Azərbaycanda Rus Dilinin Yayılmasına Tarixi Kontekstdə Baxış

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 6, 3830 - 3840

İkram Ağasiyev

Öz

Məqalə Azərbaycanda rus dilinin yayılması problemlərini tarixi kontekstdə araşdıran ilk məqalədir. Tədqiqatçı Rusiya ilə Azərbaycan arasında siyasi münasibətlərdə baş verən dəyişikliklərin dil vəziyyətinə, ilk növbədə Azərbaycanda rus dilinin statusuna necə təsir etdiyini göstərir. Müəllif qeyd edir ki, Rusiyanın Azərbaycana qarşı siyasətinin xarakterindən asılı olaraq azərbaycanlı əhali arasında rus mədəniyyətinin və rus dilinin əhəmiyyəti haqqında müvafiq ictimai rəy formalaşmışdır. Müəllif qeyd edir ki, rus dilinin Azərbaycanda populyarlaşması Azərbaycanın Rusiyaya birləşdirilməsindən sonra başlamışdır.Ruslaşdırma siyasəti həm rus əhalisinin Azərbaycana köçürülməsi, həm də rus dilinin praktiki tətbiqinin genişləndirilməsi ilə həyata keçirilirdi.Çar Rusiyasının başlatdığı bu siyasət sonralar SSRİ tərəfindən də davam etdirilmişdir. Müəllifin fikrincə, azərbaycanlıların rus dilindən istifadəsini rusofilçilik saymaq yanlışdır və bu hal iqtisadi-siyasi amillərdən yaranan zərurətdir.

Anahtar Kelimeler

Azərbaycan, rus dili, molokanlar, Türkmənçay, siyahıyaalma, rus məktəbi, tədris

An Overview of the Spread of the Russian Language in Azerbaijan in Historical Context

Öz

The article is the first to examine the problems of the spread of the Russian language in Azerbaijan in a historical context. The researcher shows how the changes in political relations between Russia and Azerbaijan affected the linguistic situation, in particular the situation of the Russian language in Azerbaijan. The author notes that due to the nature of Russia's policy towards Azerbaijan, a favourable public opinion was formed among the Azerbaijani population about the importance of Russian culture and the Russian language. The author notes that the spread of the Russian language in Azerbaijan began after the annexation of Azerbaijan to Russia, and the policy of Russification was carried out both through the transfer of the Russian population to Azerbaijan and the expansion of the practical application of the Russian language. This policy initiated by Tsarist Russia was later continued by the USSR. According to the author, it is wrong to consider the use of the Russian language by Azerbaijanis as Russophobia, but it is a necessity arising from economic and political factors.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Russian language, Molokans, Turkmenchay, census, Russian school, education

Kaynakça

• Ağasiyev, İ. K. (2015). Azərbaycan tarixi (sxemlərdə, xəritələrdə, cədvəllərdə). Biznes Uni-versiteti nəşriyyatı.
• Agasiyev, I. K. (2016). Istoriya nemetskoy kolonizatsii na Kavkaze. Izdatel'stvo TEAS Press.
• Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. (2005). (C. 2). Lider nəşriyyatı
• Azərbaycan tarixi: Dərslik (2015). Bakı Universiteti nəşriyyatı.
• Bagirov, F. A. (2009). Pereselencheskaya politika tsarizma v Azerbaydzhane (1830-1914). Izdatel'stvo Maroseyka. Qədirli, E. (2017). Rus sektoru qapadılmalıdır”?. https:// news.milli.az/society/556860.html.
• Gosudarstvennıy Istoricheskiy Arkhiv Gruzinskoy Respubliki, fond № 1820, opis № 1, delo № 176, str. 22.
• Gosudarstvennıy arkhiv Azerbaydzhanskoy Respubliki, fond № 897, opis № 1, delo № 38, str. 5.
• Vdovin, A. I. (2004). Russkiye v XX veke. Izdatel'tsstvo OLMA-PRESS. Verdiyeva, H. Y. (2016). Migratsionnaya politika Rossiyskoy imperii v Severnom Azer-baydzhane (XIX - nachalo XX vv.). Izdatel'stvo Ekoprint.
• Vsesoyuznaya perepis' naseleniya 1939 goda. Natsional'nıy sostav naseleniya respublik SSSR.
• Azerbaydzhanskaya Res¬publika. № 985 – 986, 25 aprelya – 15 maya 2023 g. http:¬//www. demoscope.¬ru/ yezhenedel'no /ssp/¬sng_nac_¬39.¬php?¬reg=5/.
• Vsesoyuznaya perepis' naseleniya 1970 goda. Natsional'nıy sostav naseleniya respublik SSSR.
• Azerbaydzhanskaya Respublika. № 985 – 986 25 aprelya – 15 maya 2023. http:// www. dem-scope. ru/weekly/ ssp/sng_ nac_70. php? reg=7.
• Vsesoyuznaya perepis' naseleniya 1970 goda. Natsional'nıy sostav naseleniya respublik SSSR. № 985 – 986 25 aprelya – 15 maya 2023 g., http://www.demscope. ru/weekly/ ssp/ sng_nac_70.¬php?reg=7.
• Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1989 goda. Natsional'nıy sostav naseleniya respublik SSSR. № 985 – 986 25 aprelya – 15 maya 2023 g. http://www. Demos¬cope. ru/weekly/ssp/ sng_ nac_89. php?reg=7.
• Kogda Rodina yedina: kak rossiyane vstali na zashitu Azerbaydzhana. https://az. sputniknews. Ru. Kogda-Rodina-yedinaya-kak-russkiye-vstali-na-zashchitu.
• Kto i pochemu reshil «otklyuchit'» russkiy sektor v azer¬baydzhanskikh shkolakh?, https:. 1news.az/ news/ -schooler.
• Musavi N. Russkiy v Azerbaydzhane: kto na nem govorit?. 14 fevralya 2022 g., https://www. dv. com/ru/russian-music-and-azerbaijani-kto-ne-govorit-i-kakoye-yego-zhdet/a-60729395
• Nikonov V. 24 maya, Dlya russkogo naroda!. https:// Russkiymir. ru/publications /272712/
• Pervaya vseobshchaya perepis naseleniya Rossiyskoy imperii 1897 goda. Pokhlebkin, V.V. (1989). Mezhdunarodnıye simvoly i emblemy. Izdatel'stvo Mezhdunarodnıye otnosheniya.
• Sadigova, H. F. (2016). Sotsial'no-etnicheskiy sostav naseleniya goroda Baku v XIX – nachale XX vekov: Avtoref. diss. na soysk. student Doktorskaya stepen' Filos. soglasno istorii.