Sürdürülebilir Turizme Katkı Hedefli Karanlık Gökyüzü Parkı Potansiyelinin, CBS Destekli Mikrozonlama Yaklaşımı ile Modellenmesi: Eskişehir/Sivrihisar Örneği

Yıl 2026, Cilt: 9 Sayı: 1, 85 - 104

Ebru Güven , Metin Altan

https://doi.org/10.53353/atrss.1677570

Öz

Bu çalışma, uluslararası gökyüzü parlaklığı ölçümleri, mesafe, yükseklik ve güney yönü alanların avantajları gibi parametreler kullanılarak, ışık kirliliği açısından aday bölgelerin teleskop gözlemi ve turistik etkinlikler için uygunluğunu değerlendirmeyi amaçlamaktadır. 20 gece boyunca alınan SQM ölçümlerinin, ölçekli, koordinatlı, projeksiyon tanımlı ve ilişkisel veri tabanı destekli konumsal modelleme platformu üzerinden, etkileşimli sayısal katman yapılı, ışık kirliliği dağılımı haritalanmıştır. Öncelikle 30km yarıçap kapsamındaki yerleşim yerleri, ışık kirliliği, topoğrafya, çevresel etkiler, doğal ve turistik avantajlar parametreleri açısından çok ölçütlü karar desteği ile değerlendirilmiş ve Nasrettin Hoca en uygun yerleşim yeri olarak belirlenmiştir. Ölçüm noktaları, yapay ışık kaynaklarından uzaklık, topoğrafik yapı ve turistik potansiyel göz önüne alınarak seçilmiş, mekânsal otokorelasyon testleri ve kümeleme analizleriyle ışık kirliliği dağılımının istatistiksel analizi yapılmıştır. Elde edilen SQM ölçümleri, temiz gökyüzünü temsil eden en yüksek değer 21.5, hatalı ve gereğinden fazla yapay aydınlatma etkisindeki en düşük değer 18.9 olarak tespit edilmiştir. Sonrasında, turizm odaklı Sivrihisar yakınlarında seçilen Nasrettin Hoca yerleşim bölgesine konumsal modelleme destekli mikrozonlama tekniği uygulanarak, Astroturizm hedefli mavi bayrak potansiyeli alanlar önerilmiştir. Sonuçlar, çalışma alanının sürdürülebilir turizmine katkı ekseninde, kalkınma stratejilerinin geliştirilmesine yönelik bilimsel temel sağlama potansiyelindedir.

Anahtar Kelimeler

Işık Kirliliği , AstroTurizm , Mikrozonlama , CBS , SQM.

Etik Beyan

Etik Beyan Gerekmemektedir

Destekleyen Kurum

Eskişehir Teknik Üniversitesi

Teşekkür

Eskişehir Teknik Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonuna 23DRP075 no.lu proje desteğinden dolayı teşekkür ederiz.

Modeling of Dark Sky Park Potential Targeted to Contribute to Sustainable Tourism with GIS Supported Microzonation Approach: Eskişehir/Sivrihisar Example

Öz

This study aims to evaluate the suitability of candidate regions for telescopic observation and touristic activities in terms of light pollution using parameters such as international sky brightness measurements, distance, altitude and advantages of southerly areas. Light pollution distribution was mapped with interactive digital layer support via scaled, coordinated, projection defined and relational database supported spatial modeling platform of SQM measurements taken for 20 nights. Settlements within 30 km radius were evaluated with multi-criteria decision support in terms of any parameters and Nasrettin Hodja was determined as the most suitable settlement. Measurement points were selected considering distance from artificial light sources, topographic structure and touristic potential, and statistical analysis of light pollution distribution was performed with spatial autocorrelation tests and clustering analyses. By applying spatial modeling supported microzonation technique to the selected Nasrettin Hodja settlement area near Sivrihisar, which is focused on tourism, Astrotourism targeted blue flag potential areas were suggested. These results will provide a scientific basis for the development of development strategies in the axis of contribution to the sustainable tourism of the study area.

Anahtar Kelimeler

Light Pollution , AstroTourism , mikrozonlama , GIS , SQM

Etik Beyan

Ethical Declaration Not Required

Destekleyen Kurum

Eskişehir Tchnical University

Teşekkür

We would like to thank Eskişehir Technical University, Scientific Research Projects Commission for the project support number 23DRP075.

Kaynakça

• Mu, H., et al. (2021). Küresel Korunan Alanlarda Işık Kirliliğinin Değerlendirilmesi, 1992-2018. Remote Sensing.
• IEEE Xplore. (2019). Kentsel Yapıda Işık Kirliliği Kaynaklarını Tanımlamak İçin Uydu Görüntülemesinin Kullanımı - Sınırlar ve Faydalar.
• MDPI. (2019). Gece Işığı Gözlemlerinin Uzaktan Algılama Uygulamaları: İlerlemeler, Zorluklar ve Perspektifler. Remote Sensing.
• MDPI. (2022). Evaluation of Light Pollution in Global Protected Areas from 1992 to 2018. [Çevrimiçi] Available at: https://www.mdpi.com/journal/sustainability (Erişim Tarihi: 16 Mart 2025).
• INNS Pub. (2021). Light pollution: A brief overview. [Çevrimiçi] Available at: https://innspub.net (Erişim Tarihi: 12 Şubat 2025).
• Puschnig, J., Wallner, S., Schwope, A., N aslund, M., (2023), Long-term trends of light pollution assessed from SQM measurements and an empirical atmospheric model. MNRAS 518, 4449–4465.
• Falchi, F., et al. (2016). The new world atlas of artificial night sky brightness. Science Advances, 2(6), e1600377. https://doi.org/10.1126/sciadv.1600377 (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2025).
• Kyba, C., et al. (2017). Artificially lit surface of Earth at night increasing in radiance and extent. Science Advances, 3(11), e1701528. https://doi.org/10.1126/sciadv.1701528 (Erişim Tarihi: 11 Nisan 2025).
• Mander, S., Alam, F., Lovreglio, R., Ooi, M., (2023), How to measure light pollution—A systematic review of methods and applications, Sustainable Cities and Society, Volume 92, May 2023, 104465, https://doi.org/10.1016/j.scs.2023.104465.
• MDPI. (2021). Cartographic Visualisation of Light Pollution Measurements. Erişim Linki: https://www.mdpi.com/2413-8851/8/4/254 (Erişim Tarihi: 18 Nisan 2025).
• Dark-Sky Switzerland. (2022). Light pollution in Swiss tourism destinations., https://www.darksky.ch/dss/de/. (Erişim Tarihi: 18 Nisan 2025).
• Prats, M., Merino, F., (2024), Blue Flag Global. (2024). Economic growth, tourism and sustainable management through the Blue Flag programme., file:///C:/Users/User/Downloads/9781003323570_previewpdf.pdf (Erişim Tarihi: 19 Nisan 2025).
• Öksüz1, B.,, Demir, Ş., Özdemir, N., (2025), Journal of Tourism Theory and ResearchWebology. (2021). Astro Tourism and its role in environmental conservation and tourism development, Volume: 11(1).
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü. (t.y.). Plajlar için mavi bayrak kriterleri. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-11572/plajlar-icin--mavi-bayrak-kriterleri.html (Erişim Tarihi: 19 Mart 2025).
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü. (t.y.). Mavi bayrak hakkında genel bilgiler. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-11570/mavi-bayrak-hakkinda-genel-bilgiler.html, (Erişim Tarihi: 19 Mart 2025).