Kültürel Mirası Yorumlamada Turist Rehberlerinin Sembol Kullanımı

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 608 - 625, 31.07.2025

Duygu Yetgin Akgün , Aysel Kaya , Merve Kalyoncu Yolaçan

https://doi.org/10.53353/atrss.1677209

Öz

Bu araştırmanın amacı, turist rehberlerinin kültürel miras alanlarındaki sembolleri anlatımlarında nasıl kullandıklarını, bu anlatımların mesleki farkındalık, turist deneyimi ve rehber eğitimi üzerindeki etkilerini incelemek ve sembollerin turist rehberliği eğitimi müfredatına entegrasyonu konusundaki görüşlerini belirlemektir. Turist rehberleri, anlatımlarında sembolleri kültürel mirasın anlaşılmasını kolaylaştıran araçlara dönüştürmektedir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş, Ankara ve Eskişehir gibi turizmin yoğun olduğu şehirlerde görev yapan 17 eylemli turist rehberiyle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Veriler dikkatlice okunmuş daha sonra betimsel analiz ve içerik analiz gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada (1) Yorumlamada Sembol Kullanımı, (2) Mesleki Farklılaşma, (3) Turist Tepkileri ve Deneyimi ile (4) Sembollerin Turist Rehberliği Eğitiminde Kullanılması olmak üzere dört ana tema belirlenmiştir. Bulgular, sembollerin turist rehberlerinin anlatılarını zenginleştirdiğini, turistlerin ilgisini artırdığını ve mesleki farklılaşmaya katkı sağladığını ortaya koymuştur. Ayrıca katılımcılar, sembollerin turist rehberliği eğitim müfredatına dahil edilmesi gerektiğini de vurgulamışlardır. Bu çalışmanın, kültürel mirasın yorumlanması ve sürdürülebilir turizm bağlamında sembol kullanımına ilişkin önemli bir katkı sunduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Turist rehberi , Kültürel miras , Yorumlama , Semboller

Etik Beyan

Makalede, ulusal ve uluslararası araştırma ve yayın etiğine uyulduğunu yazarlar beyan eder. Aksi bir durumun tespiti halinde GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences Dergisinin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk makale yazarlarına aittir.

Teşekkür

Araştırmaya gönüllü olarak katılan Ankara Turist Rehberleri Odası ve Eskişehir Turist Rehberleri Derneği üyesi değerli turist rehberlerine teşekkür ederiz.

The Use of Symbols in the Interpretation of Cultural Heritage by Tour Guides

Öz

This study aimed to examine how tour guides utilize cultural symbols in their narratives, the effects of these narratives on professional awareness, tourist experience, and guiding training, and to determine their views on integrating symbols into the guide training curriculum. In their narratives, tour guides transform symbols into tools that facilitate the understanding of cultural heritage. A qualitative method was adopted in the research, and interviews were conducted with 17 tour guides working in Ankara and Eskişehir regions. As a result of descriptive analysis and content analysis, four main themes were identified: the use of Symbols in Interpretation, Professional Differentiation, Tourist Reactions and Experiences, and The Use of Symbols in Tour Guiding Education. The findings revealed that symbols enriched tour guides' narratives, increased tourists' interest, and contributed to the professional differentiation of tour guides. In addition, the participants emphasized that symbols should be included in the guidance education curriculum. This study is considered to make an essential contribution to the interpretation of cultural heritage and the use of symbols in the context of sustainable tourism.

Anahtar Kelimeler

Tour guide , Cultural heritage , interpretation , symbols

Kaynakça

• Alazaizeh, M. M., Jamaliah, M. M., Alzghoul, Y. A., & Mgonja, J. T. (2024). Tour Guide and Tourist Loyalty Toward Cultural Heritage Sites: A Signaling Theory Perspective. Tourism Planning & Development, 21(3), 255-275.
• Alzghoul, Y. A., Jamaliah, M. M., Alazaizeh, M. M., Mgonja, J. T., & Al-Daoud, Z. J. (2024). Tour Guides’ Interpretation and Tourists’ Pro-Environmental Behavior: Differences Across Cultural and Natural World Heritage Sites. Journal of Ecotourism, 23(3), 366-394.
• Ateş, M. (2001). Mitolojiler ve Semboller Ana Tanrıça ve Doğurganlık Sembolleri. İstanbul: Milenyum Yayınları.
• Ballantyne, R., & Uzzell, D. (1999). International Trends in Heritage and Environmental İnterpretation: Future Directions for Australian Research and Practice. Journal of Interpretation Research, 4(1), 59–75.
• Barthes, R. (2017). Göstergebilimsel Serüven. (Çev: Mehmet Rifat ve Sema Rifat). (7. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
• Brito, L. M., & Carvalho, C. (2022). Interpretation Performed by Certified Tourist Guides in Lisbon During the Pandemic: a Case Study. International Journal of Tour Guiding Research, 3(1), 6.
• Buzilă, V., & Lazăr, S. (2018). Cultural Symbols in the Context of Communication—Identity Label and Link of Social Cohesion. In: Caring and Sharing: The Cultural Heritage Environment as an Agent for Change. (Edt: Vasile, V.) Springer Proceedings in Business and Economics. Springer, Cham.
• Carr, A. (2004). Mountain Places, Cultural Spaces: The Interpretation of Culturally Significant Land-Scapes. International Journal of Heritage Studies, 12(5), 432–459.
• Cohen, E. (1985). The Tourist Guide: The Origins, Structure and Dynamics of a Role. Annals of Tourism Research, 12(1), 5–29.
• Coward, R. & Ellis, J. (1985). Dil ve Madencilik Semiyolojideki Gelişmeler ve Özne Teorisi. (Çev: Tarım, Esen). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, 3. Baskı. (Çeviri ed: Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Siyasal Yayın Dağıtım.
• Çapar, G., & Atçı, D. (2023). The Effect of Interpretation Performance of Tour Guides on Memorable Tour Experiences and Behavioural Intentions. Journal of Eurasia Tourism Research, 4(1), 1-14.
• Çınar, B., & Toksöz, D. (2020). Turist Rehberliğinde Hikayeleştirme ve Mekânların Tüketimi. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 3(1), 1-17.
• Çullu Kaygısız, N. (2024). Turist Rehberlerinin Turlarda Mitoloji ve Efsane Kullanımları Üzerine Bir Araştırma. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 912-933.
• Ersoy, N. (2007). Semboller ve Yorumları. İstanbul: Dönence Yayıncılık.
• Gibson, C. (2017). Semboller Nasıl Okunur? Resimli Sembol Okuma Rehberi. (Çev: Alpan, Cem). İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• Hoppal, M. (2018). Şamanlar ve Semboller Kaya Resmi ve Göstergebilim. (Çev: Sel, Fatih). İstanbul: Yapıkredi Yayınları.
• Kalyoncu, M., & Yüksek, G. (2020). Tour Guides as Sustainable Cultural Heritage Tourism Interpreters: The Case of the Odunpazari Historical Urban Site. In Heritage Tourism Beyond Borders and Civilizations: Proceedings of the Tourism Outlook Conference 2018 (pp. 57-69). Springer, Singapore.
• Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic Inquiry. Beverly Hills, CA: Sage.
• Moscardo, G. (1998). Interpretation and Sustainable Tourism: Functions, Examples and Principles. Journal of Tourism Studies, 9(1), 2-13.
• Özcan, S. (2025). Geleneksel Anadolu Mimarisine Ait Kapı Yüzeylerinde Kullanılan Simge ve Semboller. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 11(1), 182-197.
• Özkan, M. (2025). Tarihi Diyarbakır Camilerinde Bulunan Yıldız Sembollerinin, Estetik, Ezoterik ve Sembolik Mesajları Üzerine Bir İnceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 328-350.
• Palmer, C. (1999). Tourism and the symbols of identity. Tourism Management, 20, 313-321.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri, 3. Baskı. (Çeviri ed: Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Piercy, J. (2022). Semboller. (Çev: Tarımcıoğlu, Cemal Can). İstanbul: Maya Yayınları.
• Pond, K. (1993). The Professional Guide: Dynamics of Tour Guiding. New York: Van Nostrand Reinhold.
• Poria, Y., Biran, A., & Reichel, A. (2009). Visitors’ Preferences for İnterpretation at Heritage Sites. Journal of Travel Research, 48(1), 92–105.
• Saz, S. (2020). Rehber Anlatımlarında Kutsal Sanat ve Mimaride Sembolik Dilin Önemi: Gelenekselci Ekol ve Titus Burckhardt Örneği. Journal of Applied Tourism Research, 1(1), 53-64.
• Saz, S. (2021). Anadolu'da Türk Sanat ve Mimarisinde Rehberlerin Karşılaştıkları Hayvan Figürleri ve Mitolojik Arka Planı. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 29-46.
• Sengoz, A., Dogru, T., Mody, M., & Isik, C. (2025). Guiding the Path to Sustainable Tourism Development: Investigating the Role of Tour Guides Within a Social Exchange Theory Paradigm. Tourism Management, 110, 105162.
• Shi, L., Ma, J. Y., & Ann, C. O. (2023). Exploring the Effect of Tour Guide Cultural İnterpretation on Tourists’ Loyalty in the Context of the Southern Journey by Emperor Qianlong. Sustainability, 15(15), 11585.
• Skanavis, C. & Giannoulis, C. (2010) Improving Quality of Ecotourism Through Advancing Education and Training for Eco-Tourism Guides. Tourismos, 5 (2), 49–68.
• Skibins, J.C., Powell, R.B. & Stern, M.J. (2012). Exploring Empirical Support for Interpretation’s Best Practices. Journal of Interpretation Research, 17 (1), 25–44.
• Tanrısever, C., Koç, D. E. & Alıç, Ş. (2018). Motif ve Sayıların Rehber Anlatımlarındaki Yeri. İçinde Turist Rehberliği Üzerine Güncel Araştırmalar. (Editör: Necdet Hacıoğlu, Cevdet Avcıkurt, Arzu Kılıç ve Hasret Ulusoy Yıldırım) ss. 295-306, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Tilden, F. (1977). Interpreting our Heritage. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
• Tsaur, S. H., & Lin, W. R. (2014). Hassles of Tour Leaders. Tourism Management, 45, 28-38.
• Tu, H. W., Guo, W. F., Xiao, X. N., & Yan, M. (2020). The Relationship Between Tour Guide Humor and Tourists’ Behavior Intention: A Cross-Level Analysis. Journal of Travel Research, 59(8), 1478–1492.
• Weiler, B. & Kim, A.K. (2011) Tour Guides as Agents of Sustainability: Rhetoric, Reality and Implications for Research. Tourism Recreation Research, 36 (2), 113–125.
• Weiler, B., & Black, R. (2015). Tour Guiding Research: Insights, Issues and Implications. Bristol: Channel View Publications.
• Weng, L., Liang, Z., & Bao, J. (2020). The Effect of Tour Interpretation on Perceived Heritage Values: A Comparison of Tourists with and without Tour Guiding Interpretation at a Heritage Destination. Journal of Destination Marketing and Management, 16.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Scherle, N. & Kung, H. (2010). Cosmopolitans of the 21st Century? Conceptualising Tour Guides As Intercultural Mediators, in First International Research Forum on Guided Tours, Halmstad University, Sweden.
• Scherle, N. & Nonnenmann, A. (2008). Swimming in Cultural Flows: Conceptualising Tour Guides As Intercultural Mediators and Cosmopolitans. Journal of Tourism and Cultural Change, 6 (2), 120–137.