Derinlemesine inceleme aşaması, bilimsel ilerleyişin olmazsa olmaz bileşenlerinden biridir. Bağımsız bilim insanları tarafından yapılan değerlendirmeler, Atebe Dergisi'nin yayın kuruluna, en iyi makalelerinin yayımlanması konusunda tavsiye niteliğindedir. Makaleler tamamen gizli bir değerlendirme sürecine tabi tutulmaktadır.

Atebe Dergisi'nin yazar kadrosu da okur kitlesi de uluslararasıdır ve makaleleri değerlendiren hakemler dünya çapındaki akademi camiasından özenle seçilmektedir. Hakemlerin ismi gizli tutulur ve yalnızca yine gizli kalması gereken editörlerce bilinebilir. Yazarların ırkına, cinsiyetine, dinsel görüşüne, etnik kökenine, vatandaşlığına, politik yönelimine, yaşına ya da ününe bakmaksızın yayımlanmak üzere yapılan başvurular tarafsızca değerlendirilir.
Atebe Dergisi'nin eserleri değerlendiren hakem kadrosu, makalelerde bahsedilen konuların uzmanları arasından seçilmektedir. Seçilme nedenleri ise nesnellikleri ve bilimsel bilgi birikimlerinden ileri gelmektedir. Değerlendirmeleri yapacak tüm kişiler, Atebe Dergisi'nin kendilerinden neler beklediği konusunda bilgilendirilmektedir. Her birinden değerlendirme formu doldurmaları ve eğer gerekiyorsa ayrı bir rapor hazırlamaları istenmektedir. Herhangi bir makalenin konusu üzerinde görüş ayrılığına sahip olan kişiler, o makaleyi değerlendiremezler (Örneğin yazarlardan birine katkıda bulunmuş ya da onunla iş birliği yapmış ya da çalışma hakkında objektif bir fikir sunamayacak durumda olan; ayrıca eseri gözden geçirilen bir kurumun çalışanı ya da bu kurumun rakibi olan, özel politik ve ideolojik görüşlere sahip kimseler gibi). Bu kişilerin, makale henüz hakem heyetine sunulmadan yayın kuruluyla bağlantıya geçip olası bir görüş ayrılığını/çıkar çatışmasını belirtmesi gerekmektedir.

Hakem değerlendirmelerinin profesyonel, dürüst, incelikli, dakik ve yapıcı olması beklenmektedir.

Yüksek nitelikli bir değerlendirme için istenen temel unsurlar şunlardır:
• Hakemler, çalışma tertibinin ve yöntembiliminin zayıf ve sağlam yönlerini tespit edip bunlar üzerine yorumlarını beyan etmelidir.
• Hakemler, yazarın veri işleyişindeki (verinin kısıtlı olabileceğini de hesaba katarak) becerisini doğru ve yapıcı bir biçimde eleştirmelidir.
• Hakemler, çalışmanın tertibine, yöntembilimine, sonuçlarına ve işlenişine bakmaksızın bunun yazılı bir iletişim aracı olarak zayıf ve sağlam yönlerini belirlemelidir.
• Hakemler, çalışmanın etik kaygılar uyandırabilecek bir içeriğe ya da bilimsel anlamda düşük standartlara sahip olup olmadığı konusunda düşüncelerini açıklamalıdır.
• Hakemler, çalışmanın geliştirilebilmesi için yazarlara faydalı tavsiyelerde bulunmalıdır. Hakemlerin eleştirileri, yazara karşı yapıcı ve profesyonel olmalıdır.
• Değerlendirme, editöre çalışmanın kabulü (ve/veya yeniden gözden geçirilmesi) konusunda karar verebilmesi için doğru bir bakış açısı ve içerik sağlamalıdır (ve/veya yeniden gözden geçirilmesi).
• Hakemler, alıntı kullanılmamış çalışmaları belirlemeleri ve çalışmanın daha önce hangi ögelerinin aktarıldığını bildirmek üzere alıntılar kullanmaları beklenmektedir. Değerlendirmeyi yapanlar, ayrıca incelenen metin ile başka bir dergide basılmış ya da Atebe'ye başvuruda bulunulmuş herhangi bir çalışma arasındaki çarpıcı benzerlikleri de bildirmelidir.
• Hakemlerden yazarla doğrudan bağlantıya geçmemeleri hassasiyetle beklenmektedir. Birçok durumda iki uzmanın görüşüne başvurulacaktır; ama bu uzmanların görüşleri, editörün söz konusu makale üzerine vereceği son kararla aynı olmayabilir. Kısmi de olsa bir hakemden tavsiye almak yazarlarda değerlendirme sürecine dair yanlış izlenimler uyandırabilir.
• Makale değerlendirme için davet edilen hakemlerin değerlendirmeyi kabul veya ret kararlarını 7 (yedi) takvim günü içinde iletmeleri beklenir. Bu süre sonunda herhangi bir karar bildirmeyen hakem değerlendirmeyi reddetmiş sayılır ve alan editörü yeni hakem ataması gerçekleştirir. Değerlendirmeyi kabul eden hakemlerin, görüşlerini davet kabul tarihinden itibaren 15 (onbeş) takvim günü içinde belirtmeleri beklenir. Bu süre içerisinde değerlendirme işlemini tamamlamayan hakeme talep ederse 7 (yedi) gün ek süre verilir. Hakem ek süre istemezse yeni bir hakem ataması yapılır.
Gizlilik
Değerlendirme süresince bir hakem olarak edinilen bilgiler ve fikirler gizli tutulur ve herhangi bir şekilde üstünlük sağlayacak bir avantaj olarak kullanılamaz. Başvuru, ayrıcalıklı bir tebliğ olduğundan tamamen gizli tutulur.
• Başvuru, hakemler tarafından alınamaz ya da kopyalanamaz. Ayrıca, editörün yazılı izni olmadıkça değerlendirmede bulunanlar çalışmayı meslektaşlarıyla paylaşamaz.
• Hakemler ve editörler, yazarlarının özel izni olmadıkça çalışmanın basımından önce verilerinden, yorumlamalarından ya da konularından (doğrudan değerlendirmeyle alakalı olmadıkça) profesyonel ya da kişisel anlamda faydalanamaz veya çalışmaya dair düzenleme ya da yorum yazısı yazamazlar.
• Herhangi bir görüş ayrılığı/çıkar çatışması söz konusu olduğunda hakemler bunu yayın kuruluna bildirmelidir.
• Hakemler herhangi bir çalışmayı gözden geçiremeyeceklerse ya da bunu ancak biraz gecikmeyle yapabileceklerse, Atebe’yi bu konuda bilgilendirmelidir.
• Hakemler, söz konusu çalışmanın niteliğini objektif bir gözle değerlendirmeli, açık, tarafsız ve yapıcı eleştirilerde bulunmalı ve de yazarlara karşı kişisel tenkitlerden kaçınmalıdır. Hakemler tarafından yapılan yorumları, yazarların bilmesinde/görmesinde herhangi bir sakınca yoktur. Bu nedenle hakemlerin kanıları, yazarların, yorumların ve değerlendirmelerin esaslarını anlayabilmesi adına, açıkça belirtilmeli ve desteklenmelidir.
• Hakemler, herhangi bir ihlalden kuşkulanırlarsa bunu rahatlıkla editöre bildirebilir ve aynı zamanda Atebe’den kendilerine böyle yapabileceklerine dair bir bilgilendirme gelmediği sürece söz konusu durumu diğer şahıslarla kati suretle paylaşmamalıdır.

Hakemlerimiz sistemden gönderilen bir makaleyi değerlendirmek için aşağıdaki adımları takip etmelidir:
1. Kullanıcı adınız ve şifrenizle DergiPark paneline giriş yapınız.
2. Panelinizde listelenen dergilerden “Atebe”yi seçiniz.
3. Hakem panelinden “Yeni Davetiye” sekmesine tıklayarak size atanan makaleye ulaşınız.
4. Hakemlik davetini kabul ediniz.
5. İlgili makalenin sağında yer alan “Göster” butonuna tıklayarak makale bilgisine giriş yapınız.
6. “Dosyalar” sekmesine tıklayınız ve “Makale Dosyaları” başlığı altında yer alan makalenin sağındaki “İndir” simgesine tıklayarak makaleyi bilgisayarınıza indiriniz.
7. Makale üzerine, değerlendirme notlarınızı kaydediniz. Bunun için Word belgesinde “Gözden Geçir” sekmesine tıkladıktan sonra “Değişiklikleri İzle” butonun aktif hale getirmeniz gereklidir. Gerekmesi hâlinde “Yeni Açıklama” butonunu kullanarak ya da ilgili metni seçip sağ tıkladığınızda çıkan menüden açıklama eklenebilir.
8. Değerlendirmenizi tamamladıktan sonra dosya adını “Hakem Raporu” şeklinde değiştiriniz. Ardından dosyadan yazar bilgilerini siliniz. Bu işlemi yapmanız yazarın hakem bilgisine ulaşmaması açısından önemlidir (“Dosya-Bilgi-Sorunları Denetle Belgeyi İncele-Denetle-Belge özellikleri ve Kişisel Bilgiler-Tümünü Kaldır” veya “Araçlar – Belgeyi Koru – Gizlilik – Kaydedenler- Kişisel Bilgiler -Bu Dosyadan Kaldır”).
9. Panelden ilgili makaleye giriş yaptıktan sonra, “Dosyalar” sekmesine geçip “Yeni Dosya Ekle” butonunu kullanarak raporunuzu yükleyiniz. Makaleyi yazarın görmesine izin veriniz.
10. Makale panelinde, “Değerlendirme” sekmesine tıklayarak sayfanın altında yer alan “Makale Değerlendirme Formu”nu doldurunuz ve “Değerlendirmeyi Gönder” butonuna tıklayarak işlemi tamamlayınız. Bu işlemden sonra sayfanın üst kısmında “İşleminiz başarıyla tamamlandı” mesajını görmelisiniz. Eğer bu mesajı görmediyseniz form gönderilmemiştir. Lütfen formda doldurulması gerekmesine karşın doldurmadığınız alan olup olmadığını kontrol ediniz. Eksiklikleri tamamladıktan sonra “Değerlendirmeyi Gönder” butonuna tıklayarak formu gönderebilirsiniz.
11. Formun sonunda yer alan “Öneri” başlığındaki “Major Revizyon” seçeneği “Tavsiye ettiğim düzeltmeler yapıldıktan sonra metni tekrar görmek istiyorum”, “Minor Revizyon” seçeneği ise “Tavsiye ettiğim bazı düzeltmeler var ancak bu düzeltmelerden sonra metni tekrar görmek istemiyorum” anlamına gelmektedir. Eğer majör revizyon istediyseniz sonraki süreçte makaleye tekrar hakem olarak atanırsınız, bu aşamada yukarıda izah edilen süreç aynı şekilde tekrar işletilir (Bu durumda daveti tekrar kabul edip metni incelemeniz ve yukarıdaki işlemleri tekrar yapmanız gerekmektedir.) “Kabul” seçeneği yazara düzeltme tavsiye edilmediği ve metnin bu haliyle yayınlanabileceği anlamına gelmektedir.
Dergimize yaptığınız katkı için teşekkür ederiz…