Emîr Şir Ali Han’ın Modernleşme Çabaları ve Seyyid Cemaleddin Afgani’nin Bu Süreçteki Etkileri (1869-1879)

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 1342 - 1364, 07.06.2024

Noorulhaq Amiry

Öz

Emîr Şir Ali Han, Mart 1869'da Hindistan Genel Valisi Lord Lawrence'ın dâvetini kabul ederek Hindistan'a resmi bir ziyaret gerçekleştirdi. Bu ziyaret hem kendisi hem de ülkesi için derin etkiler bıraktı. Hindistan'daki askeri düzenlemeleri gözlemleyen Şir Ali Han, ülkesinin İngiltere ve Rusya gibi büyük güçler arasında kuşatıldığını fark etti. Bu durum, ülkesinin geri kalmışlığını daha da net bir şekilde görmesini sağladı. Dönüşünde, seleflerinin geleneksel aşiret birimlerinden ve feodal güçlerden oluşturduğu orduların modern bir devlet için yetersiz olduğunu anlayan Şir Ali Han, bir dizi askeri reform yapmaya karar verdi. Bu reformların yanı sıra, Afganistan'ın kalkınması ve güçlenmesi için yönetimsel, ekonomik ve sosyal alanlarda sürekli çaba harcadı. Birçok sözleşme imzalayarak ülkenin modernleşmesine ve kalkınmasına katkıda bulundu. Bu reformlar, Emîr Şir Ali Han'ın saltanatının ikinci döneminde (1868-1878) gerçekleştirildi. Makale, Seyyid Cemaleddin Afgani'nin Emîr Şir Ali Han döneminde reform sürecindeki rolünü ve etkisini incelemiştir. Bu araştırma betimsel-analitik bir yöntemle yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Emîr Şir Ali Han, Modernleşme, Seyyid Cemaleddin Afgani, Eğitim, Askeri, Modernleşme

Etik Beyan

yok

Destekleyen Kurum

yok

Teşekkür

tesekur

Amir Shir Ali Khan's Modernisation Efforts and the Effects of Sayyid Jamaluddin Afghani on this Process (1869-1879)

Öz

In March 1869, Amir Shir Ali Khan accepted the invitation of Lord Lawrence, the Viceroy of India, and paid an official visit to India. This visit had a profound impact on both himself and his country. Observing the military arrangements in India, Shir Ali Khan realised that his country was surrounded by great powers such as Britain and Russia. This made him realise the backwardness of his country even more clearly. On his return, Shir Ali Khan realised that the armies formed by his predecessors from traditional tribal units and feudal forces were inadequate for a modern state and decided to carry out a series of military reforms. In addition to these reforms, he made continuous efforts in the administrative, economic and social fields for the development and strengthening of Afghanistan. He contributed to the modernisation and development of the country by signing many contracts. These reforms were carried out during the second period of the reign of Amir Shir Ali Khan (1868-1878). The article analyses the role and influence of Sayyid Jamaluddin Afghani in the reform process during the reign of Amir Shir Ali Khan. This research is written in a descriptive-analytical method.

Anahtar Kelimeler

Amir Shir Ali Khan, Modernisation, Sayyid Jamaluddin Afghani, Education, Military, Modernisation

Kaynakça

• Ahmady, E. (2011). Cemaleddin Afgani'nin Düşunce Dünyası, Selçuk Üniversitesi, [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Algar, H. (1369 H). Mirza Malkum Han, (Çev. C. Uzmiya). Muderis Neşriyat, Tahran.
• Ahmadi, N. (1995). Simay-i Kabil, Sazmani Tabliaat, Kabil.
• Atayi, M. İ. (2005). Tarih Musir Afganistan, (fa. Çev. J. Rahman). Kamgar, Kabil.
• Bayur, Y. H. (1987). Hindistan Tarihi, C.III. Türk Tarihi Kurumu Basımevi, Ankara.
• Cevat, M. (1934). Afganistan. (Basım Yeri Yok).
• Dihkani, M. ve Bârâni, M. R. (2018). Câygâh-i Revâdar-i der Temeddün Saz-i İslam-i az
• Dîdgah-i Seyyid Cemalettin Esedabadi, Journal of Imamiyyah Studies, 99-122.
• Esadabad, S. C. (1934). Mecmûa-i Makalat-i Cemaliyh, Lütfullah Esadabadi. Ardin Neşriyat.
• Erler, M.Y. (2023).Kuleli Karargâhı’nda Eğitim ve Öğretim. Libra Yayınları.
• Farhang, Mir M. S. (1992). Afganistan dar Panç Qarn-i Akhir, Dorekhsish. Farukh, S.M. (1992). Tarih-i Siyasi Afganistan. İtişarat İhsani.
• Fetrat, M. A. (1989). Gezariş Sefâret-i Kabil.Tahran Üniversitesi Yayınları. Gregorian, V. (1969).The Emergence of Modern Afganistan. California.
• Gubar, Mir G. M. (1989). Afganistan der Mesîr-i Tarih. Merkez-i Neşir-i İnkılab.
• Habibi, A. H. (1993). Jünbişi Meşrutiyet der Afganistan. İsmailian.
• Kakar, M. H. (2006). A Political and Diplomatic History of Afganistan. Boston.
• Karadeniz, Y. (2017). Osmanlı ve İran’ın İngiliz Paraleli Cemaleddin Esedabadi (Afgani). Gece Kitaplığı.
• Kurbanov, Ş. (2011). Cemaleddin Efgani ve Türk Dünyası. Doğu Kitabevi.
• Keddie, N. (1997). Cemaleddin Efgani- Siyasi Hayatı (Çev. A. Yaçınkaya). Bedir Yayınevi.
• Khogiani, M. A. (1939). Hayat-ı Seyyid Cemaleddin Afgani. Kabil Public Press.
• Lee, J. I. (2018). Afghanistan A History from 1260 to The Present. London.
• Mahzumi Paşa, M. (2018). Cemaleddin Afgani’nin Hatıraları (Çev. Â. Yerinde). Klasik Yayınları.
• Rahin, R. (1976).Tarih Matbuaat Afganistan. Saayid.
• Rişteya, S. Q. (1957). Tarih-i Muhtasar Afganistan. Kabil.
• Reştiya, S. Q. (1957). Afganistan der Qarn-i Nozdeh. Matbaa-i Devleti.
• Reştiya, S. Q. (1921). Seyyid Cemaleddin Afgani ve Afganistan. Beyhaqi.
• Saray, M. (2011). Türkistan’da Rus İngiliz Rekâbeti. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 34, 397-416.
• Saikal, Â. (2004).Modern Afganistan A History of Struggle and Survival. New York.
• Şebani, M. ve Tabiş, N. (2021). Ahter Sitâre-yi der İnkâr-i Tariki. Aasoo, 3, 121-131.
• Sykes, Sir P. (1940).A History of Afganistan. (C.1). London.
• Tanvir, H. (2000).Tarih Rûznâmenigâr-i Afganistan, Bahş-i İtişarat-i İlmi Ferhengi-i Enstitüt Tahkikat ve Bazsaz-i Afganistan Yayınları.
• Wheeler, S. (1895).The Amir Abdur Rahman. Landon.
• Yazıcı, O. (2011). Modern Afganistan’ın Kuruluşu 1834- 1922. Mengüceli Yayınları.
• Yusofi, S. H. (2013). Afganistan'da Siyasi Partiler (1990-2010) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Yılmaz, A. (2012).Seyyid Cemaleddin Afgani ve Din Eğitimi Anlayışı [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Zamani, H. M. (2013).Tarih-i Revabet-i Haricî Afganistan. Tabeş Neşriyat.