Yassıada'da Bir Sadrazam Torunu: Perihan Arıburun

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 799 - 830, 25.09.2021

Filiz Çolak

Öz

27 Mayıs 1960’da Türkiye’de ilk askeri müdahale gerçekleşmiştir. Askeri müdahale ile birlikte Meclisteki bütün Demokrat Parti(DP) milletvekilleri ve DP teşkilatına mensup bazı idareciler sırayla gözaltına alınmışlardır. Gözaltına alınan 424 DP milletvekilinden birisi de İzmir milletvekili Perihan Arıburun’dur.
Osmanlı son sadrazamlarından Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa’nın torunu ve Atatürk’ün Harbiye’deki öğretmenlerinden Naci (Eldeniz) Paşa’nın kızı olarak 1913’de İstanbul’da doğan Perihan hanımın burada başlayan eğitim hayatı babasının görevi nedeniyle Konya’da ve ardından Ankara’da devam etmiştir. A.Ü Hukuk Fakültesi’nden 1931’de mezun olduğunda Türkiye’nin ilk kadın avukatlarından birisidir. Üniversite sonrasında Atatürk’ün direktifleriyle İngiltere’de eğitimine devam eden Perihan Eldeniz, 1940’da genç bir hava subayı olan Tekin Arıburun ile evlenmiştir. Siyasetten uzak yaşamı 1957 seçimlerinde İzmir’den aday gösterilmesiyle değişmiş, 3 yıllık parlamento hayatı 27 Mayıs ile noktalanarak Yassıada’daki tarihi mahkemede yargılanmış ve 4 yıl 2 ay ağır hapis cezası verilerek kalan cezasını Kayseri Cezaevi’nde tamamlamıştır.
Çalışmanın amacı, cumhuriyet değerlerine göre yetiştirilen ve günümüzde hatırlanmayan bir kadın parlamenteri hatırlamak ve Yassıada’daki onurlu demokrasi mücadelesini hatırlatmaktır.

Anahtar Kelimeler

Yassıada, Perihan Arıburun, 27 Mayıs

Kaynakça

• BCA, 10.9.0.0.53.157.1 Anayasayı İhlal Davası, Perihan Arıburun Dosyası
• TBMM Tutanak Dergisi, XI.Dönem(1957-1960) www.tbbm.gov.tr açık erişim
• Türk Parlamento Tarihinde Kadın Parlamenterler 1935-2009, TBMM Yayını, Ankara, 2009.
• AĞAOĞLU S., Yassıada, Kayseri ve Toptaşı Cezaevi Günlükleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2013.
• ARSLAN Z:, Türk Parlamento Tarihi, TBMM-XI.Dönem(1957-1960), TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, C.1,3, Ankara, 2013
• AYVAZOĞLU B., Defterimde 40 Suret, Ötüken Yayınları, İstanbul, 1996.
• BİBEROĞLU M.K., Demokrat Parti ve Sonrası Anılarım, Demokratlar Kulübü Yayınları, Ankara, 1977
• BURÇAK R. S., Yassıada ve Öncesi, Çam Matbaası, Ankara, 1976.
• ILICAK N., 50.Yılında 27 Mayıs Yargılanıyor, Doğan Kitap, İstanbul, 2010.
• İLERİ T., Yassıada ve Kayseri Günlükleri, Yayına Hazırlayan: Cahide İleri(Aksoy), Ötüken Yayınları, İstanbul, 2003.
• Kadın Parlamenterler, Hazırlayan: Yüksel Binici, Demokrat Parti AR-GE Başkanlığı, Ankara, 2009.
• KOZANOĞLU Z., Yassıada’da Bir Spiker, Gerçek Bir Hikâye, Hit Kitap, İstanbul, 2011.