Şimali Azərbaycan Cənubi Qafqazın vahid dövlətçilik sistemində

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 5, 3652 - 3662

Sevinc Rəhimova

Öz

Monarxiyanın devrilməsi ilə nəticələnən 1917-ci il inqilabı Cənubi Qafqazda da təsirsiz ötüşmədi. Bir anda mövcud idarə üsulunun dəyişməsi bölgədə köklü dəyişikliyin xəbərçisi idi. Cənubi Qafqazda yaşayan xalqlar öz müqəddəratlarını həll etmək istəyindən çıxış edərək yerli özününidarə orqanları yaratdılar. Vahid dövlətçilik sistemində, birgə siyasi ideyaların həyata keçirilməsi üçün yaradılan Zaqafqaziya Federativ Respublikası, Zaqafqaziya Seymi ərazi iddialar və milli münaqişələr ucbatından uzunömürlü olmadı. Buna baxmayaraq bu qurum bölgənin gələcək statusunun müəyyənləşdirilməsində mühüm rola malik olmuşdur. Uzun müddət imperiya tərkibində idarə olunan Cənubi Qafqaz nəhayət milli müstəqillik uğrunda mübarizədə ilk addımlarını atdı. Şimali Azərbaycan vahid dövlətçilik sistemində mövcudluğun mümkünsüz olduğunu anlamış və nəticədə öz müstəqilliyini elan etmişdir.

Anahtar Kelimeler

Cənubi Qafqaz, Zaqafqaziya seymi, vahid idarəetmə sistemi, milli mübarizə

North Azerbaijan is a unit of the South Caucasus in the state system

Öz

The revolution of 1917, which resulted in the overthrow of the monarchy, did not leave an impact on the South Caucasus. The change of the existing form of government for a period was a harbinger of a radical change in the region. The peoples living in the South Caucasus formed local self-government bodies in line with their desire for self-determination. The Federal Republic of Transcaucasia, which was created to realise common political ideas in a unified state system, did not survive for long due to territorial claims of the Transcaucasian Seym and national conflicts. However, this institution had an important role in determining the future status of the region. The South Caucasus, long ruled as part of the empire, finally took its first steps in the struggle for national independence. North Azerbaijan realised that it was impossible to exist in a unified state system and consequently declared its independence.

Anahtar Kelimeler

South Caucasus, Transcaucasian Seym, unified system of government, national struggle

Kaynakça

• Azərbaycan tarixi. (2008). (C. V). Elm.
• Həsənov, R. (2020). Cənubi Qafqaz Dövlətçilik sistemində Azərbaycan siyasi xadimlərinin fəaliyyəti (1918-ci il aprel-1918-may). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 7 (1), 634-649.
• Rüstəmov, R. H., Rəhmanzadə, Ş. F., Məmmədov,Ə. F., Əliyeva, İ. H. (2018). Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti xadimlərinin dövlətçilik fəaliyyətinin Tiflis dövrü. Turxan NPB.
• Seymin müsəlman fraksiyasının iclasının protokolu. 31.03.1918.//ARDA, f.970, s.1, i.1, v.6.
• Bagirova, İ. S. (2007). İnteqraçionnıy proçes na Yujnom Kavkaze i politika velikix derjav v istoriçeskoy retospektive XX veka. Kavkaz i qlobalizaçiya.
• Bagirova, İ. S. (2014). Put k nezovisimosti: ot Kavkazskoqo edinstva k suverennomu qosudarstvu (aprel-may 1918 qoda). Diplomatiya aləmi. 37.
• Balayev, A. Q. (1998). Azerbaydjanskoe naçionalnoe dvijenie v 1917-1918 qq. Elm.
• Qasanlı, C. P. (2011). Russkaya revolyuçiya i Azerbaycan. Trudniy put nezovisimosti.1917-1920. (2011) Moskva- Flinta.
• Darabadi, P. İ. (2012). Voenno-politiçeskaya istoriya Azerbaydjana (1917-1920-qq.). Kavkaz.
• Kazımzade, F. (2010). Borba na Zakavkazye (1917-1921). Stokholm-CA&CC Press.
• Kaçaznuni, O. (1990). Daşnaksutyun bolşe neçeqo delat. Elm.
• Mamedzade, N. N. (2018). Bitva za vıjıvanie Azerbaydjanskaz frakçiya Zakavkazskoqo Seyma prilaqala oqromnse usilie dlya spasenie svoeqo naroda. Region plus. 9 (361).
• Mustafazade, R. S. (2006). Dve respubliki. Azerbaydjano-rossiyskie otnoşeniya v 1918-1922 qq. Moskva.
• Muxanov, V. M. (2014). K istorii sovetizaçii Zakavkaziya (1920-1921). Kavkazskiy sbornik.
• Muxanov, V. M. (2019). Kavkaz v perelomnuyu epoxu. Modest Kolerov
• Obrazovanie SSSR: Sbornik dokumentov 1917–1924. (1949). Moskva-Leninqrad. İzdatelstvo Akademii Nauk SSSR.
• Payps, R. (2005). Russkaya revolyuçiya. Zxarov.
• Rumyantsev, S. (2011). Sovetskaya naçionalnaya politika v Zakavkazye: konstruirovanie naçionalnıx qraniç, istoriya i kultur.