Theoretical, Practical, and Methodological Aspects of Cataloguing Literature at the National Library of Azerbaijan named after Mirza Fatali Akhundov

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 5, 871 - 892

Sevda Khalafova Dashqin Mahammadli Ulduz Manafova

https://doi.org/10.5281/zenodo.17704080

Öz

This study comprehensively analyzes the theoretical, practical, and methodological aspects of cataloguing literature at the National Library of Azerbaijan named after Mirza Fatali Akhundov. Cataloguing, as a core component of library and information science, plays a crucial role in the description, identification, and retrieval of documents. The paper reviews major international cataloguing standards such as AACR2, RDA, MARC 21, FRBR, and the IFLA Library Reference Model (LRM), and evaluates their implementation within the Azerbaijani library system. It also examines the historical development of cataloguing practices at the National Library, the functions of electronic cataloguing systems, forms of methodological guidance, and existing challenges. The findings indicate that the cataloguing experience of the National Library serves as a key mechanism for integration into the global information environment, and continuous methodological improvement remains essential for future development.

Anahtar Kelimeler

Cataloguing , National Library of Azerbaijan , Bibliographic Description , RDA , MARC 21 , Electronic Catalogue

Teorik, Pratik ve Metodolojik Açıdan Azerbaycan Milli Kütüphanesi (Mirza Feteli Ahundov Adına) Bünyesinde Eser Kataloglama Çalışmaları

Öz

Bu çalışma, Mirza Feteli Ahundov adına Azerbaycan Milli Kütüphanesi'nde yürütülen kataloglama faaliyetlerinin teorik, pratik ve metodolojik boyutlarını kapsamlı bir biçimde incelemektedir. Kataloglama, kütüphanecilik ve bilgi biliminin temel bileşenlerinden biri olarak belgelerin tanımlanması, kimliklendirilmesi ve erişime sunulmasında kritik bir rol oynamaktadır. Makalede AACR2, RDA, MARC 21, FRBR ve IFLA LRM gibi başlıca uluslararası kataloglama standartları ele alınmakta ve bu standartların Azerbaycan kütüphane sistemindeki uygulanma süreçleri değerlendirilmektedir. Ayrıca Milli Kütüphane’de kataloglama faaliyetlerinin tarihsel gelişim aşamaları, elektronik kataloglama sistemlerinin işlevleri, metodolojik rehberlik biçimleri ve mevcut sorun alanları ayrıntılı olarak analiz edilmektedir. Araştırma bulguları, Milli Kütüphane'nin kataloglama deneyiminin küresel bilgi ortamına entegrasyonun temel araçlarından biri olduğunu ve bu alandaki metodolojik gelişimin süreklilik arz ettiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kataloglama , Azerbaycan Milli Kütüphanesi , Bibliyografik Tanımlama , RDA , MARC 21 , Elektronik Katalog

Kaynakça

• Ahmadov, E. (2020). Milli Kitabxanalarda elektron kataloqlaşdırma texnologiyaları. Elm.
• Aliyeva, G., İsmayılov, N., & Mahammadli, D. (2025a). The publication of Jack London’s works (1876–1916): Issues of history, literary form, and technical design. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(4), 960–974.
• Aliyeva, G., İsmayılov, N., & Mahammadli, D. (2025b). The methodology of forming the print run policy in the book publishing process in Western Europe. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(4), 975–987.
• Alizadeh, H., & Mahammadli, D. (2025). Problems of promoting multiculturalism ideas in libraries: Traditions, contemporary trends, perspectives. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(3), 808–823.
• Askerova, S. V., & Mammadov, E. E. (2025). Children in Azerbaijan at the beginning of the third millennium: Social analysis based on basic demographic and some educational and cultural indicators. Pakistan Journal of Life and Social Sciences, 23(1), 8304–8313.
• Babayev, T. (2022). Kitabxana-informasiya resurslarının idarə olunmasında metodik fəaliyyətin rolu. Bakı: Təhsil.
• Balayeva, E., & Mahammadli, D. (2025). Contemporary trends in the publication of scientific literature: The experiences of the United States and Canada. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(4), 853–869.
• Balginova, K. M., Maydangalieva, Z. A., Satygalieva, G. B., & Mahammadli, D. (2018). The digital Kazakhstan: The development of human resources in education. Vestnik NAN RK, 6, 82–94.
• Bayramov, A., & Məhəmmədli, D. (2025). Systematic approach methodology for studying the library collection. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(2), 844–851.
• Bayramov, A., Aslan, K., & Hasanova, A. (2025). Intellectual property rights and ecological sustainability problem in Azerbaijan. Proceedings of the Contribution of Culture to Ecological Sustainability (CCES 2024), 196–215.
• Əliyeva, S. (2019). Azərbaycan Milli Kitabxanasında kataloqlaşdırma fəaliyyətinin təşkili problemləri. Kitabxanaşünaslıq və İnformasiya Elmi Jurnalı, 2(1), 44–56.
• Hacıyeva, L. (2021). Metodiki rəhbərlik və biblioqrafik təsvirin keyfiyyəti. Elm və Təhsil.
• Heydar, M. D. (2023). Library and information infrastructure of the regions of the Azerbaijan Republic: Its development, current state and ways of modernization (Experience of the Sheki-Zakatala economic region). Technium Social Sciences Journal, 39, 782–795.
• Həsənova, L. (2018). Milli biblioqrafiyanın elektron mühitdə təşkili. Azərbaycan Kitabxanaçısı, 4(2), 29–37.
• IFLA. (2017). Library Reference Model: A conceptual model for bibliographic information. IFLA.
• İsmayılov, N. İ., & Khalafova, S. A. (2023). On the typology of document-information resources in the field of economy. Universidad y Sociedad, 15(6), 224–232.
• İsmayılov, N., Qasımlı, H., & Mahammadli, D. (2025). A bibliometric analysis of the document flow on constitutional law in the Republic of Azerbaijan (2000–2024). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(4), 1004–1013.
• İsmayılov, K., İsmayılov, N., & Mammadova, V. (2019). Library information services in academic libraries of Azerbaijan: A comparative study. Library Management, 40(6/7), 461–477.
• İsmayılov, N. İ., Mahammadli, D., & Gasimli, H. H. (2023a). Organization, development and current situation of the document flow on tourism in the regions (Based on the example of the Shaki-Zagatala economic region). Scientific and Theoretical Almanac Grani, 2(26), 122–127.
• İsmayılov, N., & Məhəmmədli, D. (2024). Qərbi Azərbaycan tarixinə dair sənəd axınının təşəkkülü və inkişafı. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11(6), 4483–4496.
• İsmayılov, N., Mahammadli, D., & Khudiyeva, V. (2022). Methods and means of information search in the digital environment. Scientific and Theoretical Almanac Grani, 25(5), 31–34.
• Kenzhebayeva, D. K., Urmurzina, B. G., & Mahammadli, D. (2018). The modern youth values in Kazakhstan. News of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan: Series of Social and Human Sciences, 6(322), 51–66.
• Khalafova, S., & Mahammadli, D. (2025). Book publishing in the Baltic states: Some historical and practical issues. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(5), 139–160.
• Kazimi, P. F. O., & Mahammadli, D. H. O. (2021). Dijital alanın kullanımıyla kütüphane hizmetlerinde modern yönler (Bölgesel ve endüstriyel bilgi hizmetinin güvenlik sorunları). Technium Social Sciences Journal, 25, 819–829. https://doi.org/10.32014/2019.2518-1467.40
• Kushzhanov, N. V., & Dashgin, M. (2019a). Tsifrovaya povestka YEAES. Vestnik NAN RK, 2-S, 55–61. (In Russian).
• Kushzhanov, N. V., & Mahammadli, D. (2019b). The digital transformation of the oil and gas sector in Kazakhstan: Priorities and problems. News of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan, 3(435), 203–212.
• Kushzhanov, N. V., & Dashqin, M. (2019c). The digital agenda of EAUE. Вестник НАН РК, 2, 55–61.
• Mahammadli, D. (2024). Kitabxana saytlarının funksiyaları və onların təsnifatı. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11(6), 4708–4717.
• Mahammadi, D. H. (2024). Issues of legal, scientific, theoretical, methodological and practical significance as an important component of the informatization of the library infrastructure of the republic. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11(1), 611–619.
• Mammadov, E. E. (2013). The role of the periodical fund of the National Library named after M. F. Akhundov in the development of Azerbaijani culture and science (1923–2008). International Journal of Information Science and Management, 11(1), 95–104.
• Mammadov, E. E. (2022a). The National Library of Azerbaijan: Functioning during COVID. International Leads, 37(2), 10–17.
• Mammadov, E. E. (2022b). History of books and libraries in Azerbaijan: Teaching aid for universities. Adiloglu.
• Mammadov, E., & Mahammadli, D. (2025). Modern problems of library and information resources management. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(3), 996–1007. https://doi.org/10.5281/zenodo.16782708
• Mammadov, E., Mahammadli, D., & Karimov, E. (2025). Book culture in Southeast Asian countries: Some issues of historical development and contemporary situation. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(5), 13–36. https://doi.org/10.5281/zenodo.16782708
• Mehraliyeva, N., & Mahammadli, D. (2025). Museum activities and the book: The experience of Azerbaijan and the world. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(5), 226–239.
• Məmmədova, Z. (2020). Rəqəmsal resursların kataloqlaşdırılması və inteqrasiyası. İnformasiya Cəmiyyəti, 3(1), 11–25.
• Qasımlı, H., & Məhəmmədli, D. (2024a). Turizm sahəsi üzrə “informasiya tələbatı” konsepsiyası. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11(6), 4588–4595.
• Qasımlı, H., & Məhəmmədli, D. (2024b). Application of RDA, MARC 21, and FRBR models in the organization of bibliographic description. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11(6), 4718–4726.
• Rəsulova, F. (2018). MARC 21 və elektron kataloq sistemləri. Elm.
• Rəhimova, G. (2021). Azərbaycan Milli Kitabxanasının elektron kataloqlaşdırma təcrübəsi. Elm və Təhsil.
• Rzayeva, Z., & Mahammadli, D. (2025). Some aspects of book publishing in Eastern European countries: Historical and methodological specifics. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(5), 95–110.
• Tahirov, K. M., & Ismayilov, N. I. (2011). Razvitie natsionalnykh bibliograficheskikh resursov v Azerbaydzhane v 1920–1960-kh gg. Bibliografiya, 2, 50–55. (In Russian).
• Zeynalova, S. (2018, March). Communicative tasks to help a learner become a more fluent speaker of English. In 10th International ELT Research Conference.
• Zeynalova, S. (2020). Rol zapada v ideyno-khudozhestvennom obogashchenii azerbaydzhanskoy realisticheskoy literatury (na rubezhe XIX–XX vv.). (In Russian).
• Zeynalova, S. (2010). Zapadnaya tematika v prosvetitelskoy i romanticheskoy literature v nachale XX veka. Voprosy Gumanitarnykh Nauk, 6, 70–73. (In Russian).