Azərbaycanın istiqlal mübarizəsi tarixində Mirzə Bala Məmmədzadənin ideoloji düşüncələri

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 5, 2933 - 2940

Saida Mehraliyeva

Öz

Azərbaycanda millətin və dövlətçiliyin formalaşmasında bir sıra mütəfəkkirlər, maarifçilər, aydınlar və onların əsas ideyaları mühüm rol oynamışdır. Bu qabaqcıl ideyalar millətin kimliyinin, hüquq və azadlıqlarının dərk edilməsində əsas rol oynamış, onu azadlıq, istiqlal uğrunda mübarizəyə ruhlandırmış və öz müstəqil dövlətinin yaradılmasında hərəkətverici qüvvəyə çevrilmişdir.
Azərbaycan xalqının¸ gənclərinin istiqlal mübarizəsində mühüm rol oynamış şəxsiyyətlərdən biri, yüzlərlə məqalələrin müəllifi, öz əsərlərində xalqını daim müstəqilliyə səsləyən, onun mübarizə əzmini sınmağa qoymayan, azadlıq aşiqi Mirzə Bala Məmmədzadə olmuşdur. Məqalədə Mirzə Bala Məmmədzadənin Azərbaycan milli hərəkatında iştirakı, xalqın, millətin azadlığı, hüquqları, təhsili, istiqlal mübarizəsi ilə bağlı əsas ideya və düşüncələri öz əksini tapmış, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin fəaliyyəti, dövlətin inkişafı və millətin formalaşması istiqamətində düşüncələri təhlil edilmişdir. Məqalədə Mirzə Bala Məmmədzadənin müstəqillik ərəfəsində Azərbaycan xalqının soyqırıma məruz qalması, türk qoşunlarının köməyi ilə Bakının azad edilməsi, sovet Rusiyasının Azərbaycanın müstəqilliyini həzm edə bilməməsi və işğal planları qurması və digər məsələlər ətrafında yazıları, əsərləri, fikir və düşüncələri əks olunmuşdur.

Anahtar Kelimeler

Mirzə Bala Məmmədzadə, istiqlal, milli hərəkat, mübarizə, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti, işğal

Kaynakça

• Aslanova, T. Ə. (2014). Mirzə Bala Məmmədzadənin ədəbi-elmi yaradıcılığı [fil. üzrə fəls. dok. Dissert]. Azerbaycan.
• Baykara, H. (1959). Mirzə Bala. Azerbaycan dergisi, 2-3, 86-87.
• Əhmədli, R. (2017). Mirzə Bala Məhəmmədzadənin ictimai-siyasi görüşləri. Ozan.
• Fərəcova, Z. (2023). Zamanın fırtınalarında keçən ömür. https://www.elibrary.az/docs/qazet/qzt2023_2719.pdf
• Mehmetzade, M. B. (1927). Azerbaycan Misak-ı Millisi. Necm-i İstikbal Matbaası.
• Mədətli E. (2018). Mirzə Bala Məhəmmədzadə irsinə dair dəyərli araşdırma. http://www.anl.az/down/meqale/525/2018/fevral/579511.htm
• Məhəmmədzadə, M. B. (23 iyul 1918). Azərbaycan Cümhuriyyəti. Gənclər yurdu, Tiflis, 1, 4.
• Məmmədzadə, M. B. (Cuma 29 Eylül 1917). Məktəblərin Milliləşməsi ve Müəıllimlərimiz. Açıq Söz, 577, 2-3.
• Məmmədzadə, M. B. (1992). Milli Azərbaycan Hərəkatı. Nicat.
• Rüstəmli, A. (2018). Mirzə Bala Məhəmmədzadə və onun “Gənclər Yurdu” məcmuəsi. https://kaspi.az/az/mirze-bala-mehemmedzade-ve-onun-gencler-
• Rüstəmli, A. (24 may 2018). Mirzə Bala Məhəmmədzadə Cümhuriyyət dönəmində. Xalq qəzeti.
• Swıetochowski, T. (1988). Müslüman Cemaatten Ulusal Kimliğe Rus Azerbaycan’ı 1905-1920, İstanbul.
• Qasımlı, A. M. (2019). Azərbaycan Türklərinin istiqlal mücahidi Mirzə Bala Məmmədzadə http://anl.az/down/meqale/turkustan/2019/.