1950 Sonrası Türk Şiirinde İkinci Yeni Hareketi ve Edip Cansever’in Poetikası

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 5, 279 - 285

Esra Kırtan

https://doi.org/10.46868/atdd.2025.1000

Öz

Bu çalışmada poetika kavramı tanımlanmış ve Türk edebiyatında poetikanın tarihsel gelişimi incelenmiştir. Tanzimat Dönemi’nden (1860–1896) itibaren edebiyatta yaşanan dönüşümlerle birlikte poetika kavramı görünür hale gelmiş; Servet-i Fünun (1896–1901), Fecr-i Ati (1909–1912) ve Cumhuriyet Dönemi (1923 sonrası) edebi topluluklarında bireyin şiirle kurduğu ilişkiyi belirleyen temel bir estetik öğe olarak değerlendirilmiştir. 1950’li yılların ortalarında doğan İkinci Yeni Hareketi, Türk şiirinde anlam, biçim ve dil açısından köklü bir kırılma yaratmıştır. Bu çalışmada, dönemin önde gelen şairlerinden Edip Cansever’in şiir poetikası ele alınarak, onun 1950 sonrası modern Türk şiirinde bireysel duyarlılığı, çok katmanlı anlam yapısını ve özgün söyleyiş tarzını nasıl geliştirdiği analiz edilmiştir. Cansever’in poetik anlayışı, modern Türk şiirinde birey merkezli bir estetik duyarlılığın temsilcisi olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İkinci Yeni , Poetika , Edip Cansever , Modern Türk Şiiri , Bireysellik

The Second New Movement in Post-1950 Turkish Poetry and the Poetics of Edip Cansever

Öz

In this study, the concept of poetics is defined, and the historical development of poetics in Turkish literature is examined. With the transformations in literature starting from the Tanzimat Period (1860–1896), the concept of poetics became more visible and was regarded as a fundamental aesthetic element that determines the relationship between the individual and poetry in literary communities such as Servet-i Fünun (1896–1901), Fecr-i Ati (1909–1912), and the Republican Era (after 1923). The Second New Movement, which emerged in the mid-1950s, created a profound rupture in Turkish poetry in terms of meaning, form, and language. In this study, the poetic understanding of Edip Cansever, one of the leading poets of the period, is discussed and analyzed in terms of how he developed individual sensitivity, a multilayered structure of meaning, and an original style of expression in post-1950 modern Turkish poetry. Cansever’s poetic approach is evaluated as a representative of an aesthetic sensibility centered on individuality in modern Turkish poetry.

Anahtar Kelimeler

Second New Movement , Poetics , Edip Cansever , Modern Turkish Poetry , Individuality

Kaynakça

• Apaydın, M. (2004). İkinci Yeni’nin poetikası [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi]. Yök Tez.
• Gönül, G. E. (2018). Sevgi, aşk, rakı ve diğerleri: “Yerçekimli Karanfil” çözümlemesinden varoluş sözlüğüne. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1004–1030.
• Kara, M. (2007). Edip Cansever şiirinde dil ve anlatım [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yök Tez.
• Karaca, A. (2019). İkinci Yeni poetika. Hece Yayınları.
• Kolcu, A. İ. (2010). Edip Cansever’in poetikası. Salkımsöğüt Yayınları.
• Okay, O. (2016). Poetika dersleri. Dergâh Yayınları.
• Sazyek, H. (2006). Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde Garip hareketi. Akçağ Yayınları.
• Selçuk, A. (2004). İkinci Yeni’nin poetikası [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi]. Yök Tez.