Kırgızlarda Doğum ile İlgili İnanç ve Ritüeller

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 1257 - 1271, 07.06.2024

Ceren Ertürk

Öz

Eski zamanlardan itibaren kültürünü devam ettiren toplumlardan biri de Kırgızlardır. ‘’Kaada salt’’ adı verilen geleneğe bağlılıklarını koparmayan bu toplumda geçiş dönemi adını verdiğimiz doğum-evlenme-ölüm gelenekleri halen devam etmektedir. Bu nedenle Kırgızların doğum ile ilgili gelenek ve inançları çalışmamızın ana konusunu oluşturmuştur. Söz konusu çalışmada Kırgızistan’a özgü inanç ve gelenekler belirtilmekle beraber zamanla değişime uğramış maddi veya kendi istekleri doğrultusunda uygulamadan kalkmış ritüellere de yer verilmeye çalışılmıştır. Konuyla ilgili yapılmış olan çalışma ve araştırmalar genel olarak geniş çapta taranıp incelenmiş ve bugüne kadarki ortaya konulmuş olan çalışmaların bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Onlarda çocuk, aileye tam bir anlam kazandıran ana temel unsurlardan biri olarak görülmektedir. Kırgız toplumunda da ailede çocuk önemli bir yere sahiptir. Kırgızlarda çocuk sayısının fazla olması ailenin, hatta milletin o kadar güçlü olacağı düşüncesine sahiptirler. Her ailede çocuklar kendisinin yedi soylarını bilmektedirler buradan da anlaşılacağı üzere soy ve aile kavramı Kırgız toplumunda vazgeçilmez bir unsur olarak görülmektedir. Bu bağlamda çalışma Türk toplulukları arasında geleneklerine bağlılığı konusunda ön plana çıkan Kırgız Türklerinin, doğum ile ilgili gelenekleri literatür kaynakları ışığında incelenmiş ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırgız, Doğum, Ritüel, İnanç

Beliefs and Rituals Related to Birth in Kyrgyz

Öz

One of the societies that have maintained their culture since ancient times is the Kyrgyz. Birth-marriage-death traditions, which we call the transition period in this society, which does not break their commitment to the tradition called ''Kaada salt'', are still continuing. For this reason, the traditions and beliefs of the Kyrgyz related to birth constituted the main subject of our study. In this study, while the beliefs and traditions specific to Kyrgyzstan are specified, it is also tried to include the rituals that have been changed over time and have ceased to be applied in accordance with their own wishes. The studies and researches on the subject have been widely scanned and analysed in general and an evaluation of the studies that have been put forward so far has been made. In them, the child is seen as one of the main basic elements that give the family a complete meaning. Children have an important place in the family in Kyrgyz society. Kyrgyz people have the idea that the more the number of children, the stronger the family and even the nation will be. In each family, children know their seven lineages, as it can be understood from this, the concept of lineage and family is seen as an indispensable element in Kyrgyz society. In this context, the study examined and interpreted the traditions of the Kyrgyz Turks, who stand out among the Turkic communities in terms of adherence to their traditions, in the light of literature sources.

Anahtar Kelimeler

Kyrgyz, Birth, Ritual, Belief

Kaynakça

• Abramson, S. M. (1949). Rozhdeniye i detstvo kirgizskogo rebenka (Iz obychayev i obryadov tyan'sh anski krigizov). Sbornik Muzeya antropologii i etnografii, 12, 78-138.
• Akmataliyev, A. (2000). Kırgızdın köönörbös döölöttörü. Şam.
• Alimbekov, A. (1996). Kırgız Etnopedagogıkası ‘Kırgız Etnopedagojisi’. Altın Tamga.
• Erdem, M. (2005). Kırgız Türkleri: dini ve sosyal hayatı. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ergeshkyzy, A. (2020). Kırgız Toplumunda Aile ve Ailenin Değişen Yaşam Döngüsü. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi.
• Fielʹstrup, F. A. (2002). Из обрядовой жизни киргизов начала XX века. (No Title).
• Günay, Ü. (Ed.). (1996). Kayseri ve çevresinde ziyaret ve ziyaret yerleri. Önder Matbaacılık.
• İnan, A. (1986). Tarihte ve Bugün Şamanizm: Materyaller ve Araştırmalar. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kalafat, . (2007). Balkanlardan Uluğ Türkistan'a Türk Halk İnançları. Berikan Yayınevi.
• Murzakmetov, A. (2007). Kırgızdardagı balanın törölüşünö cana ösüşünö baylanışkan ırım-cırımdar menen işenimder “Tündük Kırgızstandın materialdarı boyunca” [Yayımlanmamış doktora tezi]. İlimder Akedemiyası Tarıh İnstitutu.
• Ünal, A. (2010). Günümüz Kırgız Toplumunda Doğum-Ölüm Geleneği Ve Bunun Tarihi Izleri (Narın Bölgesi Örneği) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi.
• Ünal, A. (2010). Günümüz Kırgız Toplumunda Doğum-Ölüm Geleneği ve Bunun Tarihi İzleri (Narın Bölgesi Örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi.
• Polat, K. (2005). Beşikten Mezara Kırgız Türklerinde Gelenek ve İnanışlar. Dini Araştırmalar, 8 (22).
• Yıldız, N. (2007). Kırgız Halk Edebiyatı 1, Alp Yayıncılık.
• Yıldız, N. (2009). Türk Destanlarında Çocuksuzluk. Milli Folklor Dergisi, 82, 76-88.
• Kaynak Kişiler
• KK-1: Samira Smanalieva, 38 Yaşında, Üniversite, Calal- Abad, Kırgızistan.
• KK-2: Astra Duysekeeva, 48 Yaşında, İlkokul, Narın, Kırgızistan.
• KK-3: Cıpar Salamatova , 43 Yaşında,İlkokul, Narın, Kırgızistan.
• KK-4 : Mirzat Altımışova, 40 Yaşında, Lise, Talas, Kırgızistan.
• KK-5 : Dinara Ganıbayeva, 53 Yaşında, Üniversite, Oş, Kırgızistan.