Gazali’nin Nasayihü’l-Müluk Adlı Eseri ve Eserde Sayıların Kullanımları

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 4, 1687 - 1707, 30.12.2021

Turgut Tok

Öz

Türk-İslam düşünce dünyasını etkileyen bilim insanlarından biri İmam Gazali’dir. Yaşadığı dönemde Selçuklu sultanları ve devlet yöneticileri Gazali’nin söylediklerine ve yazdıklarına saygı göstermişlerdir. Gazali’nin yaşadığı dönem, Türklerin İslamiyet’i kabul ettiği ve Oğuzların Anadolu topraklarını yurt tutmaya başladıkları bir zamandır. Bu dönemin hâkim gücü Selçuklu Devleti’dir. Selçuklular, bilime ve sanata önem veren bir yönetim anlayışına sahiptirler.Gazali’nin önemli eserlerinden biri Nasāyihü’l-Mülūk’tur. Bu çalışmada incelediğimiz metin, Topkapı Sarayı Müzesi, Hazine Kitaplığı’nda H.368 numarada kayıtlı olan Et-Tibru’l-Mesbūk fį Nasįhātü’l-Mülūk adlı eserdir. Eser, 28 Mart 1675’te Ǿalį bin ebį ŧālib tarafından istinsah edilmiş ve Nasāyihü’l-Mülūk adıyla tanınmaktadır. Bu eser tarafımızdan incelenmiş ve yayınlanmıştır. Sayıların bulunması ve kullanılması, insanlık tarihinin en önemli süreçlerinden biridir. Sayılar ve sayı sistemi insan aklının bulduğu hata payı en az olan sistemlerden biridir. Günümüzün teknolojik ve uygarlık anlamındaki tüm gelişmişliklerinin temelini sayı sistemi oluşturur. Tarihi dönemlerdeki Türkçe yazılmış belgelerde sayıların kullanımına ait örneklerin incelenmesi, Türk Dili’nin sayı ve sayı sistemi kullanımındaki gelişim sürecini gösterecektir.

Anahtar Kelimeler

Gazali, Nasāyihü’l-Mülūk, Türk Dili, sayıların kullanımı

Ghazali's work named Nasayihu'l-Muluk and uses of numbers in the work

Öz

One of the scientists who influenced the Turkish-Islamic world of thought is Imam Ghazali. During his lifetime, Seljuk Sultans and state administrators respected Gazali's words and writings. The period in which Ghazali lived is a time when the Turks accepted Islam and the Oghuzs began to occupy the Anatolian lands. The dominant power of this period was the Seljuk State. The Seljuks had a management approach that gave importance to science and art.One of Ghazali's significant works is Nasāyihü'l-Mülūk. The text we examined in this study is Et-Tibru'l-Mesbūk fį Nasįhātü'l-Mülūk, which is registered in the Treasury Library of the Topkapı Palace Museum with the number H.368. The work was copied by Ǿalį bin ebį ŧālib on March 28, 1675, and is known as Nasāyihü'l-Mülūk. The mentioned work has been reviewed and published by us.Finding and using numbers is one of the most crucial processes in human history. Numbers and the number system are one of the systems with the minimum margin of error found by the human mind. The number system forms the basis of all developments in the field of current technology and civilization. Examining the examples of the use of numbers in documents written in Turkish in historical periods might show the development process of the Turkish language in the use of the number and number systems.

Anahtar Kelimeler

Gazali, Nasāyihü, Turkish Language, use of numbers

Kaynakça

• AYDIN H., Gazzālį, Felsefesi ve İslam Modernizmine Etkileri, Naturel Yayınları, Ankara 2006.
• TOK, T., Nasayihü’l-Müluk İmam Gazali, İnceleme-Metin-Dizin, Bilgeoğuz Yayınları, İstanbul, 2008