Yassıada’da Bir Gazeteci: Mithat Perin (13 Mart 1917-1 Ocak 2001)

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 6, 4155 - 4175

Nurcan Cankaya Gökbayrak , Filiz Çolak

Öz

Modern gazeteciliğin temelleri oluşurken Türk basınında adından söz ettiren isimlerden birisi de Mithat Perin’dir. Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç eden dört çocuklu bir ailenin en küçüğü olan Perin, Galatasaray Lisesi’nde eğitim gördükten sonra, kazandığı devlet bursuyla Belçika’da yükseköğrenime gitmiştir. Bursunun kesilmesiyle eğitimine ara veren Mithat Perin, Türkiye’ye dönmüştür. Gazetecilik kariyeri Vatan’da başlamış, Tasvir-i Efkar, Son Saat, Demokrat İzmir, Yeni İstanbul gazeteleriyle devam etmiştir. 1951 yılında İstanbul Ekspres Gazetesi’ni kurmuştur. Mithat Perin, basın mensubu olarak ülkenin politik gelişmelerini yakından takip etmiştir. Demokrat Parti’nin kurulmasıyla birlikte partide etkin görevler almış ve 1957’de İstanbul milletvekili seçilmiştir. 27 Mayıs 1960’a kadar Mecliste çalışmalarını sürdüren Perin, 1 Haziran’da tutuklanarak Yassıada’ya götürülmüştür. Yassıada yargılamaları sonucu beş yıl ağır hapis cezası almıştır. Tutukluluk sürecini Kayseri ve İstanbul Toptaşı Cezaevlerinde tamamladıktan sonra 1962 yılında çıkan aftan yararlanarak özgürlüğüne kavuşmuştur. Bu çalışmada, Cumhuriyet tarihinin bir dönemine damgasını vuran Demokrat Parti’nin milletvekillerinden biri olarak gazeteci Mithat Perin’in Yassıada’daki günleri, Yüksek Adalet Divanı’nda yargılandığı davalar ve bunlara karşı savunması incelenmiştir. Çalışmada, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi’ndeki Mithat Perin dosyası, dönemin basını, araştırma ve hatırat eserleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mithat Perin, Demokrat Parti, Yassıada, Gazeteci, Milletvekili

A Journalist on Yassıada: Mithat Perin (13 March 1917-1 January 2001)

Öz

Mithat Perin was one of the names that made a name for himself in the Turkish press while the foundations of modern journalism were being formed. The youngest of a family of four children who had immigrated to Turkey from Bulgaria, Perin was educated at Galatasaray High School and then went to study in Belgium with a state scholarship. When his scholarship was cancelled, Mithat Perin interrupted his education and returned to Turkey. His career as a journalist began at Vatan and continued with the newspapers Tasvir-i Efkar, Son Saat, Demokrat İzmir, Yeni İstanbul. In 1951, he founded the Istanbul Ekspres Newspaper. As a member of the press, Mithat Perin closely followed the political developments of the country. With the establishment of the Democratic Party, he took active roles in the party and was elected as an Istanbul deputy in 1957. Until 27 May 1960, Perin continued his work in the Parliament, and on 1 June he was arrested and taken to Yassıada. As a result of the Yassıada trials, he was sentenced to five years of hard labour. After completing his detention period in Kayseri and Istanbul Toptaşı Prisons, he regained his freedom with the amnesty in 1962. In this study, journalist Mithat Perin's days in Yassıada as one of the deputies of the Democrat Party, which marked a period in the history of the Republic, the cases he was tried in the High Court of Justice and his defence against them are examined. The Mithat Perin file in the Presidential State Archive, the press of the period, research and memoirs were used in the study.

Anahtar Kelimeler

Mithat Perin, Democrat Party, Yassıada, Journalist, Deputy

Kaynakça

• Ağaoğlu, S. (1971). Marmara’da Bir Ada. Baha Matbaası.
• Akıncı, A & Usta, S. (2015). Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçişte Etkili Olan İç Faktörlerin Analizi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik araştırmalar Dergisi, 17 (29), 41-52.
• Akıncı, A. & Usta, S. (2016). Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçişte Etkili Olan Dış Faktörlerin Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (1), 275-288.
• Akıncı, T. (2021). Demokrat Parti 1946-1960. Remzi Kitabevi.
• Arslan, Z. (2014). Türk Parlamento Tarihi TBMM-XI. Dönem (1957-1960). (C.3).TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
• Atabay, M. (2015). Partiler, Seçimler, İktidarlar ve Müdahalelerle Türk Demokrasi Tarihi. Paradigma Akademi Yayınları.
• Çavdar, T. (2019). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi 1950’den Günümüze. İmge Kitabevi.
• Çolak, F. (2021). Demokrat Parti’nin İlk Kadın Milletvekili: Hatice Nazlı Tlabar (1913-1971). Tarih İncelemeleri Dergisi, 36 (1), 53-90.
• Çolak, F. (2021). Yassıada’da Bir Sadrazam Torunu: Perihan Arıburun. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 8 (3), 799-830.
• Demirci, A. & Düvenci, Yusuf Rıza. (2018). Bir Mücadele Gazetası! Demokrat İzmir. YKY.
• Erer, T. (1965). Yassıada ve Sonrası. Yeni Matbaa.
• Eroğlu, C. (2013). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. Yordam Kitap.
• Gülen, N. (2005). Anılarımda 27 Mayıs ve Yassıada. Kastaş Yayınevi.
• Güryay, T. (1971). Bir İktidar Yargılanıyor. Cem Yayınevi.
• Karataş, M. (2022). Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinin İç ve Dış Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 11 (32), 303-323.
• Karpat, K. (2010). Türk Demokrasi Tarihi. Timaş Yayınları.
• Mustafayev, S. (Mayıs 2021). Çok Partili Hayata İlk Adım: Millî Kalkınma Partisi ve Nuri Demirağ. Tarihçi, 1 (2), 187-208.
• Naskali Gürsoy, E. (2011). Yassıada Zabıtları-V Anayasa Davası. (C. 1-2-3). Kitabevi Yayınları.
• Perin, M. (1970). Yassıada ve İnfazların İç Yüzü. M. Çevik Matbaası.
• Perin, M. (1990). Yassıada Faciası, 27 Mayıs Darbesinden İdamlara Kadar İşkence altında Ezilenlerin Dramı. (C.1). Dem Yayınları.
• Perin, M. (2011). Zindana Tıkılan İktidar, 27 Mayıs ve Yassıada Günleri. Doğan Kitap.
• Tuğluoğlu, F. (2020). 22 Şubat 1962 Darbe Girişimine Giden Süreçte Siyasi Af ve Toplumsal Huzur Tartışmaları. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16 (31), 329-353.
• Tunaya, T. Z. (1995). Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952. Arba Yayınları.
• Uyar, H. (2011). Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi. Boyut Matbaacılık.
• Ülman, H. (2013). Kadınlar Koğuşu Yassıada, Sinemis Yayın.
• Yüksek Adalet Divanı Kararları. (2007). Kabalcı Yayınları.
• Mithat Perin, 2024, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/mithat-perin-1917-2001
• Mithat Perin’in XI. Dönem TBMM Hal, Tercümesi;https://cdn.tbmm.gov.tr/
• Mithat Perin’in XI. Dönem TBMM Seçim, Mazbatası;https://cdn.tbmm.gov.tr/Tbmm
• Burhan Felek Ödüller, 2024, https://www.tgc.org.tr/oduller/burhan-felek-odulleri.htm