Azərbaycan siyasi xadimlərinin XX əsrin əvvəllərində mövcud olan siyasi sistemlərdəki yeri

Yıl 2021, Sayı: 2, 703 - 718, 25.06.2021

Rahim Həsənov

Öz

XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq, Rusiya imperiyasında siyasi partiya və təşkilatların fəaliyyəti daha aktiv səciyyə almışdı. Belə ki, 1905-1907-ci illər inqilabı gedişində çar tərəfindən siyasi partiyaların açıq fəaliyyətinə icazə verilməsi, imperiyada siyasi aktivliyin artmasına gətirib çıxardı. Həmin dövrdə imperiyanın bir parçası olan Azərbaycanda da siyasi aktivləşmə prossesləri gedirdi. Lakin bütün ölkədə olduğu kimi Azərbaycanda da siyasi eklektizm mövcud idi.
Milli elitanın həmin dövrdə vahid siyasi xətt yürütməsi qeyri mümkün olduğundan, dövrün xadimlərinin fikir istiqamətlərinin tədqiqində çətinliklər yaranır. Romanovlar xanədanının süquqtundan sonra isə bu çətinliklər daha da artmış olur. Belə ki, əsas fikir istiqamətləri çar rejiminə qarşı mübarizə olan partiyaların böyük əksəriyyətində siyasi proqram dəyişikliyi baş verdiyindən, onların siyasi addımlarının araşdırılması prossesində tərsmütanasib fikirlər formalaşır.

Anahtar Kelimeler

türkçülük, islamçılıq, liberalizm romantizm realizm

Destekleyen Kurum

Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi

The place of Azerbaijani political figures in the existing political systems of the early XX century

Öz

At the beginning of the early twentieth century, the activities of political parties and organizations in the Russian Empire became more active. Thus, the Tsar tolerated the open participation of political parties during the 1905-1907 revolution, which led to an increase in political activity in the empire. At that time, Azerbaijan was also in the process of political activism as part of the empire. However, as in the whole country, there was political eclecticism in Azerbaijan as well. Since it was impossible for the national elite to pursue a single political line at that period, there were difficulties in studying the views of the figures of the time. These difficulties increased after the fall of the Romanov dynasty. Therefore, due to the change in the political program of the vast majority of parties whose main views are the struggle against the Tsarist regime, in the process of analyzing their political step, disparate views are formed.

Anahtar Kelimeler

Turkism, Islamism, liberalism, romanticism, realism

Kaynakça

• Azərbaycan tarixi, yeddi cilddə, V cild, Bakı Elm, 2008. Azərbaycan Mətbuat tarixi antalogiyası, 2 cilddə,Bakı, Elm və təhsil: 2011. Ağaoğlu, Ə., Millət və millətçilik, Tərəqqi qəzeti, 1909 22 yanvar №16 № 19 29 yanvar №22 5 fevral №28. Akalın, G., Türk düşüncə və siyasi həyatında Ə. Ağaoğlu, Az atam Bakı: 2004. Axundzadə, Ə., Müqəddəs peyğəmbərlərin tarixi, Azənəşr Bakı:1993. Balayev, A., Mamed Emin Rasulzade (1884-1955), Moskva izd “Flinta” :2009.