Açık eğitsel kaynaklardan açık eğitsel uygulamalara: Türk yükseköğretimi bağlamında ekolojik bakış açısıyla bir değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 3, 127 - 150, 31.07.2019

Aras Bozkurt

Öz

Eğitimde açıklık; birçok evrensel değeri niteleyen, felsefi dayanakları olan, kapsamlı ve çok boyutlu bir kavramdır. Bu özelliği, eğitimde açıklık kavramını kendi ekolojisinde değerlendirmeyi önemli ve gerekli kılmaktadır. Bu bakış açısıyla eğitimde açıklık; öğrenenler, açık eğitsel kaynaklar ve açık eğitsel uygulamalar kapsamında incelenmiş ekolojik bir bakış açısıyla nitel durum çalışması kullanılarak Türkiye ve Türk yükseköğretimi bağlamında değerlendirilmiştir. Araştırma bulgularına göre açık eğitsel kaynaklar ve açık eğitsel uygulamalara yönelik öğrenenlerin talep potansiyeli yüksektir. Bununla beraber niceliksel olarak öğrenen sayısı yüksek olmasına karşın bu tür açık eğitsel kaynak ve uygulamalara yönelik farkındalık azdır. Açık eğitsel kaynaklara yönelik farklı girişimlerde bulunulmuş ancak zihinsel ve kurumsal dönüşüm sağlanamadığı için sürdürülebilir bir başarı elde edilememiştir. Açık eğitsel uygulamalar bağlamında değişimin nano düzeyden mikro, mezo ve makro düzeye doğru ilerlemesi gerektiği düşünülmektedir. Araştırma bulguları eğitimde açıklığa yönelik çalışmaların birbirinden bağımsız olduğunu, süreklilik arz etmediğini, başka bir ifadeyle bir ekoloji içerisinde birbiriyle ilişkilendirerek kapsayıcı bir yaklaşımla dönüşümün hedeflenmediğini, dolayısıyla sürdürülebilir bir başarı elde edilemediğini göstermektedir. Araştırma bulguları doğrultusunda özünde açıklık kavramı olan stratejilerin belirlenmesi, eylem planlarının oluşturulması, politikaların geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Açık ve uzaktan öğrenme, uzaktan eğitim, eğitimde açıklık, açık eğitsel uygulamalar, açık eğitsel kaynaklar, Open and distance learning, distance education, openness in education, open educational practices, open educational resources

Kaynakça

• Aksaya, H. (2014). Açık ders malzemeleri platformlarının yaşam boyu öğrenme perspektifinde incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi.
• Al, U., & Madran, O. (2013). Açık ders malzemelerine genel bakış: Türkiye Bilimler Akademisi örneği. Bilgi Dünyası, 14(1), 1–16.
• Andrade, A., Ehlers, U. D., Caine, A., Carneiro, R., Conole, G., Kairamo, A.-K., & Holmberg, C. (2011). Beyond OER: Shifting focus to open educational practices [OPAL Report 2011]. Open Education Quality Initiative. https://oerknowledgecloud.org/content/beyond-oer-shiftingfocus-open-educationalpractices adresinden erişilmiştir.
• Artsın. M. (2018). Kitlesel Açık Çevrimiçi Derslerde Öğrenenlerin Öz-Yönetimli Öğrenme Becerilerinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Atkins, D. E., Brown, J. S., & Hammond, A. L. (2007). A review of the open educational resources (OER) movement: Achievements, challenges, and new opportunities. http://www.hewlett.org/uploads/files/ReviewoftheOERMovement.pdf adresinden erişilmiştir.
• Baysal, A. Ş., Çakır, H., & Toplu, M. (2015). Açık Eğitim Kaynaklarının Gelişimi ve Türkiye’de Uygulama Alanları. Türk Kütüphaneciliği, 29(3), 461-498.
• Bozkurt, A. (2016). Bağlantıcı Kitlesel açık çevrimiçi derslerde etkileşim örüntüleri ve öğreten-öğrenen rollerinin belirlenmesi. Doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uzaktan Eğitim Anabilim Dalı. Eskişehir.
• Bozkurt, A. (2017). Türkiye’de e-devlet uygulamaları. Y. Güney & M. R. Okur (Ed.), Bilgi Toplumu ve E-Devlet içinde (s. 90-111). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. ISBN: 978-975-06-1958-8
• Bozkurt, A. (2019a). From Distance Education to Open and Distance Learning: A Holistic Evaluation of History, Definitions, and Theories. In S. Sisman-Ugur, & G. Kurubacak (Eds.), Handbook of Research on Learning in the Age of Transhumanism (pp. 252-273). Hershey, PA: IGI Global. DOI: https://doi.org/10.4018/978-1-5225-8431-5.ch016
• Bozkurt, A. (2019b). The historical development and adaptation of open universities in Turkish context: case of Anadolu University as a giga university. The International Review of Research in Open and Distributed Learning.
• Bozkurt, A., & Hilbelink, A. (2019). Paradigm Shifts in Global Higher Education and elearning: An ecological perspective. eLearn Magazine, 2019(5). Retrieved from https://elearnmag.acm.org/archive.cfm?aid=3329487 DOI: https://doi.org/10.1145/3329488.3329487
• Bozkurt, A., Koseoglu, S., & Singh, L. (2019). An analysis of peer reviewed publications on openness in education in half a century: Trends and patterns in the open hemisphere. Australasian Journal of Educational Technology, 35(4), 78-97. DOI: https://doi.org/10.14742/ajet.4252
• Brown, J. S., & Adler, R. P. (2008). Minds on Fire: Open education, the long tail, and learning 2.0. Educause Review, 43(1), 16-32. https://er.educause.edu/-/media/files/articledownloads/erm0811.pdf adresinden erişilmiştir.
• Brown, J. S. (1999). Learning, Working & Playing in the Digital Age. AAHE 1999 conference on Higher Education. Washington, DC. http://www.internettime.com/jsb.pdf adresinden erişilmiştir.
• Brown, J. S. (2000). Growing up: Digital: How the web changes work, education, and the ways people learn. Change: The Magazine of Higher Learning, 32(2), 11-20. DOI: https://doi.org/10.1080/00091380009601719
• Caswell, T., Henson, S., Jensen, M., & Wiley, D. (2008). Open content and open educational resources: enabling universal education. The International Review of Research in Open and Distributed Learning, 9(1). DOI: https://doi.org/10.19173/irrodl.v9i1.469
• Cronin, C. (2017). Openness and praxis: Exploring the use of open educational practices in higher education. The International Review of Research in Open and Distributed Learning, 18(5), 15-34. DOI: https://doi.org/10.19173/irrodl.v18i5.3096
• Daniel, J. (2004). From the triangle to the pentagon: Open universities in the 21st century. Commonwealth of Learning, 2-9. http://hdl.handle.net/11599/1446 adresinden erişilmiştir.
• Department of Education. (1997). Education White Paper 3: A Programme for the Transformation of Higher Education. Pretoria: General Notice 1196 of 1997.
• DergiPark (2019). DergiPark (Hakkında). https://dergipark.org.tr/page/about adresinden erişilmiştir.
• DuFeu, B. (1992, January). Pour une pedagogie ouverte (For an Open Pedagogy). Francais dans le Monde, 246, 39-45. https://eric.ed.gov/?id=EJ447354 adresinden erişilmiştir.
• Ehlers, U. D., & Conole, G. (2010, May). Open educational practices: Unleashing the power of OER. Paper presented at UNESCO Workshop on OER, Namibia. https://oerknowledgecloud.org/sites/oerknowledgecloud.org/files/OEP_Unleashing-thepower-of-OER.pdf adresinden erişilmiştir.
• Ehlers, U.-D. (2011a). Extending the territory: From open educational resources to open educational practices. Journal of Open Flexible and Distance Learning, 15(2), 1-10. http://www.jofdl.nz/index.php/JOFDL/article/view/64/46 adresinden erişilmiştir.
• Geser, G., Ed. (2007). Open educational practices and resources: OLCOS roadmap 2012. Salzburg, Austria: Salzburg Research & EduMedia Group. http://www.olcos.org/cms/upload/docs/olcos_roadmap.pdf adresinden erişilmiştir.
• Guetl, C., & Chang, V. (2008). Ecosystem-based Theoretical Models for Learning in Environments of the 21st Century. International Journal of Emerging Technologies in Learning (IJET), 3(1), 50-60. DOI: http://dx.doi.org/10.3991/ijet.v3i1.742
• Havemann, L. (2016). Open educational resources. In M. A. Peters (Ed.), Encyclopedia of Educational Philosophy and Theory (pp. 1–7). Singapore: Springer.
• Holt, İ., & Madran, O. (2014). Creative Commons Türkiye. Akademik Bilişim 2014. Mersin Üniversitesi, Mersin. https://www.slideshare.net/ilkayholt/cc-sunum-6-subat-2014 adresinden erişilmiştir.
• Jamali, H. R. (2017). Copyright compliance and infringement in ResearchGate full-text journal articles. Scientometrics, 112(1), 241-254. DOI: https://doi.org/10.1007/s11192-017-2291-4
• JISC. (2015). Overcoming barriers and finding enablers. https://www.jisc.ac.uk/guides/openeducational-resources/overcoming-barriersand-finding-enablers. Adresinden erişilmiştir.
• Kanwar, A., Uvalić-Trumbić, S., & Butcher, N. (2011). A basic guide to open educational resources (OER). Vancouver: Commonwealth of Learning; Paris: UNESCO. http://unesdoc.unesco.org/images/0021/002158/215804e.pdf adresinden erişilmiştir.
• Koseoglu, S., & Bali, M. (2016). The Self as an Open Educational Resource. OER16. Edinburg, UK. https://oer16.oerconf.org/sessions/the-self-as-an-open-educationalresource-1091/#gref adresinden erişilmiştir.
• Koseoglu, S., & Bozkurt, A. (2018a). Research patterns and trends on open educational practices: An exploratory literature review. Paper presented at OER18: Open to All, The 9th annual conference for Open Education research, practice and policy, 18-19 April. Bristol, United Kingdom.
• Koseoglu, S., & Bozkurt, A. (2018b). An exploratory literature review on open educational practices. Distance Education, 39(4), 441–461. DOI: https://doi.org/10.1080/01587919.2018.1520042
• Koseoglu, S., & Bozkurt, A. (2018c). Openness in education: An interview with Martin Weller. E-Learn Magazine, 2018(9). DOI: https://doi.org/10.1145/3280054.3274004 https://elearnmag.acm.org/archive.cfm?aid=3274004 adresinden erişilmiştir.
• Kursun, E. (2011). An investigation of incentives, barriers and values about the OER movement in Turkish universities: Implications for policy framework. Unpublished doctoral dissertation. Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
• Kursun, E., & Cagiltay, K, (2010). Öğretim Elemanlarının Ders Kaynaklarının Paylaşılması Konusundaki Algıları. TÜBA 1. Ulusal Açık Ders Malzemeleri Çalıştayı. Ankara, Türkiye.
• Kursun, E., Cagiltay, K., & Can, G. (2014). An investigation of faculty perspectives on barriers, incentives, and benefits of the OER movement in Turkey. The International Review of Research in Open and Distributed Learning, 15(6). DOI: https://doi.org/10.19173/irrodl.v15i6.1914
• Lovett, J. A., Rathemacher, A. J., Boukari, D., & Lang, C. (2017). ınstitutional repositories and academic social networks: competition or complement? a study of open access Policy Compliance vs. ResearchGate Participation. Journal of Librarianship and Scholarly Communication, 5, eP2183. doi: https://doi.org/10.7710/2162-3309.2183
• Mai, R. P. (1978). Open education: From ideology to orthodoxy. Peabody Journal of Education, 55(3), 231-237. doi: 10.1080/01619567809538192 MEB (2019). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2017-2018. https://sgb.meb.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Mishra, S. (2012). Openness in education: Some reflections on MOOCs, OERs and ODL. http://oasis.col.org/handle/11599/1038?show=full adresinden erişilmiştir.
• Muscanell, N., & Utz, S. (2017). Social networking for scientists: an analysis on how and why academics use ResearchGate. Online Information Review, 41(5), 744-759. DOI: https://doi.org/10.1108/OIR-07-2016-0185
• Naidu, S. (2016). The case for open educational practice. Distance Education, 37, 1–3. DOI: https://doi.org/10.1080/01587919.2016.1157010
• Ovadia, S. (2014). ResearchGate and Academia.edu: Academic social networks. Behavioral & Social Sciences Librarian, 33(3), 165-169. DOI: https://doi.org/10.1080/01639269.2014.934093
• Özkul, A. E. (2007). Açık eğitim kaynakları girişimi ve ulusal açık ders malzemeleri konsorsiyumu. XII. “Türkiye’de İnternet” Konferansı. Ankara, Türkiye.
• Peters, M. (2010). The Idea of Openness. In The Encyclopaedia of Educational Philosophy and Theory. M. Peters, T. Besley, A. Gibbons, B. Žarnić, P. Ghiraldelli (eds.). http://eepat.net/doku.php?id=the_idea_of_openness adresinden erişilmiştir.
• Schreiber, J. B., & Asner-Self, K. (2011). Educational research: The interrelationship of questions, sampling, design, and analysis. Hoboken, NJ: Wiley & Sons.
• Stake, R. R. (2005). Case studies. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), The SAGE handbook of qualitative research (3rd edition). London: Sage.
• Taşkıran, A. (2017). Dijital çağda yükseköğretim. AUAd, 3(1), 96-109.
• TÜBA (2012). TÜBA Açık Ders Malzemeleri Projesi 2006-2012. http://www.acikders.org.tr/dokumanlar/acikders_proje_tanitim_07_12.pdf adresinden erişilmiştir.
• TÜBİTAK (2014). 5000 Dijital İçerikli Açık Ders Kaynaklarını Destekleme Programı E-Ders Çağrısı. http://www.tubitak.gov.tr/tr/destekler/bilim-ve-toplum/ulusal-destekprogramlari/icerik-5000-dijital-icerikli-acik-ders-kaynaklari-destekleme-programi adresinden erişilmiştir.
• UNESCO (2002a). Open and Distance Learning: trends, policy and strategy consideration. Paris: UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000128463 adresinden erişilmiştir.
• UNESCO (2002b). Forum on the Impact of Open Courseware for Higher Education in Developing Countries. 1-3 July 2002, Paris, France. http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001285/128515e.pdf adresinden erişilmiştir.
• UNESCO (2012). 2012 Paris OER Declaration. 2012 World Open Educational Resources (OER) Congress, June 20-22, 2012, Paris, France. http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/CI/CI/pdf/Events/Paris%20OER%20Declaration_01.pdf adresinden erişilmiştir.
• Veletsianos, G., & Kimmons, R. (2012a). Networked participatory scholarship: Emergent techno-cultural pressures toward open and digital scholarship in online networks. Computers & Education, 58(2), 766-774. DOI: https://doi.org/10.1016/j.compedu.2011.10.001 adresinden erişilmiştir.
• Weller, M., Jordan, K., DeVries, I., & Rolfe, V. (2018). Mapping the open education landscape: Citation network analysis of historical open and distance education research. Open Praxis, 10(2), 109-126. https://doi.org/10.5944/openpraxis.10.2.822
• Wiley, D. (2014). The access compromise and the 5th R. Iterating toward openness. http://opencontent.org/blog/archives/3221 adresinden erişilmiştir.
• Wiley, D., & Hilton III, J. L. (2018). Defining OER-Enabled Pedagogy. The International Review of Research in Open and Distributed Learning, 19(4). https://doi.org/10.19173/irrodl.v19i4.3601
• Yazici, A., Ozkul A. E., & Cagiltay K. (2008). OpenCourseWare Initiative in Turkey. Future e-Learning Conference (pp.489-494). Istanbul, Turkey.
• Yin, R. K. (1994). Case study research: Design and methods (2nd ed.). Beverly Hills, CA: Sage.
• YÖK (2019). 2018-2019 Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri. https://istatistik.yok.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• YÖK (2019). Yükseköğretimde Dijital Dönüşüm Projesi. https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/agri-dijital-donusum-tanitim-toplantisi.aspx adresinden erişilmiştir.