Xəzər Dənizinin Adı Qədim və Orta Əsr Mənbələrində

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 462 - 471, 02.04.2024

İkram Ağasiyev

https://doi.org/10.46868/atdd.2024.667

Öz

Məqalə Xəzər dənizinin tarixi adlarının araşdırılmasına həsr olunmuşdur. Müəllif qeyd edir ki, Xəzər dənizi haqqında ilkin məlumatlar eramızdan əvvəl IX əsr Assuriya mənbələrinə aiddir. Qədim assuriyalılar bu dənizi “Gündoğan dəniz” adlandırmışlar. E. ə. V əsrdə yunan müəllifləri Hekatey Miletli və Herodot bu dənizi Kaspi və Hirkan dənizi adlandırmışlar. Min ildən artıq dövrdə bu iki ad ən işlək adlar olmuşdur. VI əsrdən başlayaraq dənizin şimal-qərb sahillərində Xəzər türk tayfaları məskunlaşmışlar və 969-cu ilədək burada Xəzər xaqanlığı mövcud olmuşdur. O dövrdən başlayaraq, Şərq ölkələrində və bir sıra Avropa ölkələrində dəniz Xəzər dənizi adlandırılmışdır. Ümumən, tarixi mənbələrdə Xəzərin 70-ə qədər tarixi adı çəkilir. Bu adlar içərisində türksoylu tayfaların və dövlətlərin adları ilə bağlı toponimlər üstünlük təşkil edir. Bu gün dünyada rəsmi olaraq, əsasən Xəzər və Kaspi adlarından istifadə edilir.

Anahtar Kelimeler

Xəzər dənizi , xəzərlər , Herodot , Hirkan , Xvalın.

Historical Names of Caspian Sea in Ancient and Middle Ages Sources

Öz

The article is dedicated to the study of historical names of Caspian Sea. The author notes that initial information about Caspian Sea refers to 9th century BC Assyrian sources. Ancient Assyrians called it “The Sea of rising Sun”. Herodotus and Hecatheus, who were 5th century Greek authors, named this sea like Caspian and Hyrcan. This two names were the most used names during more than a thousand years. Beginning from the 6th century, Khazar turkic tribes settled on the north-western shores of Caspian Sea and Khazar khakanate existed there till 969. Since this period, sea was called as Khazar by eastern and some western countries. Generally, Caspian Sea has nearly 70 names in historical sources. The names relating to turkic nations and states take great part of them. The names of Khazar and Caspian are used officially today.

Anahtar Kelimeler

Caspian Sea , hazarian , Herodotus , Hyrcan , Khvalyn

Kaynakça

• Bazileviç, К. В. Iz istorii morskikh pokhodov v VII – XII вв.htth: // flot.com/ history/io01
• Berg, L.S. (1946). Izdaniye AN SSSR.
• Bünyadov, Z.M. (2005). Azərbaycan VII-IX əsrlərdə. Elm nəşriyyatı.
• Əliyarlı, S. (1996). Azərbaycan tarixi uzaq keçmişdən 1870-ci illərə qədər. Azərbaycan nəşriyyatı.
• Əliyarlı, S. (2012). Tariximiz, açıqlanmamış mövzuları ilə. Mütərcim nəşriyyatı.
• Fragmenty iz «Zemleopisi» po «Leksikonu».http: // bibliotekar, kz /istoriya kazakhistana v- proizvedenijah akt/ fraqmenty iz – zemleopisanija – po – leksikonu: html.
• Xəzərin tarixi haqqında.http: www.azerbaijan.az/portal/WorldCommunity
• Istoriya Kaspii i yego imya http://www.window2baku.com/Caspian/caspianmap.htm Istoriya Shirvana i Al' – Baba. XVII glava.
• Kaspiy ili Khazar, http:// letopisi. org/index.php/Каспий_или_Хазар
• Kvint Kurrtsiy Ruf. (1989). Istoriya Aleksandra Makedonskogo. Istorii antitichnosti. V dvukh tomakh. Tom ran'she. Drevnyaya Gretsiya. Perevod s drevnegrecheskogo. Izdaniya Pravdy.
• Piriyev, V. (2008). Azərbaycanın tarixi-siyasi coğrafiyası. Müəllim nəşriyyatı. Pyatdesyat nazvaniy Kaspiyskoqo morya.http://www.outdoors.ru/book/namore/alm1967-68/1967-33.php
• Хəzər dənizinin ümumi səciyyəsi. http://gsaz.az/articles/view/105/Characteristics-of- Sea
• http://www.vostlit.info/Texts/rus13/Sirvan_Derbend/pril3.phtml?id=1900