Adana’daki Erken Cumhuriyet Dönemi Eserlerinden Atatürk Parkı ve Anıtı

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 6, 3863 - 3877

Erdem Çanak

Öz

Türkiye’de köklü değişikliklere neden olan Cumhuriyetin ilanıyla birlikte şehircilik anlayışı da değişmiştir. Bu değişimle birlikte şehirlere daha modern bir görüntü kazandırmak için odak noktasında Atatürk’ün olduğu, Millî Mücadele ve devrimleri simgeleyen anıt ve heykellerin yer aldığı parklar inşa edilmeye başlanmıştır. İlk anıt ve heykeller, Türkiye’de bu konuda yetişmiş sanatkârlar olmadığı için yabancı sanatkârlar tarafından yapılmışsa da Türk sanatkârların yetişmesiyle birlikte bunlar tarafından yapılmaya başlanmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında inşa edilen parklardan ve anıtlardan birisi de Adana’ya yapılmıştır. Anıtın, Ali Hadi Bara tarafından yapılması ise yabancı heykeltıraşlara karşı kazanılmış bir zafer gibi görülmüştür. Bunun yanı sıra Cumhuriyetin şehircilik ve sanat anlayışında meydana getirdiği değişimi göstermesi bakımından da önemli bir gelişmedir. Bu çalışmada Adana’ya inşa olunan Atatürk Parkı ve Anıtı’nın inşa süreci ve bu esnada yaşanan gelişmeler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adana, Atatürk anıtı, Atatürk parkı, Ali Hadi Bara, Türk heykeltraşlar

Atatürk Park and Monument, one of the Early Republican Period Monuments in Adana

Öz

With the proclamation of the Republic, which caused radical changes in Turkey, the understanding of urbanism has also changed. With this change, in order to give cities a more modern appearance, parks with monuments and sculptures symbolising the National Struggle and revolutions, with Atatürk at the focal point, began to be built. Although the first monuments and sculptures were made by foreign artists because there were no trained artists in Turkey, they started to be made by Turkish artists with the training of Turkish artists. One of the parks and monuments constructed in the first years of the Republic was built in Adana. The fact that the monument was made by Ali Hadi Bara was seen as a victory over foreign sculptors. In addition to this, it is an important development in terms of showing the change that the Republic brought about in the understanding of urbanism and art. In this study, the construction process of the Atatürk Park and Monument built in Adana and the developments that took place during this process are discussed.

Anahtar Kelimeler

Adana, Atatürk monument, Atatürk park, Ali Hadi Bara, Turkish sculptors

Kaynakça

• Görüşler (1944).
• Türk Sözü (1932-1935).
• Yeni Adana (1932-1934).
• Milliyet (1932).
• Akgünler (1935).
• 1967 Adana İl Yıllığı. (1967).
• Berk, N. (1937). Türk Heykeltıraşları.
• Çanak, E. (2014). Atatürk ve Adana. Gece Kitaplığı.
• Çanak, E. (2017). Tarihî, Siyasî, Sosyal ve İktisadî Yönleriyle Adana (Seyhan) (1923-1956). Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
• Elibal, G. (1973). Atatürk ve Resim Heykel. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Gezer, H. (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Heykeli. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Ortaylı, İ.-Tekeli, İ. (1978). Türkiye’de Belediyeciliğin Evrimi. (C.1). Türk İdareciler Derneği Yayınları.
• Osma, K. (2003). Cumhuriyet Dönemi Anıt Heykelleri (1923-1946). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Özsezgin, K. (1994). Türk Plastik Sanatçıları: Ansiklopedik Sözlük. Yapı Kredi Yayınları.
• Özmen, Y. & Özerol, M. E. (2000). Adana’nın Simgeleri. Efsaneden Tarihe, Tarihten Bugüne Adana: Köprü Başı, (Haz. Erman Artun-M. Sabri Koz). Yapı Kredi Yayınları, 157-167.
• Tansuğ, S. (1986). Çağdaş Türk Sanatı. Remzi Kitabevi.
• Tekerek, N. (2007). Adana’nın Eğlence Dünyasından; Seyhan Saz’dan Cafe-Barlara….. Adana’ya Kar Yağmış. (Der. B. Çelik). İletişim Yayınları.
• Ünlü, M. (1944). Kuruköprüde Bahri Paşa Çeşmesi. Görüşler, 61, 22.
• Yansen, H. (1937). Adana Şehrinin Umumî İmar Plânına Ait İzahat Raporu.