II. Meşrutiyet’in İlanı Sonrasında Sadrazam Kâmil Paşa ve İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin İktidar Mücadelesi

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 67 - 82, 30.03.2021

Bayram Ayna , Fuat Kuyucu

Öz

Öz:
1908 yılında II. Meşrutiyet ilan edilince, Osmanlı Devleti’nde yeni bir dönem başladı. Meşrutiyet’i Sultan II. Abdülhamit’e zorla ilan ettiren İttihat ve Terakki Cemiyeti, bir süre devlet yönetiminde doğrudan söz sahibi olamadı. Bu durum, Sadrazamlar tarafından kurulan hükümetlerle İttihat ve Terakki Cemiyeti arasında sorunlar yaşanmasına neden oldu. Devlet hiçbir zaman, çift başlılıkla yönetilemezdi. İttihat ve Terakki Cemiyeti tarafından kurulan ve için önde gelen üyelerin yer aldığı Heyet-i Mahsusa, Sadrazam Kâmil Paşa ile başlangıçta işbirliği yapmalarına rağmen bir süre sonra anlaşmazlığa düştüler. Meşrutiyetin ilan edildiği ilk zamanlarda, Cemiyet devleti idare edecek kadrolara değildi. Bu sorun da kendilerine yakın gördükleri devlet adamlarını desteklemekle giderilecekti. Fakat daha sonraki gelişmeler gösterdi ki, muktedir olmak için iktidarı tam olarak ele almak gerekiyordu. Kâmil Paşa ile İttihatçılar arasındaki sorunun temel nedeni, devlet yönetiminde tam olarak kimin söz sahibi olacağıydı. Bu çalışmada Meşrutiyetin ikinci kez ilanı sonrasında, üçüncü kez Sadrazam olan Kâmil Paşa ile İttihat ve Terakki Cemiyeti arasındaki iktidar mücadelesi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kâmil Paşa, İttihat ve Terakki Cemiyeti, Meşrutiyet

Kaynakça

• AHMAD, F., İttihat ve Terakki 1908-1914, Çeviren: Nuran Yavuz, Kaynak Yayınları, İstanbul 1999.
• AVAGYAN A. ve MİNASSİAN G. F., Ermeniler ve İttihat Terakki İşbirliğinden Çatışmaya, Aras Yayınları, Ankara 2013.
• AYDIN, N. Z., İttihat Ve Terakki Cemiyeti Üyelerinden İsmail Canbulad (1880-1926), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Kahramanmaraş Haziran-2014.
• BAYUR, H., “Yeni Bulunmuş Bazı Belgelerin Işığında Paşa'nın Siyasal Durumu”, Ocak 1971, Cilt XXXV - Sayı 137, s. 061-117. BAYUR, H., Kâmil Paşa’nın Siyasi Hayatı, Sanat Basımevi, Ankara 1954.
• BİRECİKLİ, İ. B., Yüzüncü Yılında II. Meşrutiyet’in İlanı Üzerine Bir İnceleme, Gazi Akademik Bakış, Cilt 2 Sayı.3 Kış 2008., s.211-226.
• ÇETİNSAYA, G., II. Abdülhamid’in İç Politikası: Bir Dönemlendirme Denemesi, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XLVII (2016). S.353-409.
• DEVELLİOĞLU, F., Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lügat (Eski Ve Yenî Harflerle), Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 2008, s.631-632.
• Evkaf-ı Humayun Nezareti’nin Tarihçe-i Teşkilatı, Şehzadebaşı- Evkaf-ı İslamiye Matbaası, İstanbul 1335., s.169-170.
• GAZEL, A. A., İkinci Meşrutiyet Döneminde Paşa’nın İktidardan Düşürülmesi ve Askerlerin Buna Etkisi, Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi Journal of Ottoman Civilization Studies Cilt 5, Sayı 8, Nisan 2019 & Vol 5, No 8, April 2019., s.51-69.
• HANİOĞLU, M. Ş., “ Meşrutiyet” TDVİA, 29. Cilt, s. 388.
• HANİOĞLU, M. Ş., Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1889-1902), İletişim Yayınları, İstanbul 1985.
• KARABEKİR, K., İttihat ve Terakki Cemiyeti 1896-1909, Emre Yayınları, İstanbul 1995.
• KARAL, E. Z., Osmanlı Tarihi, IX. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1996.
• KARPAT, K. H., İslamın Siyasallaşması: Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Kimlik, Devlet, İnanç ve Cemaatin Yeniden Yapılandırılması: Çev:Şiar Yalçın, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2004.
• KIZILTAN, Y., I. Meşrutiyetin İlânı ve İlk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 1 (2006), s. 251-272.
• KURAN, A. B., İnkilap Tarihimiz ve Jön Türkler, Tan Matbaası, İstanbul 1945.
• HÜRMEN, F. R., Mehmet Tevfik Beyin II. Abdülhamit, Meşrutiyet ve Mütareke Devri Hatıraları, Arma Yayınları, İstanbul 1993.
• ÖZTÜRK, C., İmparatorluktan Ulus Devlete Türk İnkılap Tarihi Ve Türkiye Cumhuriyeti, İstek Yayınları, İstanbul 2018.
• ÖZÜÇETİN, Y., ve YILDIZ S., “İkinci Meşrutiyet Devrinde Meclis-i Mebucan’ca Düşürülen İlk Kabine: Paşa Hükümeti” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2009, s.11-24.
• SANDER, O., Siyasi Tarih, İlkçağlardan 1918’e, İmge Kitabevi, 23. Baskı Eylül 2012.
• TALÂT PAŞA, Ermeni Vahşeti ve Ermeni Komitelerinin Âmâl ve Harekât-ı İhtilâliyesi, Örgün Yayınevi, İstanbul 2006.
• TALÂT PAŞA, Talât Paşa'nın Hatıraları, Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. Temmuz 1998.
• TUNAYA, T. Z., Tarık, Türkiye’de Siyasal Partiler, Cilt.1., Hürriyet Vakfı Yayınları, Ocak 1988.