Literature of Balkan Turks: A Theoretical Perspective from Azerbaijan Context

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 3, 1824 - 1832

Xanım Sultanova

Öz

In this article, based on the researches of Azerbaijani scientists in the field of literature of Turkic peoples, the literary and artistic imagination of the Balkan Turks, their poetic worldview, their approach to national and spiritual values, the thought patterns formed by the Turkic peoples are discussed. A brief overview of the literary life of the Turks in these historical and geographical regions of the Balkan Peninsula, where Turks have lived intensively for centuries, and more specifically of the Turks who settled in Bulgaria, is provided. At the same time, it was noted that the late poet Ahmed Javad, a victim of oppression, directly participated in the Balkan war, worked as a philanthropist, correspondent and secretary. The attitude of the prominent Azerbaijani poets Abbas Sahhat, Abdulla Shaig and others towards this war was revealed and examples of their poems criticising this war were presented. We gave information about the literary samples called "Notebook literature". From this point of view, we considered it necessary to mention how ethnic samples and artistic examples were preserved in the oral and written poetic memory of Bulgarian and Balkan Turks and in the Turkish ethnographic national thought from individual invaders and nationalist regimes. Most importantly, we have prioritised the struggle of the Turks to preserve their national identity wherever they live. The main purpose of the article is to analyse the understanding of the common homeland and the attitude of Turks towards national and spiritual values in the 20th century Bulgarian poetry.

Anahtar Kelimeler

Bulgarian Turks, concept of homeland, national and spiritual values, Turkish national identity, ethnic and ethnographic memory

Balkan Türklərinin Edəbiyyatı: Azərbaycan Kontekstindən Nəzəri Baxış

Öz

Bu məqalədə Azərbaycan alimlərinin türk xalqları ədəbiyyatı sahəsində apardığı araşdırmalara əsasən Balkan türklərinin ədəbi-bədii təxəyyülü, poetik dünyagörüşü, milli-mənəvi dəyərlərə yanaşmaları , türklərin uzun əsrlər ərzində kompakt yaşadığı Balkan yarımadasında bu tarixi-çoğrafi ərazilərdə yaratdığı təfəkkür nümunələri, daha konkret olaraq Bolqarıstanda məskunlaşmış türklərın ədəbi həyatına qısaca nəzər salınır. Eyni zamanda repressiya qurbanı olmuş nakam şair Əhməd Cavadın Balkan müharibəsində birbaşa iştirak etməsindən, xeyriyyəçi, müxbir, katib qismində çalışmasından bəhs olunub. Görkəmli Azərbaycan şairləri Abbas Səhhətin, Abdulla Şaiqin və digərlərinin adı çəkilən müharibəyə münasibətləri açıqlanmış, onların bu müharibəni tənqid edən şeirlərindən örnəklər təqdim edilmişdir. Məqalədə bir tərəfdən, bu coğrafiyadakı türklərin başına gətirilən bəlalar, misli görünməmiş hadisələr, digər tərəfdən, onların poetik dünyaduyumunun ümumi mənzərəsini və xüsusi tərəflərini ayrı-ayrı yaradıcı şəxsiyyətlərin şeirlərindən nümunələr gətirməklə ortaya qoymağa çalışmışıq. “Dəftər ədəbiyyatı” adlandırılan ədəbi nümunələr haqqında məlumat vermişik. Bu baxımdan Bolqar və Balkan türklərinin şifahi və yazılı poetik yaddaşında yer almış və türk etnoqrafik milli düşüncəsində daşlaşmış etnik örnəklərin, sənət nümunələrinin ayrı-ayrı işğalçı və millətçi rejimlərdən necə hifz edildiyinə də toxunmağı zəruri hesab etmişik. Ən başlıcası türklərin hansı coğrafi məkanlarda yaşamasından asılı olmayaraq, öz milli kimliklərini qoruyub saxlamaq uğrunda mücadiləsini də ön plana çəkmişik. Məqalədə başlıca hədəf XX əsr Bolqar poeziyasında ortaq vətən anlayışı və milli-mənəvi dəyərlərə türklərin münasibəti araşdırılmış, tədqiqata cəlb edilmişdir.

Anahtar Kelimeler

Bolqar türkləri, Vətən anlayışı, milli-mənəvi dəyərlər, türk milli kimliyi, etnik və etnoqrafik yaddaş

Kaynakça

• Bruk, S. (1986). Etnograficheskiy spravochnik. Nauka.
• Bulqaristan Türk edebiyatı. (1997). Ankara Kültür Bakanlığı.
• Gumilev, N. (1988, 13 aprelya). Korni nashego rodstva: Izvestiya. Moskva.
• Nagiyev, Dzh. (2003). V literature: Aziya. Baku.
• Nedret, A. (1999). Romanya Türk-Tatar ebebiyatı. Editura Europolis.
• Rumeli Dernek ve Vakıfları Türklerin Rumeliye Çıkışının Yıldönümü. (2002, 31 mayıs, 9 Haziran). İstanbul.
• Sadıyev, S. (2012). Balkan türklərinin ədəbiyyatı. Elm və təhsil.
• Səhhət, A. (2005). Seçilmiş əsərləri. Lider.