Evaluation of the Recreation Potential of Karaahmetli Nature Park

Yıl 2023, , 259 - 271, 28.02.2023

M. Bihter Bingül Bulut

https://doi.org/10.53353/atrss.1230887

Öz

The recreational value of a natural area is determined by evaluating the current environmental conditions of that area and its natural and cultural landscape features. Studies on the recreation potential of nature parks based on the expression 'having recreation potential' specified in the criteria for recognition of a Natural Park are available in the national literature. However, no such study was found in Karaahmetli Nature Park, which is the material of this study. In this study, Gülez Method was used as a techique to evaluate the potential of the Karaahmetli Nature Park. On-site observation, interviews with authorities, and expert opinions were carried out. By evaluating the natural and cultural components 70% recreation potential was determined for the nature park. Evaluation of the recreational potential of nature parks helps to make decisions in nature conservation and urban planning, recreation and tourism planning processes and to improve our understanding of how the natural environment contributes to the benefits and outcomes of recreation by integrating with recreational ecosystem services studies that focus on which ecosystem components contribute to the provision of recreational opportunities.

Anahtar Kelimeler

Recreation potential, Gülez method, nature park, Karaahmetli Nature Park

Karaahmetli Tabiat Parkı’nın Rekreasyon Potansiyelinin Değerlendirilmesi

Öz

Bir alanın rekreasyon değeri o alanın mevcut çevre koşulları ve sahip olduğu doğal ve kültürel peyzaj özellikleri değerlendirilerek belirlenir. Mevzuatta Tabiat Parkı olabilme kriterlerinde belirtilen ‘rekreasyon potansiyeline sahip olması’ ifadesinden yola çıkarak tabiat parklarının rekreasyon potansiyeli üzerine yapılan çalışmalar ulusal literatürde mevcuttur. Ancak bu çalışmanın materyali olan Karaahmetli Tabiat Parkı’nda böyle bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışma kapsamında, Karaahmetli Tabiat Parkı’nın rekreasyon potansiyeli Gülez yöntemi ile hesaplanmıştır. Çalışma yerinde gözlem, yetkililerle görüşme ve uzman görüşlerine dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Doğal ve kültürel bileşenler (peyzaj değeri, iklim değeri, ulaşılabilirlik ve olumsuz etkiler) değerlendirilerek Karaahmetli Tabiat Parkı’nın %70 rekreasyon potansiyeline sahip olduğu saptanmıştır. Tabiat parklarının rekreasyonel potansiyelinin değerlendirilmesi doğa koruma ve kentsel planlama süreçlerinde ve rekreasyon ve turizm planlama süreçlerinde karar vermeye yardımcı olmaktadır. Ayrıca hangi ekosistem bileşenlerinin rekreasyon fırsatlarının sağlanmasına katkıda bulunduğuna odaklanan rekreasyonel ekosistem hizmetleri çalışmalarıyla entegre edilerek, doğal çevrenin açık hava rekreasyonunun faydalarına ve sonuçlarına nasıl katkıda bulunduğuna dair anlayışımızı geliştirebilir.

Anahtar Kelimeler

Rekreasyon potansiyeli, Gülez yöntemi, tabiat parkı, Karaahmetli Tabiat Parkı

Kaynakça

• Altınöz, Ö., Tırıl, A. & Arslan, Ö. E. (2014). Hamsilos tabiat parkı’nın rekreasyon potansiyelini belirlemeye yönelik bir araştırma. Journal of Recreation and Tourism Research, 1 (1), 20-38. Erişim Adresi: https://jrtr.org/index.php/jrtr/article/view/102/101
• Aslan, F., Ateş, O. Büyükbayraktar, N. & Kabataş, E. (2021). Kırklareli Kavaklımeşe Korusu Tabiat Parkının rekreasyon potansiyelinin belirlenmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 22(2), 321-330. https://doi.org/10.17474/artvinofd.946339
• Birinci, S., Zaman, M. & Bulut, İ. (2016). Limni gölü tabiat parkının (Gümüşhane) rekreasyon potansiyeli. Journal of International Social Research, 9(46). Erişim Adresi: https://web.p.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=73335961-109d-4554-8ac9-2613349327f8%40redis
• Boyd, S.W. & Butler, R.W. (1996). Managing ecotourism: an opportunity spectrum approach. Tourism Management, 17, 557–566. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(96)00076-3
• Buchwald, K., vd. (1973). Gutachten fur einen Landschaflsrahmenplan. Bodensee Baden Wiirttemberg. Ein Beitrag zur regionalen Entwicklung im Baden-Wurttembergischen Bodenseegebiet. Ministerium fur Ernaehrung Landwirtschat und Umwelt Baden Wurttemberg, Stuttgart, 206.
• Burkhard, B., Kroll, F., Hou, Y. & Müller, F. (2012). Mapping ecosystem service supply, demand, and budgets. Ecological Indicators, 21, 17–29. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2011.06.019
• Burkhard, B., Kroll, F., Nedkov, S. & Müller, F. (2014). Ecosystem service potentials, flows and demands concepts for spatial localisation, ındication and quantification. Landscape Online, 34:1-3. https://doi.org/10.3097/LO.201434
• Colson, V., Garcia, S., Rondeux, J. & Lejeune, P. (2010). Map and determinants of woodlands visiting in Wallonia. Urban Forestry & Urban Greening 9, 83–91. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2009.04.002
• Çavuş, A. & Aker, P. (2021). Turgut Özal Tabiat Parkı’nın Rekreasyon Potansiyelinin Belirlenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 8(1), 193-212. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1308147
• Dal, İ. & Karayılmazlar, S. (2019). Balamba Tabiat Parkı Açık Hava Rekreasyon Potansiyelinin Değerlendirilmesi., Uygulamalı Bilimler Kongresi Kitabı, G. Gürçay & Manafidizaji, K. (eds.), Sivas, UBAK Publications, ISBN: 978-605-69046-7-7
• Dudley, N. (2008). Guidelines for Applying Protected Area Management Categories. Gland, Switzerland: IUCN. Stolton, S., P. Shadie and N. Dudley (2013). IUCN WCPA Best Practice Guidance on Recognising Protected Areas and Assigning Management Categories and Governance Types, Best Practice Protected Area Guidelines Series No. 21, Gland, Switzerland: IUCN. ISBN: 978-2-8317-1636-7
• Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, DKMPGM. (2022). Erişim adresi: https://bolge9.tarimorman.gov.tr/Menu/75/Kirikkale-Karaahmetli-Tabiat-Parki
• Edwards, D.M., Jay, M., Jensen, F.S., Lucas, B., Marzano, M., Montagné, C., Peace, A. & Weiss, G., 2012. Public preferences across Europe for different forest stand types as sites for recreation. Ecology and Society, 17, 27. http://dx.doi.org/10.5751/ES-04520-170127
• Eroğlan, K., Koşugen, P., & Göktuğ, T. H. (2022). Evaluation of Outdoor Recreational Potential of Şarlan Nature Park According to Gülez Method: Gülez Yöntemi’ne Göre Şarlan Tabiat Parkı’nın Açıkhava Rekreasyonel Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Journal of Protected Areas Research, 1(2), 75-85. https://doi.org/10.5281/zenodo.7385650
• Faggi, A., Breuste, J., Madanes, N., Gropper, C. & Perelman, P. (2011). Water as an appreciated feature in the landscape: a comparison of residents’ and visitors’ preferences in Buenos Aires. Journal of Cleaner Production, 60, 1–6. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2011.09.009
• Fisher, B., Turner, R. K. & Morling, P. (2009). Defining and classifying ecosystem services for decision making. Ecological Economics, 68, 643-653. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2008.09.014
• Fuller, R. A., Irvine, K. N., Devine-Wright, P., Warren, P. H., & Gaston, K. J. (2007). Psychological benefits of greenspace increase with biodiversity. Biology Letters, 3(4), 390-394. https://doi.org/10.1098/rsbl.2007.0149
• Frumkin, H., Bratman, G. N., Breslow, S. J., Cochran, B., Kahn Jr, P. H., Lawler, J. J., ... & Wood, S. A. (2017). Nature contact and human health: A research agenda. Environmental Health Perspectives, 125(7), 075001. https://doi.org/10.1289/EHP1663
• Google Earth, (2022). Karaahmetli Tabiat Parkı 39°39'43"N, 33°27'07"E Erişim Adresi (02.12.2022): https://earth.google.com/web/search/karaahmetli+Tabiat+Park%c4%b1/@39.66200976,33.45201745,727.21703459a,2439.72009297d,35y,0h,0t,0r/data=CnIaSBJCCiUweDE0ZDRjNzgyYWNjMjhhMjc6MHhiMDZjNGM1ZmVhMTMxNzRlKhlLYXJhYWhtZXRsaSBUYWJpYXQgUGFya8SxGAIgASImCiQJaXG4vPsbDMARB-7KDrlxKsAZUHZwQJuASMAhoKbqYjrZUcA.
• Goossen, M. & Langers, F. (2000). Assessing quality of rural areas in the Netherlands: finding the mostimportant indicators for recreation. Landscape and Urban Planning, 46, 241–251. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(99)00058-4
• Gül, A., Örücü, M.K., & Karaca, Ö. (2006). An approach for recreation suitability analysis to recreation planning in Gölcük Nature Park. Environmental Management, 37, 606–625. https://doi.org/10.1007/s00267-004-0322-4
• Gülez, S. (1980). Doğu Karadeniz kıyı şeridinde rekreasyon potansiyelinin saptanması ve değerlendirilmesi. KTÜ Orman Fakültesi Dergisi, 3(1). 105-132.
• Gülez, S. (1990). Orman içi rekreasyon potansiyelinin saptanması için geliştirilen bir değerlendirme yöntemi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, 40 (2): 132–148. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/176298
• Gürsoy, D. & Chen, B.T. (2012). Factors influencing camping behavior: the case of Taiwan. Journal of Hospitality Marketing & Management, 21, 659–678. https://doi.org/10.1080/19368623.2012.627239
• Hermes, J., Van Berkel, D., Burkhard, B., Plieninger, T., Fagerholm, N., von Haaren, C., & Albert, C. (2018). Assessment and valuation of recreational ecosystem services of landscapes. Ecosystem Services ,31, 289–295. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2018.04.011
• Hernández-Morcillo, M., Plieninger, T. & Bieling, C. (2013). An empirical review of cultural ecosystem service indicators. Ecological Indicators, 29, 434–444. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2013.01.013
• Kaptan Ayhan, Ç. (2019). Ayazmapınarı Tabiat Parkı’nın (Bayramiç, Çanakkale) Rekreasyonel Potansiyelinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Çomü Ziraat Fakültesi Dergisi, 7 (1): 219–228. https://doi.org/10.33202/comuagri.569906
• Kandziora, M., Burkhard, B. & Müller, F. (2013). Interactions of ecosystem properties, ecosystem integrity and ecosystem service indicators—a theoretical matrix exercise. Ecol. Ind. 28, 54–78. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2012.09.006
• Kalinauskas, M., Bogdzevič, K., Gomes, E., Inácio, M., Barcelo, D., Zhao, W. & Pereira, P. (2023). Mapping and assessment of recreational cultural ecosystem services supply and demand in Vilnius (Lithuania). Science of the Total Environment, 855, 158590. http://dx.doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.158590
• Karaahmetli Tabiat Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı, UDGP, (2009). Plan Raporu. Belda LTD. Ankara. Kiemstedt, H. (1967). Zur bevverlung der landschaft fur die erholung. Evaluation zur landespflege. Sonderheft; 1, Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart.
• Kırıkkale Valiliği (2022). Karaahmetli Tabiat Parkı. Kırıkkale. Erişim adresi (18.12.2022): http://www.kirikkale.gov.tr/karaahmetli-tabiat-parki
• La Rosa, D., Spyra, M. & Inostroza, L. (2016). Indicators of cultural ecosystem services for urban planning: a review. Ecological Indicators, 61, 74–89. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2015.04.028
• Makovníková, J., Pálka, B., Kolosta, S. & Orságová, K. (2021). Application of matrix approach for evaluation and assessment the potential of recreational ecosystem service in model regions in Slovakia. Open Journal of Ecology, 11, 437-450. https://doi.org/10.4236/oje.2021.114028
• Millennium Ecosystem Assessment, MEA, (2005). Ecosystems and Human Well-being: Biodiversity Synthesis. World Resources Institute, Washington, DC. Erişim Adresi (19.12.2022): https://www.millenniumassessment.org/documents/document.354.aspx.pdf
• Milli Parklar Kanunu. (1983,11 08). T.C. Resmî Gazete (Sayı:18132). Başbakanlık Basımevi, Ankara. Erişim Adresi (20.12.2022): https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2873.pdf
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü, MGM, (2022). Kırıkkale-Bahşili İçin Detaylı Hava Durumu. Erişim Adresi (19.12.2022): https://www.mgm.gov.tr/tahmin/il-veilceler.aspx?il=K%C4%B1r%C4%B1kkale&ilce=Bah%C5%9Fili
• Morse, W. C., Stern, M., Blahna, D. & Stein, T. (2022). Recreation as a transformative experience: Synthesizing the literature on outdoor recreation and recreation ecosystem services into a systems framework. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 38, 100492. https://doi.org/10.1016/j.jort.2022.100492
• Nahuelhual, L., Carmona, A., Lozada, P., Jaramillo, A. & Aguayo, M. (2013). Mapping recreation and ecotourism as a cultural ecosystem service: an application at the local level in Southern Chile. Applied Geography, 40, 71–82. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2012.12.004
• Nigussie, S., Liu, L., & Yeshitela, K. (2021). Indicator development for assessing recreational ecosystem service capacity of urban green spaces– a participatory approach. Ecological Indicators, 121, 107026. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2020.107026
• Özçalık, M. & Kumru, S.N. (2019). Kapiçam tabiat parkı’nın gülez yöntemine göre rekreasyon potansiyelinin belirlenmesi. Turkish Journal of Forest Science, 3(2): 129-141. https://doi.org/10.32328/turkjforsci.585169
• Paracchini, M. L., Zulian, G., Kopperoinen, L., Maes, J., Schägner, J. P., Termansen, M., ... & Bidoglio, G. (2014). Mapping cultural ecosystem services: A framework to assess the potential for outdoor recreation across the EU. Ecological Indicators, 45, 371-385. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2014.04.018
• Pena, L., Casado-Arzuaga, I. & Onaindia, M. (2015). Mapping recreation supply and demand using an ecological and a social evaluation approach. Ecosystem Services, 13, 108–118. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2014.12.008
• Pekünlü, S., Sezen, I. & Özer, S. (2020). Limni Gölü Tabiat Parkının Rekreasyon Potansiyelinin Gülez Yöntemine Göre Değerlendirilmesi. M. Y. Alptekin (Ed.) Sosyal Bilimlerde 2020 Gündemi Türkiye ve Doğu Karadeniz, pp. 253- 264, Trabzon: Serander Yayınları.
• Polat, S. & Polat, S. A. (2016). Rekreasyonel Tabiat Parklarının Korunan Alanlar Kapsamında İncelenmesi: Mersin İli Örneği. Social Sciences, 11(2), 85-115. http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2016.11.2.3C0139
• Rice, W. L., Newman, P., Taff, B. D., Zipp, K. Y., & Miller, Z. D. (2020). Recreation benefits: Towards a recreational ecosystems interpretative framework. Landscape Research, 45(7), 892–904. https://doi.org/10.1080/01426397.2020.1777956
• Rüzgâr, A., Koçak, H. & Demir, M. (2022). Malatya İli Turgut Özal Tabiat Parkının Rekreasyon Potansiyelinin Belirlenmesi. Journal of Architectural Sciences and Applications, 7(1), 1-25. https://doi.org/10.30785/mbud.972817
• Roovers, P., Hermy, M., & Hubert, G. (2002). Visitor profile, perceptions and expectations in forests from a gradient of increasing urbanisation in central Belgium. Landscape and Urban Planning, 59, 129–145. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(02)00011-7
• Sökmen, E. D., & Yener, Ş. D. (2022). Bentler Tabiat Parkı'nın Rekreasyon Potansiyelini Değerlendirmeye Yönelik Bir Çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13(2), 176-188. https://doi.org/10.29048/makufebed.1103500
• Scopelliti, M., Carrus, G., Adinolfi, C., Suarez, G., Colangelo, G., Lafortezza, R. & Sanesi, G. (2016). Staying in touch with nature and well-being in different socioeconomic classes: the experience of Bogotá. Landscape Urban Plannning, 148, 139–148. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2015.11.002
• Tülek, B. (2021). Determination of recreation potential with using Gülez Method in Çankırı Kadınçayırı Natural Park example. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 5(1), 227-234. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol5iss1pp227-234
• Weyland, F. & Laterra, P. (2014). Recreation potential assessment at large spatial scales: A method based in the ecosystem services approach and landscape metrics. Ecological Indicators, 39, 34-43. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2013.11.023
• Wolsko, C., Lindberg, K., & Reese, R. (2019). Nature-based physical recreation leads to psychological well-being: Evidence from five studies. Ecopsychology, 11(4), 222-235. https://doi.org/10.1089/eco.2018.0076
• Yeşil, P. & Hacıoğlu, V. (2018). Limni Gölü Tabiat Parkı peyzaj değerlerinin rekreasyonel açıdan değerlendirilmesi. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(6), 680-688. https://doi.org/10.24925/turjaf.v6i6.680-688.1568
• Yeşil, M. & Güzel, M. (2021). Ordu ili Asarkaya Kent Ormanı ve Yoroz Kent Ormanı ile Çınarsuyu Tabiat Parkı ve Ulugöl Tabiat Parkı'nın rekreasyonel potansiyel yönünden karşılaştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(3), 975-987. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.860626