Turkish–Greek Diplomatic Confrontation: Political Influence Disputes in the Aegean during the Cold War (1947–1991)

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 6, 85 - 109

Cihangir Özkan

Öz

Turkish–Greek relations experienced sharp ruptures during the 1919–1922 conflict period, yet entered a more positive phase in the interwar years. Despite Greece’s occupation by the Axis powers during the Second World War, the constructive atmosphere between the two states largely persisted. The post-war emergence of the United States and the Soviet Union as global powers marked the beginning of a new era, defined as the “Cold War” by Bernard Baruch in 1947. This period continued until 1991, during which issues such as the continental shelf, territorial waters, FIR line, and the status of the Aegean islands constituted major areas of dispute between Turkey and Greece. The struggle for political influence in the Aegean remained constant throughout the Cold War, and despite international efforts, no lasting solutions were reached. This study analyzes how the political environment formed in the Aegean during the Cold War influenced the foreign policies and strategic positioning of both countries.

Anahtar Kelimeler

Foreign Policy , Aegean , Cold War , Turkey , Greece

Türk-Yunan Diplomasi Savaşı: Soğuk Savaş Döneminde (1947-1991) Ege’de Siyasi Nüfuz Tartışmaları

Öz

Türk-Yunan ilişkileri, 1919–1922 dönemi çatışmalarıyla keskin kırılmalar yaşamış, iki savaş arası dönemde ise olumlu bir seyir kazanmıştır. İkinci Dünya Savaşı’nda Yunanistan’ın Mihver devletlerce işgaline rağmen iki ülke arasındaki yapıcı atmosfer büyük ölçüde korunmuştur. Savaş sonrası ABD ve SSCB’nin küresel güç olarak ortaya çıkmasıyla başlayan dönem, 1947’de Bernard Baruch tarafından “Soğuk Savaş” olarak tanımlanmıştır. Bu süreç 1991’e kadar devam etmiş; Türkiye ile Yunanistan arasında kıta sahanlığı, karasuları, FIR hattı ve Ege adalarının statüsü gibi konular başlıca ihtilaf alanlarını oluşturmuştur. Ege’deki güç mücadelesi Soğuk Savaş boyunca süreklilik göstermiş, uluslararası girişimlere rağmen temel sorunlara kalıcı çözüm üretilememiştir. Bu çalışma, Soğuk Savaş döneminde Ege’de oluşan siyasi ortamın iki ülkenin dış politikasına ve karşılıklı stratejik konumlanmasına etkilerini analiz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dış Politika , Ege , Soğuk Savaş , Türkiye , Yunanistan

Teşekkür

Prof. Dr. Temuçin Faik ERTAN ve Doç. Dr. Çağla Derya TAĞMAT hocalarıma teşekkür ederim.

Kaynakça

• İlhan, Sedat. “Türk-Yunan İlişkileri El Kitabı.” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları 6 (1989): 47.
• İnce, Fuat. “Lozan Barış Antlaşması ve Ege Adaları.” Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 53 (2013): 101–128.
• Kalkan, Erol. “The Longstanding Dispute Between Turkey and Greece: The Aegean Issue.” International Journal of Economic and Administrative Studies, 28 (2020): 167–174.
• Karapınar, Nuray. “Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi ve Deniz Alanlarına İlişkin Bazı Kavramlar.” MTA Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni, 20 (2015): 13–21.
• Karğın, Şahin. “Ege Adaları’nın Hukuksal Statüsü.” Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• Keyvan, Özlem Zerrin. “Türk-Yunan İlişkilerinde Batı Trakya Türkleri Sorunu.” Mesleki Bilimler Dergisi, 4 (2012): 20–31.
• Kılıçoğlu, Çiğdem. “Albaylar Cuntası Döneminde Yunanistan’ın Türkiye Politikası (1967–1974).” Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, 2010.
• Mercan, Muhammed Veli ve Halid Esad Farımaz. “Ege’de Türk-Yunan Geriliminin Kavramsal Haritası ve Tarafların Tezleri.” İnsamer, 133 (2021): 1–26.
• Mengeş, Yeter. “İkinci Dünya Savaşı’nda Menteşe (Rodos, 12 Ada ve Meis) Adaları.” Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 34 (2017): 279–318.
• Oran, Baskın. “Yunanistan’ın Lozan İhlalleri.” SAEMK Araştırma Projeleri Dizisi 2 (1999): 80.
• Önder, Adnan. “Türk-Yunan İlişkileri (Kıta Sahanlığı Meselesi).” Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
• Özkan, Arda. “Uluslararası Deniz Hukuku Açısından Ege Denizi Kıta Sahanlığı Uyuşmazlığı.” Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2009.
• Pazarcı, Hüseyin. “Kıta Sahanlığı Konusunda Hukuksal Görüşler.” Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 552 (1986): 84.
• Rumelili, Bahar. “Avrupa Birliği ve Bölgesel İhtilafların Çözümü.” Uluslararası İlişkiler Akademik Dergi, 16 (Kış 2007-2008): 51–78.
• Stergiou, Andreas. “Greece during the Cold War.” Southeast European and Black Sea Studies, 1 (2008): 67–73.
• Tağmat, Çağla Derya. “Yunanistan’da Büyük Açlık ve Ege’de Yardım Köprüsü: Kurtuluş ve Dumlupınar Vapurları (1941–1942).” Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 46 (2010): 457–483.
• Tarkan, M. Tevfik. “Ege Denizi Kıyıları ve Kıta Sahanlığı Sorunları.” Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi 7 (1976): 219–234.
• Topal, Coşkun. “Soğuk Savaşın İlk yıllarında Türkiye-ABD İlişkilerinde Ekonomik Yardımların Etkisi.” Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2013): 111–121.
• Topsoy, Fevzi. “1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Kapsamında “Barışçıl Amaçlar” Teriminin Anlamı.” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1 (2012): 383–414.
• Topsoy, Fevzi. “Münhasır Ekonomik Bölgede Yürütülen Yabancı Askerî Faaliyetlerin Hukukî Niteliği.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16 (2012): 217–265.