Şanghay İşbirliği Örgütünün Amacı ve Faaliyeti

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 5, 1845 - 1855, 03.11.2023

Mahammad Alakbar-zada

Öz

İkinci Dünya savaşı bittikten sonra Rusya ve Çin arasında yaşanan sınır anlaşmazlıklarını çözmek
için bir araya geldikleri ikili anlaşmalar, daha sonra eski Sovyetler üyesi olan dört Türk Cumhuriyetinin
de katılımı ile Avrasya`da ülkelerin sınır güvenliklerinin korunmasını amaçlayan bir kuruma
dönüşmüştür. Tarihe Şanghay beşlisi kavramı ilk olarak 1996 yılında beş devletin güvenliğinin
korunmasını amaçlayan anlaşmanın imzalanmasıyla çıkmıştır. Aynı zamanda örgütün kendine ait
misyon ve vizyonları doğrultusunda Rusya ve Çin önderliğinde Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan`ın
olduğu Şanghay beşlisi, Özbekistan`ın dahil olmasıyla birlikte 2001 yılında Şanghay İşbirliği Örgütü`ne
dönüşmüştür. Üye devletlerin sınırlarına ve özgürlüklerine saygı, bölgede olan terörizme karşı
mücadele ana amaç edinilmiştir. Örgütün ana politikaları üye devletlerin ortak siyasetinden
oluşmaktadır. Günümüzde Şanghay İşbirliği Örgütü, ABD liderliğinde olan Batı dünyasına karşı
dengeli siyaset yürütmeyi istemektedir; bunun yanı sıra Rusya ve Çin arasında gerilimleri,
anlaşmazlıkları dengeleyen unsur potensiyeline sahiptir. Örgütün toprak genişliği, ekonomi büyüklüğü
ve nüfus bakımından daha da genişlemesi, Hindistan ve Pakistanın katılımıyla gerçekleşmiştir. Son
yıllarda ise İran’ın tam üyelik statüsü onaylanarak üye ülke sayısı dokuz olmuştur. Bu çalışmada
Şanghay İşbirliği Örgütü dahilinde Rusya-Çin ilişkileri ele

Anahtar Kelimeler

Şanghay İşbirliği Örgütü, Avrasya, Rusya, Çin, Bölgesel Güvenlik

Kaynakça

• Abdullah, E. (2019). Küresel sistemde çok kutupluluk ve Şanghay İşbirliği Örgütü [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Eminoğlu, A. ve Demir, S. (2018). Küresel Rekabet Karşılaştırmalı Bir Analizi: Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ve Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) . Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (52), 115-142. Doi: 10.18070/erciyesiibd.414768
• Eren, E. (2017). Şanghay İşbirliği Örgütü ve Türk Dış Politikasında Gelecek Perspektifi. Strategic Public Management Journal, 3 (5), 77-94.
• Hepaktan, C. (2017). Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ve Türkiye’nin ŞİÖ ile Gerçekleştirdiği Dış Ticaretin Analizi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (4), 395-410 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbayarsos/issue/33453/37310
• Kutlu, E. (2021). İkili Anlaşmadan Bölgesel İşbirliğine: Şanghay İşbirliği Örgütü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8 (3), 533-553.
• Öztürk, M. (2014). Şanghay İşbirliği Teşkilatı’nın Uluslararası İlişkiler Tasarımı. Avrasya Etüdleri, 45 (1), 249-268.
• Ünaldılar Kocamaz, S. (2019). The Rise of New Powers in World Politics: Russia, China and the Shanghai Cooperation Organization . Uluslararası İlişkiler Dergisi, 16 (61), 127-141 . Doi: 10.33458/uidergisi.541542
• Yener, C. (2013). Küresel Düzeyde Yeni Arayışlar: Şanghay İşbirliği Örgütü ve Türkiye. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 13 (56), 71-91.