. Socialization and individuation. Gerald Handel (Ed.), Childhood Socialization (s.11-20). New Jersey: Aldine Transaction, 2006.
• DURMUŞ R. “3-6 Yaş Arası Çocuğu Olan Ebeveynlerin Kişilik Özellikleri ile Anne-Baba Tutumlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2006.
• ERSANLI K. Davranışlarımız, Eser Ofset Matbaacılık, Samsun, 2005.
• FREUD S. The Standard Edition Of The Complete Psychological Works Of Sigmund Freud. Vol.19, The Hogarth Press, England, 1961
• FROMM E. Özgürlük korkusu. Çev. S. Koçak, Doruk Yayınları, İstanbul, 2011
• FROMM E., İtaatsizlik Üzerine Denemeler. Çev. Ayşe Sayın, Yaprak Yayınları, İstanbul, 1987.
• GRİFFİN-Pierson, S. The competitiveness questionnaire: A measure of two components of competitiveness. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 23, 108–115, 1990.
• HORNEY, K. (1999). Çağımızın Nevrotik Kişiliği, (Çev. S. Koçak). 4.Baskı, Ankara: Öteki Yayınları.
• HORNEY K. Ruhsal Çatışmalarımız. Çev. Selçuk Budak, Öteki Yayınevi, Ankara, 1991.
• JERSİLD A. T. Çocuk Psikolojisi, “S” Yayınları, Ankara, 1976.
• JOHNSON, W. DAVİD, JOHNSON, T. RPGER & ANDERSON, DOUGLAS, “Student Cooperative, Competitive and Individualistic Attitudes and Attitudes Toward Schooling”. Published as a Separate and in the Journal of Psyvhology, 1978, 100, ss: 183-199.
• KAĞITÇIBAŞI Ç. İnsan ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye Giriş, Evrim Yayınevi, İstanbul, 2010.
• KARABULUT E., ve ŞENDİL G. Ebeveyn tutum ölçeği (ETÖ). Türk Psikoloji Yazıları, 2008, 11 (21), 15-25
• KARTAL B., Ş., B., Ortaokul Öğrencilerinde Akademik Başarının Rekabetçi Tutum ve Problem Çözme Becerileri Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, 2018.
• NEWBOLD P., CARLSON W. & THORNE B., Statistics for business and economics, 7. Eddition, New York,2009.
• PAQUETTE, D., Gagnon, M. N., Bouchard, L., Bigras, M., & Schneider, B. H. A new tool to explore children’s social competencies: The preschool competition questionnaire. Child Development Research, 2013.
• RİSKİND J. ve WİLSON D. Interpersonal Attraction For The Competitive Person: Unscrambling The Competition Paradox. Journal Of Applied Social Psychology, 1982, 12(6).
• SHERİDAN S.,& Williams P. Constructive competition in preschool. Journal of Early Childhood Research, 2006, 4(3), 291-310.
• SÜMER N., GÜNDOĞDU E., ve HELVACI E. Anne-baba tutum ve davranışlarının psikolojik etkileri: Türkiye‟de yapılan çalışmalara toplu bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 2010, 13 (25), 42-59.
• ŞAHİN F. ve ÖZYÜREK A. 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2008, 6 (3), 395-414.
• TASSİ, F., Schneider, B. H., & Richard, J. F. Competitive behavior at school in relation to social competence and incompetence in middle childhood. RevueInternationale De Psychologie Sociale, 2001, 14(2), 165-184.
• TSİAKARA, A.,& DİGELİDİS, N. Assessing preschool children‟s competitive behaviour: An observational system. Early Child Development and Care, 2014, 184 (11), 1648-1660.
• UYANIK BALAT G. İlköğretime Başlayan Çocukların Anne Babalarının Çocuk Yetiştirme Tutumlarının Okul Öncesi Eğitimden Yararlanma Düzeylerine Göre İncelenmesi, Eğitim ve Bilim, 2007, 32 (143), 89-99.
• YAZICIOĞLU Y. ve ERDOĞAN S. SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri, Detay Yayıncılık, Ankara, 2016.
• YENİDÜNYA A. Lise öğrencilerinde rekabetçi tutum, benlik saygısı ve akademik başarı ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2005.
• YILDIZ A. K. & Akdağ M. Lise öğrencilerinde mükemmelliyetçi kişilik özellikleri ve rekabetçi tutumun bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 2008, 141-155.
• ZASLOW M., HALLE T., REİDY M., MOOREHOUSE M., WALSH C., CALKİNS J., MARGİE N.G. & DENT A. (2010). Progress in the development of indicators of school readiness. In B. Brown (Ed.) Key indicators of child and youth well-being: Completing the picture (pp. 65-102). New York: Erlbaum, 2010