Mü’minûn Sûresindeki Kıraat Farklılıkları ve Tefsire Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 1179 - 1200

Lachın Gulıyev Mehmet Efe

Öz

Bu makalede kıraat farklılıklarının tefsire etkisi, Mü’minûn Sûresi özelinde ele alınmıştır. Çalışma mütevâtir ve meşhûr imamların kıraatleri olmak üzere on kıraat dediğimiz “kıraat-ı aşere” metodu esas alınarak yapılmıştır. Kıraat farklılıllarının tefsire etkisinin niteliğini anlamak için başta kıraat ve tefsir kitapları esas alınarak konuyla ilgili dil bilgisi kitaplarına da başvuru yapılmıştır. İlgili sûredeki kıraat farklılıkları yalnızca ferşü’l-hurûf açısından ele alınarak tefsire/manaya etki eden ve etmeyen şeklinde tasnif edilmiştir. Usûle tealluk eden kıraat farklılıkları ise bu konunun dışında tutulmuştur. Çalışmanın esas amacı kıraat farklılıklarının Kur’an’ın tefsirine ne gibi etki ettiğini araştırmaktır. Şöyle ki İslami ilimlerin menşei olan Kur’an-ı Kerim’in anlaşılması, orjinalliğini koruyarak günümüze kadar ulaşması, ayetlerin tefsir edilerek daha anlaşılır hale gelmesi, müphem olan ayetlerin açıklanması, aynı zamanda farklı hükümlerin çıkarılabilmesinde Kıraat ilminin ne denli hayati bir önem taşıdığı bilinmektedir. Bundan dolayı ister dil bilgisi, ister kıraat, isterse de tefsir kitaplarındaki yorumlardan elde edilen sonuca göre özelde müminun suresi olmakla kıraat farklılıklarının ayetlerin tefsiri üzerinde ne denli bir tezat ve çelişkiye sebep olup olmadığı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kıraat, Mü’minûn, Farklılık, Tefsir, Mana

Differences in Qiraat in Surah al-Mu'minūn and its effect on exegesis

Öz

In this article, the effect of qiraat differences on exegesis is discussed in the special case of Surah al-Mu'minūn. The study is based on the method of "qiraat al-asharah", which we call ten qiraat, including the qiraat of mutawâtir and famous imams. In order to understand the nature of the effect of the differences of qiraat on tafsir, primarily based on the books of qiraat and tafsir, grammar books on the subject were also consulted. The Qiraat differences in the related surah were analysed only in terms of fersh al-hurūf and classified as those that affect the exegesis/meaning and those that do not. The differences of qiraat that are related to the usul were excluded from this subject. The main purpose of the study is to investigate the effect of Qiraat differences on the exegesis of the Qur'an. It is known that the science of Qiraat is of vital importance in understanding the Qur'an, which is the origin of Islamic sciences, preserving its originality and reaching to the present day, making the verses more comprehensible by exegesis, explaining the ambiguous verses, and at the same time extracting different judgements. Therefore, according to the result obtained from the interpretations in the books of grammar, Qiraat, or tafsir, it has been emphasised whether the differences of Qiraat, especially Surah al-Mu'mininun, cause a contradiction and contradiction on the exegesis of the verses.

Anahtar Kelimeler

Qiraat, Mu, Difference, Exegesis, Meaning

Kaynakça

• Beğavî, E. (1992). Me’âlimü’t-tenzîl. (C. 1-4, 3.b.). Dâru’l-Marife.
• Beydâvî, N. (t.y.). Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. (C. 1-2). Dersaadet Yayınları.
• Buhârî, E. (1999). Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm. el-Câmiʿu’s-sahîh.
• Bursevî, İ. (1389). Rûḥu’l-beyân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. (C. 1-10). Sâhibu Mektebe Asar.
• Çetin, A. (2012). Kıraatların Tefsire Etkisi: Kur’ân’ın Farklı Yorumlanmasına Tesir Eden Kıraatlar. Ensar Neşriyat.
• Dânî, O. (2005). Cami’u’l-beyân fi’l-kırââti’s-seb’i’l-meşhûrati. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Dânî, O. (2011), et-Teysîr fi’l-kırââti’s-seb’. Mektebetü’r-Rüşd.
• Dimyâtî, A. B. (2009). İthâfü fuzalâi’l-beşer fi’l-kırââti’l-erba’ateʿ aşer. (C. 1-2). Dâru’s-Sahabeti li’t-Turasi bi-Tanta.
• Ebû Ubeyde, M. (1381). Mecâzü’l-Ḳurʾân. (C. 1-2). Mekbebetü’l-Hâneci.
• Ebû Zür’a, A. (1997). Hüccetü’l-Kırâât. (5.b.). Müessesetü’r-Risâle.
• Ebüssuûd, M. (t.y.). İrşâdü’l-ʿakli’s-selîm: Tefsiru Ebissuûd. (C. 1-9). Dâru’l-Mushaf.
• Efe, M. (2019). Hadîd Suresindeki Kıraat Farlılıkları ve Manaya Etkisi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (28/2). 415-435.
• Elmalılı, M. (t.y). Hak Dini Kur’an Dili. (C. 1-9). Eser Kitabevi.
• Ferrâ, E. (1983). Meâni’l-Kur’ân. (C. 1-3, 3.b.). Âlemü’l-Kütüb. Hemedânî, E. (2006). el-Ferîd fî iʿrâbi’l-Ḳurʾâni’l-mecîd. (C. 1-6). Mektebetü Dâru’z-Zamân.
• İbn Atiyye, E. (2001). el-Muḥarrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-ʿazîz. (C. 1-6). Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbn Ğalbûn, E. (1991). Kitâbu’t tezkira fi’l-kırââti’s-semân. (C. 1-2). Câmiatü Ümmülkurâ.
• İbn Hâleveyh, E. (1979). el-Hüccetü fi’l-kıraati‘s-seb’. (3.b.). Dâru’ş-Şürûk.
• İbn Mücâhid, E. (1119). Kitâbü’s-seb’a fi’l-kırâât. Dâru’l-Meârif.
• İbnü’l-Arabî, E. (2003). Ahkâmü’l-Kur’ân, (C. 1-4, 3. b.). Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbnü’l-Cevzî, E. (1987). Zâdü’l- mesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr. (C. 1-9, 4.b.). el-Mektebü’l-İslâmî.
• İbnü’l-Cezerî. (1994). ed-Dürretü’l-mudıyye fi’l-kırââti’s-selâsi’l-mütemmime li’l-aşerati. Dâru’l-Hüdâ.
• İbnü’l-Cezerî. (2002). en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr, (C. 1-2, 2.b.). Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Kurtubî, E. (1967). el-Câmi’u li-ahkâmi’l-Kur’ân, (C. 1-20, 3.b.). Dâru’l-Kitâbi’l- ‘Arabi li’t-Tibâ’ati ve’n-Neşr.
• Mahallî, C. (2003). Tefsîrü’l-celâleyn. Mektebetü Lübnan.
• Mâtürîdî, E. (2007). Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân. (C. 1-17). Dâru’l-Mîzân.
• Mâverdî, E. (2010). en-Nuket ve’l-‘uyûn:Tefsîru’l-Mâverdî. (C. 1-6). Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
• Mekkî, K. (1972). et-Tebsıra fi’l-kırââti’s-sebʿ. (2.b.). Dâru’s-Selefiyye.
• Mekkî, K. (t.y.). Müşkilu i’râbi’l-Kur’ân, (C. 1-2). Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâs.
• Mukâtil, E. (2003). Tefsîru Mukâtil b. Süleymân, (C. 1-3). Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
• Nehhâs, E. (1989). Meʿâni’l-Ḳurʾân. (C. 1-6). Câmiatü Ümmül Kurâ.
• Nesefî, E. (t.y.). Medârikü’t-tenzîl ve hakaiku’t-te’vîl, Dâr’u İhyâi’l-Kütübi’l-Arabi.
• Pâlûvî, H. (t.y.). Zübdetü’l-irfan fi vücûhi’l-Kur’ân, Asitane Yayınevi.
• Pânîpetî, M. (2004). et-Tefsîrü’l-Maẓhar. (C. 1-10). Dâru İhyâü’t-Türâsi’l-Arabî.
• Râzî, E. (1938). Mefâtîhu’l-ğayb. (C. 1-32). el-Behiyyetü’l- Mısriyye.
• Rûmî, M. (1287). Umdetü’l-hallân fî-izâhi zübdeti’l-irfâ. Asitane Yayınevi. Sa’lebî, E. (2004). el-Keşf ve’l beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. (C. 1-6). Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye. Sarakustî, E. (1405). el-ʿUnvân fi’l-kırâʾâti’s-sebʿ. Âlemü’l-Kutub.
• Semerkandî, E. (2008). Bahrü’l-ulûm. (C. 1-6). Özgü Yayınları.
• Süyûtî, E. (2011). ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîri bi’l-me’sûr. (C. 1-8). Dâru’l-Fikr.
• Taberî, E. (1968). Câmiü’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. (C. 1-30, 3.b.) Mustafâ el-Bâbî el-Halebî.
• Ukberî, E. (1998). et-Tibyân fî iʿrâbi’l-Ḳurʾâ. Beytül-Efkâr.
• Zeccâc, E. (1988). Meâni’l-Kur’ân ve i’râbuh. (C. 1-5). Âlemü’l-Kütüb.
• Zemahşerî, E. (1997). el-Keşşâf an hakâiki ğavâmizi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-akâvîl fî vucûhi’t-te’vîl. (C. 1-6). Mektebetü’l-İlmiyye.