Toponyms in the Organization of the Azerbaijani Folktale Space

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1 - Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 168 - 186, 31.05.2022

Tehrana Khudaverdiyeva

Öz

The article deals with the toponyms used in Azerbaijani folk tales. It is noted that in Azerbaijani folktales, space is based on the opposition of native and foreign, and toponyms, respectively, represent native and foreign places. As a rule, the place where the hero was born, grew up is presented as his native place in fairy tales, the place that opposes this place and threatens him with war is introduced as a foreign place. As a result, the place where the hero lives is expressed with the words such as attributes like own, native, while the foreign place is given with the attributes such as distant, alien, dangerous, enchanted. The analysis of toponyms shows that the ethnos perceives the place that owned and lived as his native place, and characterizes the states that are far away from this geography and has conflicts with them as foreign places.

Anahtar Kelimeler

Toponyms, Geography, Place, Native and foreign place, Imaginary place, Mount Gaph, Gulustani-Iram.

Azərbaycan Nağıl Məkanının Təşkilində Toponimlər

Öz

Məqalədə Azərbaycan nağıllarında işlənən toponimlər tədqiqata cəlb olunmuşdur. Qeyd olunur ki, Azərbaycan nağıllarında məkan doğma və yad oppozisiyasiyası üzərində qurulmuşdur, toponimlər də, buna uyğun olaraq, doğma və yad məkanları təmsil edirlər. Qəhrəmanın doğulduğu, böyüyüb boya-başa çatdığı məkan nağıllarda, bir qayda olaraq, doğma, bu məkana qarşı gələn, onu müharibə ilə hədələyən məkan isə yad məkan kimi təqdim olunur. Bunun nəticəsidir ki, qəhrəmanın yaşadığı məkan öz, vətən, doğma kimi mənsubiyyət bildirən sözlərlə ifadə olunduğu halda, yad məkan uzaq, özgə, təhlükəli, tilsimli kimi təyinlərlə verilir. Toponimlərin təhlili göstərir ki, etnos özünün sahib olduğu, yaşadığı məkanı doğma məkan kimi qavrayır, bu coğrafiyadan kənarda qalan, münaqişə içində olduğu dövlətləri isə yad məkan kimi xarakterizə edir.

Anahtar Kelimeler

toponim, coğrafiya, məkan, doğma və yad məkan, xəyali məkan, Qaf dağı, Gülüstani-İrəm

Kaynakça

• Azerbaijani folk tales, In five volumes, Volumes I-V. East-West, Baku, 2005.(AFT,Vol.I-V).
• DOROVSKIKH, L.В., Geographical names in Russion Fairy tales. №12.Russian Toponymy and Geographical Terms, Sverdlovsky 1977.
• HARMAN, O.F., ‘’İrem’’, Islamic Encyclopedia, Volume 22, TDV Publications, İstanbul 2000, p.443.
• GURBANOV, A., Basics of Azerbaijan onomasiology, Volume I, Baku 2019.
• KARAISMAILOĞLU, A., ‘’Acem’’, Islamic Encyclopedia, Volume 1, TDV Publications, İstanbul 1988, p.321.
• DEMIRCHI, K., “Mount Kaf’’, Islamic Encyclopedia”, Volume 24, TDV Publications, Istanbul 2001, pp.144-145.
• BEYDILI, J., Dictionary of Turkish mythology, Elm, Baku 2003, p.418.
• OZGUDENLI, O.Q.,‘’Şiraz’’, Islamic Encyclopedia, Volume 39, TDV Publications, Istanbul 2010, pp. 182-184.
• PLAKHOVA, О.А., The Role of the Names of Natural and Geographical Objects in the Creation of the Toponymic Space of the Tales, Bulletin of the Nizhny Novgorod University, Named after N.I. Lobachevsky 2012, № 2 (1).
• REPINCHEVA, N.I., ‘’Semantic Toponyms in the Semantic Structure of the English Folk Tale’’, Philological Sciences, Questions of theory and practice, Publishing House, Tambov: № 12 (30), 2013, pp.175-178.
• ZVORYGINA, O.I., ‘’Functioning of Toponyms in the Russian Literary Tale’’, Bulletin of the Volgograd State Pedagogical University, 2009, Issue. 2, pp.115-118.