Adana’da Bulunan İki Okulun 15-18 Yaş Grubu Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları ve Uyku Kalitesine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 41 - 47, 30.03.2020

Püren Dilmaç İndrani Kalkan

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Adana ilinde 15-18 yaş adolesanların beslenme alışkanlıklarının
uyku kalitesine etkisini incelemektir.
Gereç ve Yöntem: Araştırma için Özel Çukurova Lisesi ve Özel Çağ Koleji öğrencilerinden
oluşan 300 kişilik bir örneklem grubu üzerinde Ocak - Mayıs 2019 tarihleri arasında anket
çalışması yürütülmüştür. Katılımcılara, kişisel, sağlık, beslenme alışkanlıkları ve uyku kalitesini
incelemeye yönelik anket ve Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) Ölçeği uygulanmıştır.
Bulgular: Örneklem grubu 165 kadın (%55) ve 135 erkek (%45) öğrenciden oluşmuş olup,
kadınların Beden Kitle İndeksi (BKİ) ortalaması 22.3 ± 3.2 kg/m2 iken erkek katılımcıların BKİ
ortalaması 28 ± 3.5 kg/m2 olarak tespit edildi.
Öğrenciler tarafından ifade edilen uyku kalitesi düzeyi ile PUKİ Ölçeği puanı arasında anlamlı
düzeyde bir ilişki bulunmuştur (p<0.05). Sağlık durumu, cinsiyet ve düzenli spor yapmanın
uyku kalitesi üzerine bir etkisinin olmadığı görülmüştür (p>0.05). Ancak, bireylerin uyku
kaliteleri ve BKİ grupları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05).
Tüketilen besinlerin uyku kalitesine etkisine bakıldığında, tek öğün beslenen öğrencilerin
uyku kalitesinin anlamlı düzeyde düşük olduğu tespit edilmiştir (p<0.05). Et tüketmeyenlerin
tüketenlere göre uyku kalitesinin anlamlı düzeyde olumsuz etkilendiği görülmüştür (p<0.05).
Granül kahveyi haftada üçten fazla tüketenlerin uyku kalitesinin daha az tüketenlere göre anlamlı
derecede azaldığı görülmüştür (p<0.05). Şekerli içecekler arasında, sadece gazoz tüketenlerin
tüketmeyenlere göre uyku kalitesinin anlamlı derecede azaldığı saptanmıştır (p<0.05).
Sonuç: Bu çalışma, literatürde kısıtlı olan adolesanlarda beslenme alışkanlığının uyku kalitesine
etkisinin incelenmesi açısından önemli bilgiler sunmaktadır. Bu bakımdan, bu çalışmanın
farklı örneklem grupları ile ve/veya diğer benzer çalışmalarla tekrar edilerek sonuçların
karşılaştırılmasının ve geliştirilmesinin önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Adolesanlar, Öğrenciler, Beslenme alışkanlığı, Uyku kalitesi

Kaynakça

• 1. Başar E. 11-14 Yaş Arası Okul Çağındaki Çocuklarda Obezite Sıklığı. Sağlık Akademisi Kastamonu 2019; 4(1): 53-66. 2. Baysal A. Beslenme. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi; 9. Baskı 2002. 3. Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi. T.C. Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Ankara: Onur Matbaacılık; 2015. s.33- 60. 4. Peuhkuri K, Sihvola N, Korpela R. Diet promotes sleep duration and quality. Nutr Res 2012; 32(5): 309-319.10.1016/j.nutres.2012.03.009 5. Ağargün M, Kara H, Anlar O. Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksinin Geçerliği Ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 1996; 7(2): 107-115. 6. Nasermoaddeli A, Sekine M, Kumari M. Association of sleep quality and free time leisure activities in japanese and british civil servants. J Occup Health 2005; 47: 384-390. 7. Hui SA, Michael A, Grandner MA. Associations between poor sleep quality and stages of change of multiple health behaviors among participants of employee wellness prog. Prev Med Rep 2015; 2: 292-299. 8. Morselli L, Leproult R, Balbo M. Role of sleep duration in the regulation of glucose metabolism and appetite. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab 2010; 24(5): 687-702. 9. Ma Y, Bertone ER, Stanek III EJ. Association between eating patterns and obesity in a free-living US adult population. Am J Epidemiol 2003; 158: 85-92. 10. Grander M, Jackson N, Gerstner J. Dietary nutrients associated with short and long sleep duration. Data from a nationally representative sample. Appetite 2013; 64: 71-80. 11. Mollayeva, T, Thurairajah, P, Burton, K. The pittsburgh sleep quality index as a screening tool for sleep dysfunction in clinical and non-clinical samples: A systematic review and meta-analysis. Sleep Med Rev 2016; 25: 52-73. 12. Buysse D, Reynolds C, Monk T et al. The Pittsburgh Sleep Quality Index: A New İnstrument For Psychiatric Practice And Research. Psychiatry Res 1989; 28(2): 193-213. 13. Şenol V, Soyuer F, Pekşen AR et al. Adolesanlarda Uyku Kalitesi Ve Etkileyen Faktörler, Kocatepe Tıp Dergisi 2012; 14: 93-102. 14. Charles LE, Gu JK, Tinney-Zara CA. Separate and joint associations of shift work and sleep quality with lipids. Safety and Health at Work 2016; 7: 111- 119. 15. Huth JJ, Eliades A, Handwo C. Shift worked, quality of sleep, and elevated body mass index in pediatric nurses. Journal of Pediatric Nursing 2013; 28: 64-73. 16. Aysan E, Karaköse S, Zaybak A et al. Üniversite Öğrencilerinde Uyku Kalitesi Ve Etkileyen Faktörler. DEUHYO ED 2014; 7(3): 193-198. 17. Lee A, Gibbs SE. Neurobiology of foodaddictionandadolescentobesityprevention in low- andmiddle-incomecountries. Journal of Adolescent Health 2013; 52: (S2):39-42. 18. St-Onge M, Roberts A, Shechter A et al. Fiber and saturated fat are associated with sleep arousals and slow wave sleep. J Clin Sleep Med 2016; 12(1): 19-24.10.5664/jcsm.5384. 19. Markus CR, Olivier B, De Haan E. Whey protein rich in a-lactalbumin increases the ratio of plasma tryptophan to the sum of the other large neutral amino acids and improves cognitive performance in stressvulnerable subjects. Am J Clin Nutr 2002; 75: 1051-1056. 20. Landström U, Knutsson A, Lennernäs M. Fieldstudies on the effcts of food contenton wake fullness. Nutrition and Health 2000; 14: 195-204. doi: 10.1177/026010600001400401. 21. Krueger PM, Friedman EM. Sleep duration in the United States: A cross sectional populationbased study. Am J Epidemiol 2009; 169(9): 1052- 1063. 22. Weiss A, Xu F, Storfer-Isser A et al. The association of sleep duration with adolescents fat and carbohydrate consumption. Sleep 2010; 33: 1201-1209. 23. Rontoyanni VG, Baic S, Cooper AR. Association between nocturnal sleep duration, body fatness, and dietary intake in Greek women. Nutrition 2007; 23: 773-777. doi:10.1016/j.nut.2007.07.005.