Revan Muhafızı İbrahim Paşa’nın Muhallefatı

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1 - Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 1 - 27, 31.05.2022

Selim Parlaz

Öz

Osmanlı Devleti’nde ölen kişilerin bıraktıkları mal varlıkları anlamına gelen muhallefat, Osmanlı miras hukukunun temel alanlarından birini oluşturmaktadır. Bu çalışmada XVIII. yüzyılda değişik şekillerde örneği görülen muhallefat uygulamalarından biri olan Revan Muhafızı İbrahim Paşa’nın muhallefatı ele alınmıştır. Onun Revan muhafızlığı (1729-1733), doğu sınırında yaptığı faaliyetler ve nihayet vefatı ile birlikte muhallefatının zabt edilerek tespiti ve bununla ilgili hususlar, başta Osmanlı Arşivindeki defter ve belgeler yanında dönemin kroniklerinden istifade edilerek incelenmiştir. Defterlere kayıtlı eşyalarından hareket ederek 18. yüzyılın ikinci çeyreğinde Revan muhafızlığı görevinde bulunan bir paşanın mal varlığının değeri üzerine tespitlerde bulunmaya çalışılmıştır. Gündelik hayatta kullandığı eşyalar, sahip olduğu giysiler ve kitaplar ile savaş araç gereçleri üzerinden devrin sosyal, kültürel ve iktisadî durumuna dair bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhallefat, Müsadere, Revan, Diyarbekir, İbrahim Paşa

Guard of Revan Ibrahim Pasha’s Inheritance

Öz

Muhallefat, which means the assets left by the people who died in the Ottoman Empire, constitutes one of the main areas of Ottoman heritage law. In this study, the Muhallefat of Revan Guard Ibrahim Pasha, one of the muhallefat applications seen in different ways in the XVIII century, was discussed. His Revan guard (1729-1733), his activities on the eastern border, and his death, as well as the determination of his muhallefat and related issues, were examined primarily by taking advantage of the chronicles of the period alongside the records and documents in the Ottoman Archives. In the second quarter of the 18th century, based on the belongings recorded in the registers, this study tried to determine the value of the assets of a pasha who served as a Revan guard. Information about the social, cultural, and economic situation of the era was given through the items used in daily life, the clothes and books he owned, and the war tools.

Anahtar Kelimeler

Inheritance, Confiscation, Revan, Diyarbekir, Ibrahim Pasha

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi, Devlet Arşivleri Başkanlığı, (BOA), Bâb-ı Defteri/Başmuhasebe Kalemi/Muhallefat Halifeliği Defterleri
• BOA, Babı Asafi (A), Divanı Hümayun Kalemi Mühimme Defterleri (DVNSMHM.d), 135/950.
• AYVERDİ, İ., Misalli Büyük Türkçe Sözlük, C. 3, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 2006.
• BARKAN, Ö. L., “Edirne Askerî Kassamı'na Ait Tereke Defterleri (1545-1659), Türk Tarih Belgeleri Dergisi, III/5-6, 1966, s. 1-449.
• BOZKURT, F., “Osmanlı Dönemi Tereke Defterleri ve Tereke Çalışmaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 11/22, 2013, s. 193-229.
• ELİAÇIK, M., “Şifa’iyye Adlı Esere Göre Dağ Keçisi ve Yılanda Panzehir Özellikli Taşlar”, İdil Dergisi, 1/5, 2012, s.8-31.
• GÖK, İ., “Diyarbekir Valisi Hüseyin Paşa-zade Sarı Mustafa Paşa’nın Hayatı ve Muhallefatı”, Hazine-i Evrak Arşiv ve Tarih Araştırmaları Dergisi, 2/2, 2020,
• GÖKPINAR, B., “Rakka Valisi Hamalızâde Ahmed Paşa’nın Muhallefatı”, Vakanüvis Dergisi, Yıl 5 Sayı 1, 2020, s.144-191.
• ILGAZ, S. ÖRTEN, H., GÜNAL, H., “XVI-XIX. Yüzyıllar Arasında Revan’da Bulunan Eğitim Kurumları”, Asia Minor Studies, 3/5, 2015, s.88-102.
• İNALCIK, H., “15. Asır Türkiye İktisadî ve İctimaî Tarihi Kaynaklar”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 15, 1953, s. 52-75.
• OĞUZ, G., “Tereke Kaydından Hareketle Bir Osmanlı Vezirinin 18. Yüzyıl Başlarındaki Yaşam Tarzı: Amcazâde Hüseyin Paşa”, Milli Folklor, 88, 2017, s. 91-100.
• ÖZCAN, T., “Muhallefat”, DİA, C. 35, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul 2005.
• ÖZTUNÇ, H. B. “Bir Rumeli Valisinin Emvâl-i Metrûkesi: Mahmud Hamdi Paşa’nın Muhallefatı”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları
• PAKALIN, M. Z., Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.II, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
• SAVAŞ, S., “Sivas Valisi Dağıstânî Ali Paşa’nın Muhallefâtı”, Belgeler, 15/19, 1993, s.249-292.
• TELCİ, C., “Osmanlı Devleti’nde 18. Yüzyılda Muhallefat ve Müsadere Süreci”, Tarih İncelemeleri Dergisi, 22/2, 2007, s.145-166.
• TÜRKAL, M. K., “Erzurum Valisi Şahin Mustafa Paşa'nın Muhallefatı” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Prof. Dr. Fuat Sezgin Özel Sayısı),
• ÜNAL, M. A., Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul 2011, s.695
• Vak’anüvis Subhî Mehmed Efendi, Subhî Tarihi, Sâmi ve Şâkir Tarihleriyle Birlikte, (İncelemeli ve Karşılaştırmalı Metin), (Haz. Mesut Aydıner), Kitabevi,
• YILMAZÇELİK, İ., “Osmanlı Hakimiyeti Sürecinde Diyarbekir Eyaleti Valileri (1516-1838)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10/1, 2000, s.233-287