Bir Ekoturizm Etkinliği Olarak Doğa Yürüyüşünün Çevre Bilincine Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 597 - 607, 31.07.2025

Burcu Gök Olgun

https://doi.org/10.53353/atrss.1688743

Öz

Toplumdaki bireylerin çevre bilincine sahip olması özellikle tüm canlılar için daha yaşanılabilir bir dünya oluşturmada önemli bir etmendir. Eğlenme temelli ekoturizm etkinliklerinden olan doğa yürüyüşü vasıtasıyla bireyler doğayı tanıma, doğa sevgisi, çevresel farkındalık gibi kazanımlar elde etmektedir. Çalışmada Türkiye’de düzenlenen doğa yürüyüşü etkinliklerinin bireylerin çevre bilincine etkisinin Türkiye Dağcılık Federasyonu’na bağlı yaz-kış yürüyüş liderleri tarafından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Türkiye Dağcılık Federasyonu’na bağlı Türkiye’nin farklı illerinde faaliyet gösteren 11 yaz-kış yürüyüş lideriyle yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre doğa yürüyüşü etkinliklerinin bireylerin çevre bilinci üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. İlk başlarda çevre bilinci düşük olan bireyler etkinliklere katılmaya devam ettikçe çevreye duyarlı hale gelmektedir. Bu doğrultuda katılımcılar tarafından bireylere doğa yürüyüşleri vasıtasıyla çevre bilinci kazandırılması için doğayı tanıtıcı eğitimler verilmesi, çeşitli dönemlerde plajlarda/ormanlarda çöp toplama etkinliklerinin düzenlenmesi, yürüyüş rotalarının özellikle endemik bitkilerin yaşam alanlarını kapsamaması, Türkiye Dağcılık Federasyonu ve Milli Eğitim Bakanlığı arasında işbirliği yapılarak 18 yaşından küçük öğrencilere yönelik etkinlikler düzenlenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ekoturizm , Doğa Yürüyüşü , Çevre Bilinci

The Effect Of Trekking As An Ecotourism Activity On Environmental Consciousness

Öz

The environmental consciousness of individuals in society is an important factor in creating a more livable world. Through trekking, which is one of the entertainment-based ecotourism activities, individuals have gains such as recognition of nature, love of nature and environmental consciousness. In this study, effect of trekking activities organized in Türkiye on the environmental consciousness of individuals were evaluated by summer and winter trekking leaders affiliated with the Turkish Mountaineering Federation. Semi-structured interviews were conducted with eleven trekking leaders operating in different provinces of Türkiye. According to the results, trekking activities have a positive effect on individuals' environmental consciousness. Individuals who initially have low environmental consciousness become more sensitive to the environment as they continue to participate in trekking activities. According to the participants it would be beneficial for environmental consciousness to provide nature-introducing training, to organize garbage collection activities on beaches/forests etc., to ensure that trekking routes do not cover habitats of endemic plants and to organize trekking activities for students under the age of 18 in cooperation with the Turkish Mountaineering Federation and the Ministry of National Education.

Anahtar Kelimeler

Ecotourism , Trekking , Environmental Consciousness

Kaynakça

• Altın, B. N. & Oruç, S. (2008). Çocukluk döneminde doğa sporlarının çevre eğitiminde kullanımı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(35), 10-18.
• Aracıoğlu, B. & Tatlıdil, R. (2009). Tüketicilerin satın alma davranışında çevre bilincinin etkileri. Ege Akademik Bakış, 9(2), 435-461.
• Ardahan, F. & Lapa, T. Y. (2011). Açık alan rekreasyonu: Bisiklet kullanıcıları ve yürüyüşçülerin doğa sporu yapma nedenleri ve elde ettikleri faydalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1327-1341.
• Ardahan, F. (2012). Doğa yürüyüşü yapanların yaşam doyum düzeyleri ile duygusal zeka ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 2(1), 11-19.
• Baral, R., Rijal, D. P. & Saini, B. K. (2023). Visitors’ environmental impact on conservation areas: An evaluation of Annapurna base camp trekking trail in the Aannapurna conservation area, Nepal. Himalayan Biodiversity, 9, 12- 21. DOI: 10.3126/hebids.V9i1.59583
• Barut, A. İ., Demir, A., Ballıkaya, E. & Çiftçi, F. (2019). Doğa yürüyüşü ve yamaç paraşütü sporu yapan bireylerin yaşam doyumu ve özyeterliklerinin incelenmesi, Spor Eğitim Dergisi, 3(2), 137-145.
• Bektaş, A. & Pepe, K. (2023). Uyarlanmış beden eğitimi ve spor etkinlikleriyle adolesanlarda çevre koruma bilinci gelişiminin incelenmesi. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 9(20), 97-109. DOI: 10.52096/jsrbs.9.20.07
• Berns, G. N. & Simpson, S. (2009). Outdoor recreation participation and environmental concern: A research summary. Journal of Experiential Education, 32 (1), 79–91. https://doi.org/10.1177/105382590903200107
• Brockelman, W. Y. & Dearden, P. (1990). The role of nature trekking in conservation: A case-study in Thailand. Environmental Conservation, 17(2), 141-148. https://www.jstor.org/stable/44521330
• Çetinkaya, G. (2015). Doğa sporlarına katılım çevre tutumunu etkiler mi? Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(2), 137-142. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000278
• Çiçek, D. & Korkmaz, E. (2021). Doğa temelli turizme katılan bireylerin çevre yaklaşımlarının incelenmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(4), 2666-2682. DOI: 10.26677/TR1010.2021.892
• Demiryol, M. B. & Gürer, B. (2024). Doğa sporları etkinliklerine katılanların çevreye karşı tutumları ve heyecan arayışlarının incelenmesi. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 8(1), 118-128. http://doi.org/10.5281/zenodo.10806031
• Deniz, T. (2019). Turizm ve biyoçeşitlilik. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(3), 323-339. Diamantis, D. (1999). The concept of ecotourism: Evolution and trends. Current Issues in Tourism, 2(2&3), 93-122. https://doi.org/10.1080/13683509908667847
• Donohoe, H. M. & Needham, R. D. (2006). Ecotourism: The evolving contemporary definition. Journal of Ecotourism, 5(3), 192-210. https://doi.org/10.2167/joe152.0
• Dunlap, R. E. & Heffernan, R. B. (1975). Outdoor recreation and environmental concern: An empirical examination. Rural Sociology, 40, 18–30.
• Ekinci, E. (2024). Doğa yürüyüşü rehberlerinin çevre sorunlarına karşı tutum ve farkındalıkları: Bir alan araştırması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 29(3), 157-167. DOI: 10.53434/gbesbd.1472897
• Gökdayı, F. & Demirel, M. (2018). Bir boş zaman etkinliği olarak doğa sporları aktivitelerine katılan bireylerin çevresel farkındalık düzeylerinin incelenmesi. International Journal Mountaineering and Climbing, 1(1), 45-53. https://doi.org/10.36415/dagcilik.485987
• Gürer, B., Arslaner, G. K., Gençer, D. & Abakay, U. (2016). Doğa sporları kapsamında çevrenin korunması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(29), 156-166. DOI: 10.16992/ASOS.1251
• Jimenez Sanchez, M. & Lafuente, R. (2010). Defining and measuring environmental consciousness. Revista Internacional de Sociología (RIS), 68(3), 731-755.
• Iamkovaia, M., Arcila, M., Martins, F. C. & Izquierdo, A. (2020). Environmental consciousness of beach tourists. Tourism and Hospitality Management, 26(2), 399-417. https://doi.org/10.20867/thm.26.2.7
• Kiper, T. (2013). Role of ecotourism in sustainable development. M. Özyavuz (Ed.), in Advances in landscape architecture (pp. 773-802), London: IntechOpen Limited. DOI: 10.5772/55749
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. 3. Basımdan Çev. Ed.: S. Turan., Ankara: Nobel.
• Mishal, A., Dubey, R., Gupta, O. K. & Luo, Z. (2017). Dynamics of environmental consciousness and green purchase behaviour: An empirical study. International Journal of Climate Change Strategies and Management, 9(5), 682-706. https://doi.org/10.1108/IJCCSM-11-2016-0168
• Polat, A. T. (2006). Karapınar ilçesi ve yakın çevresi peyzaj özelliklerinin ekoturizm kullanımları yönünden değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. (Tez No. 183169) [Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi. Erişim Adresi (13.02.2024): https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Sharma, K. & Bansal, M. (2013). Environmental consciousness, ıts antecedents and behavioural outcomes. Journal of Indian Business Research, 5(3), 198-214. https://doi.org/10.1108/JIBR-10-2012-0080
• Tekin, Ö. (2017). Ekoturizm açısından Konya ili doğa yürüyüşü rotaları üzerine bir araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 377-400.
• Tutcu, A. (2021). Ekoturizm ve Türkiye’nin ekoturizm potansiyelinin değerlendirmesi. Atlas Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 1-16.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (12. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yoleri, S. (2012). Children and the environment: Creating environmental awareness among preschool children. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 100-111.
• The International Ecotourism Society [TIES] (2024). What is ecotourism?: The definition. Erişim Adresi (15.08.2024): https://ecotourism.org/what-is-ecotourism/