Üniversite Kampüslerinin Engelsiz Tasarımına İlişkin Bazı Öneriler; İnönü Üniversitesi Kampüsü Örneği

Yıl 2020, , 62 - 85, 27.08.2020

Sima Pouya , Hatice Kocaaslan

https://doi.org/10.5281/zenodo.4003783

Öz

Ülkemizde engelli bireyler eğitim-öğretim, topluma katılım, istihdam ve erişilebilirlik vb. birçok alanda çeşitli sorunlarla karşı karşıyadır. Engellilerin yaşadıkları sorunların çözümü, her bireyin ve sistemin farkındalığının artmasına ve bu konuda gerekli çalışmaların doğru ve eksiksiz bir şekilde yapılmasına bağlıdır. Üniversiteler bireysel ve toplumsal gelişmeye katkıda bulunan, geleceği şekillendirmede etkin rol oynayan en önemli eğitim kurumlarıdır. Bu çalışmada genel amaç üniversitelerde engelli öğrencilerin evrensel tasarım ilkeleri doğrultusunda özelleştirilmesiyle tasarımların nasıl yapılabileceğini ortaya koymaya çalışmak olacaktır. Çalışma İnönü Üniversitesi’ndeki engelli öğrencilerin kampüste karşılaştıkları sorunları ortaya koymaktadır. Çalışmada kullanılan yöntem gözlem tekniği olmuştur. Çalışma amacı doğrultusunda, İnönü Üniversitesi kampüsünün engelliler için uygunluğu kampüs içerisinde çekilen fotoğraflarla değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmada özellikle bedensel engellilerin kampüs içerisinde çeşitli sorunlar yaşadığı, bu problemlerin çoğunun fiziksel koşullarla ilişkili olduğu, diğer bireylerin engelli öğrencilere karşı tutumunun da yaşanan problemlerde bir faktör olduğu belirlenmiştir. Engelli öğrencilerin daha iyi üniversite eğitimi almaları için yerel yönetimlere ve üniversitelere düşen görev ve sorumlulukların üzerinde önemle durulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

engllilik, engelli öğrenci, engelsiz kampüs, tasarım

Some Suggestıons For Barrıer-Free Desıgn Of Universıtıes Campuses; Example Of İnönü Universıty Campus

Öz

In our country, individuals with disabilities have problems in education, training, participation in society, employment and accessibility etc. It faces various problems in many areas. The solution of the problems experienced by people with disabilities depends on increasing the awareness of each individual and the system and performing the necessary studies on this issue correctly and completely. Universities are the most important educational institutions that contribute to individual and social development and play an active role in shaping the future. In this study, the general aim will be to try to reveal how designs can be made by privatizing students with disabilities in universities in line with universal design principles. The study reveals the problems that disabled students at İnönü University face on campus. The method used in the study was the observation technique. In accordance with the purpose of the study, the suitability of the İnönü University campus for the disabled was evaluated with the photos taken on the campus. In the study, it was determined that especially physically disabled people experience various problems in the campus, many of these problems are related to physical conditions, and the attitude of other individuals to students with disabilities is also a factor in the problems experienced. In order for disabled students to get a better university education, the duties and responsibilities of local administrations and universities should be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Disability, disabled student, barrier-free campus, design

Kaynakça

• KAYNAKÇA Aslan, M., & Şeker, S. (2013). Engellilere Yönelik Toplumsal Algı ve Dışlanmışlık (Siirt Örneği). Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, (s. 449-63).
• Aydın, E. A. (2011, Ankara). Görme Engelli Üniveriste Öğrencilerinin Bilgiye Erişim Sorunları Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Çelik, F., Gemici, R. Ö., & Mirza, E. (2018, Aralık). Öğrencilerin Alaeddin Keykubad Kampüsü Fiziksel Çevresine İlişkin Güvenlik Algıları. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 216-47.
• Çınar, N. (2010). Üniversite Kampüslerindeki Peyzaj Erişilebilirliğinin Engelliler Açısından İrdelenmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/30445. adresinden alındı.
• Çivici, T., & Gönen, D. (2015). Balıkesir Üniveristesi Çağış Yerleşkesinin Bedensel Engelli Öğrencilerin Sosyal Alanlara Ulaşabilirliğinin Değerlendirilmesi Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi(3 (3)), 639-46.
• Dostoğlu, N., Şahin, E., & Taneli, Y. (2009, Mayıs-Haziran). Evrensel Tasarım: Tanımlar, Hedefler, İlkeler. 04 16, 2020 tarihinde Mimarlık Dergisi: http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=361&RecID=2062 adresinden alındı.
• Dünya Engelliler Vakfı. (2010). Engelsiz Şehir Planlaması Bigilendirme Raporu. İstanbul.
• Eged (2015). Üniversitelerde Engellilere Yönelik Erişilebilirlik Hususunda Mevcut Durum Analizi 2014-2015. Ankara: Eğitimde Görme Engelliler Derneği.
• Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2019, Haziran). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni. 04 25, 2020 tarihinde ailevecalisma.gov.tr: https://ailevecalisma.gov.tr/media/9085/buelten-haziran2019-son.pdf adresinden alındı.
• Engelsiz İnönü Koordinatörlüğü. (2020). Engelsiz İnönü Etkinlikleri. 07 01,2020 tarihinde http://www.inonu.edu.tr/tr/engelsizinonu addresinden alındı.
• Esen, M. F. (2018). Türkiye’de Engelli Bireylerle İlgili Veriler. S. ARIKAN, & E. AYYILDIZ içinde, Engelli Bireylerin Destekli İstihdamı (s. 11-38). İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Eşit Haklar İçin İzleme Derneği. (2011). Türkiye'de Engellilere Yönelik Ayrımcılık ve Hak İhlalleri 2011 Yılı İzleme Raporu. Ankara: Eşhid Yayınları.
• Genç, D. D. (2015, Aralık). Engellilerin Sosyal Sorunları ve Beklentileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi(35 (2)), 65-92.
• Gören, A.B. (2016). Mimariden din hizmetlerine: Din hizmetlerinde ‘Evrensel Tasarım’, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (43) İzmir, 287, 288.
• Hacıhasanoğlu, I. (2003). Evrensel tasarım, Tasarım Kuram Dergisi, 2(3), 93-101.
• İnönü Üniversitesi. (2019-20). Fakültelere ve Engel Durumlarına Göre Öğrenci Dağılımı. Engelsiz İnönü: http://www.inonu.edu.tr/en/engelsizinonu/11784/menu adresinden alındı.
• İnönü Üniversitesi. (2020, 05 28). İnönü Üniversitesi Tarihçesi. http://www.inonu.edu.tr/tr/14/m adresinden alındı.
• Koca, Y. D., & Yılmaz, P. (2017). Engelliler için Mekan Düzenlemelerinde Kapsayıcı Tasarım. Ankara: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Küçükali, A. (2014). Engellilere Uygulanan Sosyal Politikaların Değerlendirilmesi: Atatürk Üniversitesi Örneği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 59-86.
• Mengi, A. (2019). Engelli Öğrencilerin Üniversite Eğitimi Sürecinde Karşılaştığı Güçlükler: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Örneği. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi(16 (1)), 147-70.
• Meşhur, H. F., & Tekin , M. (2018, December). Evrensel Tasarım Yaklaşımının Şehir Planlama Disiplini Bakış Açısı ile Değerlendirilmesi. Online Journal of Art and Design, 6(5), 94-111.
• Moore, K. D., Geboy, L. D., & Weisman, G. D. (2006). Designing a Better Day. Baltimore, Maryland: The Jhons Hopkins University Press.
• Ökten, G. (2018, Ankara). Evrensel Tasarım İlkeleri Doğrultusunda Engelsiz Üniversite Kampüslerinin Tasarlanması ve Biçimlenmesi Üzerine Bir Araştırma Sanatta Yeterlik Tezi, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü İçmimarlık ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı.
• Özer, D. G., Özbek, M. Ö., & Şener, S. M. (2016). Mekansal Erişilebilirlik-1: Kullanıcı Hareketleri Açısından Bir İnceleme UKEM, 1. Konya. https://www.researchgate.net/publication/303523691_MEKANSAL_ERISILEBILIRLIK-1Kullanici_hareketleri_acisindan_bir_inceleme adresinden alındı.
• Öztabak, M. Ü. (2017). Engelli Bireylerin Yaşamdan Beklentilerinin İncelenmesi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi(9), 355-75.
• Sevinç, D. D., & Çay, Ö. (2017). Fiziksel Engelli Bireylerin Üniversite Eğitimi Sırasında Karşılaştıkları Sorunlar (Akdeniz Üniversitesi Örneği). Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi(13), 219-38.
• Solidere. (2004). Accessibility for the Disabled, a Design Manual for a Barrier Free Environ. Urban Management Dept of the Lebanese Company for the Dev. And Reconstruction of Beirut Central District.
• Story, F., M., Mueller, L., J., Mace, L., R., (1998), The Universal Design File: Designing for People of All Ages and Abilities, North Carolina State University Press, North Carolina, USA.
• Süt, N. İ., Hamurcu, M., & Eren, T. (2019). Kampüste Yeşil Ulaşım Uygulaması: Ring Araçlarının Seçimi için Bir Karar Verme Süreci. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5(1), 9-21.
• Tandoğan, O. (2017). Evrensel Tasarım Kavramı ve Kentsel Peyzaj İle İlgili Örnekler Üzerinden Değerlendirilmesi. Artium, 5(2), 51-66. The City Of Calgary. (2010). Universal Design Handbook. 04 15, 2020 tarihinde Calgary: https://www.calgary.ca/CSPS/CNS/Documents/universal_design_handbook.pdf?noredirect=1 adresinden alındı.
• Tomar Kararı, (2001). Yapılı çevreyi ilgilendiren tüm eğitim ve öğretim programlarında Evrensel Tasarım ilkelerine yer verilmesi konusunda Avrupa Konseyi Kararı. Council of Europe Resolution ResAP (2001)1.
• Uslu, A. 2008. Kentsel Tasarımda Engelli Dostu Yaklaşımı, Engelli Dostu Belediye Sempozyumu Sunum Notları. Mayıs 27, Ankara.
• Vural, H., Meral, A., & Doğan, S. Ş. (2019). Üniversite Kampüs Peyzaj Planlaması Üzerine Kullanıcı Değerlendirmesi: Bingöl Üniversitesi Örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi(6 (1)), 106-17.
• Yılmaz Çakmak, B. 2006. Engellilerin Sosyal Hayata Katılmasında Fiziksel Çevre Düzenlemelerinin Rolü. ÖZ-VER2, 3 (2); 864-878.
• Yılmaz, T., Gökçe, D., Şavklı, F., & Çeşmeci, S. (2012). Engellilerin Üniversite Kampüslerinde Ortak Mekanları Kullanabilmeleri Üzerine Bir Araştırma: Akdeniz Üniversitesi Olbia Kültür Merkezi Örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi(9 (3)), 1-10.