An empirical research on the disciplinary relations of Turkish geography

Yıl 2018, , 37 - 67, 30.04.2018

Suat Yazan , C. Erdem Bekaroğlu

https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000190

Cited By: 9

Öz

 The aim of this study is to determine disciplinary relations of Turkish geography and to reveal historicity
of the cultural transformation that Turkish geography experienced. By using citation analysis of academic
geography journals published in Turkey between 1943 and 2015, it is obtained that the disciplinary relations of
Turkish geography is characterized by geology dominance until 1990s and since then the effect of geology begun
to decline while various disciplines of social sciences and humanities started to emerge in the disciplinary relation
pattern of Turkish geography especially after 2000. This transformation also coincedes with a process in which
two-cultural practices started to appear in the discipline in addition to one-cultural heritage of geographical
praxis in Turkey

Anahtar Kelimeler

Turkish geography, modern world-system, disciplinary relations, the two cultures, citation analysis

Türk Coğrafyacılığının Disipliner İlişkileri Üzerine Ampirik Bir Araştırma

Öz

 Türk coğrafyacılığının disipliner ilişkilerini analiz etme girişiminde bulunan bu çalışmanın temel amacı, Türk
coğrafyacılığının 1943-2015 yılları arasında bilgi transferinde bulunduğu alanları tespit etmek ve bu bağlamda
Türk coğrafyacılığının yaşadığı kültürel dönüşümün tarihselliğini ortaya koymaktır. Akademik Türk coğrafya
dergilerinde yayınlanmış makalelerin atıf analizi yöntemiyle incelendiği bu çalışmadan elde edilen bulgular, Türk
coğrafyacılığında 1990’lara kadar verilen atıflarda bir jeoloji üstünlüğünün söz konusu olduğunu, bu tarihten
itibaren jeolojinin etkisinin azalmaya başladığını ve 2000’li yıllar ile birlikte sosyal/beşeri bilim disiplinlerinin
öne çıkmaya başladığını göstermektedir. Bu değişim, aynı zamanda, disiplinin 2000’li yıllara kadar sürdürdüğü
tek kültürcü pratiğin iki kültürcü bir pratiğe evrilmeye başlaması süreciyle de bir koşutluk içerisindedir

Anahtar Kelimeler

Türk coğrafyacılığı, modern dünya-sistemi, disipliner ilişki, iki kültür, atıf analizi

Kaynakça

• Akkan, E. (1998) “Dil ve tarih-coğrafya fakültesi’nin kuruluşunun 60. yıl dönümünde coğrafya bölümü”, İçinde Türkiye’de Sosyal Bilimlerin Gelişmesi ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Ankara, 295-313.
• Anlı, Ö. F. (2016) “Pozitivist ve konvansiyonelist bilim anlayışları bağlamında coğrafya disiplininin konumu”, Posseible Düşünme Dergisi, 9: 37-59.
• Anlı, Ö. F. (2017) “Bilim, sosyal bilim ve coğrafya: Bilgi-kuramsal bir yeniden ziyaret”, Kilikya Felsefe Dergisi, 3: 34-73.
• Barnes, T. J. (2001) “Lives lived and lives told: biographies of geography's quantitative revolution”, Environment and Planning D: Society and Space,19: 409-429.
• Bekaroğlu, E. (2014) ” Modern Türk Coğrafyası Geleneği”, İçinde E. Bekaroğlu, A. L. Özdemir (ed.), Bir Disiplinin İç Dünyası: Modern Türk Coğrafyası Üzerine Söyleşiler, İstanbul: İdil Yayıncılık, 53-73.
• Bekaroğlu, E. (2016) “Modern dünya-sisteminin bilgi yapıları bağlamında coğrafya disiplini için bir dışsal tarih okuması”, Toplum ve Bilim, 136: 117-145.
• Bekaroğlu, E., Sarış, F. (2017) “Türkiye’de fiziki coğrafya: değişen disipliner pratiğin ampirik bir analizi”, Marmara Coğrafya Dergisi, 35: 40-54.
• Bekaroğlu, E., Yavan, N. (2013) “Modern Türk coğrafyasının tarihsel gelişiminde batılı coğrafya okullarının etkisi: Ampirik bir analiz”, Beşeri Coğrafya Dergisi, 1: 51-66.
• Bernal, J.D. (2009) Tarihte Bilim I, çev. Tonguç Ok, Evrensel Basım Yayın, İstanbul.
• Castree, N. (2005) “Is Geography a Science?” In N. Castree, A. Rogers, D. Sherman (Ed.), Questioning Geography, Blackwell, Oxford, 57-79.
• Claval, P. (1984) “Conclusion”. In R.J. Johnston, P. Claval (Ed.), Geography Since the Second World War, Croom Helm, Londra, 282-289.
• Cloke, P., Philo, C., Sadler, D. (1991) Approaching Human Geography: An introduction to contemporary theoretical debates. London: Paul Chapman
• Collins, R. (2005) “İkinci Binyıl’da Dünya Entelektüel Yapılarının Ortak Noktaları ve Farklılıkları” İçinde I. Wallerstein (Ed.), Modern Küresel Sistem Çev. Kürşad Atalar, Pınar Yayınları, İstanbul, 197-213.
• Cresswell, T. (2013) Geographic Thought: A Critical İntroduction, Wiley-Blackwell, West-Sussex. Darkot, B. (1951) “Türkiye coğrafyasının kuruluşuna bir bakış”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 1, 59-62.
• Durgun, S. (2011) Memalik-i Şahane’den Vatan’a, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Erinç, S. (1973) Cumhuriyetin 50. Yılında Türkiye’de Coğrafya, Ankara: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Yayınları.
• Erinç, S. (1997) “Coğrafya”, İçinde Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler I, TÜBA Yayınları, Ankara, 51-56.
• Gulbenkian Komisyonu (2011) Sosyal Bilimleri Açın: Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor. Çev. Şirin Tekeli, Metis Yayınları, İstanbul.
• Gümüşçü, O., Özür, N. K. (2016) “Türkiye’de modern coğrafyanın kuruluşu ve örgütlenmesi (1915-1941)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 93: 105-147.
• Hartshorne, R. (1939) “The Nature of Geography: A critical survey of current thought in the light of past”, Annals of Association of Americans Geographers, 29: 173-658.
• Hira, İ. (2011) “Wallerstein: sosyal bilimlerde yeni bir paradigma ihtiyacı”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 6:1, 177-190.
• Hütteroth, W. D. (1992) “Cumhuriyet döneminde coğrafya biliminin gelişmesine dışarıdan bir bakış”, Ata Dergisi, 2, 21-28.
• James, P.E. (1967) “Introduction; The field of geography” In P.E. James, C.F. Jones (Ed.), American Geography, İnventory and Prospects, Syracuse University Press, Syracuse, 3-18.
• Johnston, R. J. (1986) Philosophy and Human Geography: An Introduction to Contemporary Approaches, London, Arnold.
• Johnston, R. J. (1997) Geography and Geographers: Anglo- American Human Geography since 1945, Arnold, Londra.
• Johnston, R. J. (2005) “Geography: coming apart at the seams?”, In N. Castree, A. Rogers, D. Sherman (Ed.), Questioning Geography, Blackwell, Oxford, 9-25.
• Johnston, R. J. (2017) “Beşeri coğrafya: değişen disipliner gündemin politiği”, Çev. Erdem Bekaroğlu, Poessible Düşünme Dergisi, 10: 39-57.
• Karabulut, M. (2012) “20. yüzyılda coğrafi düşüncede medyana gelen değişimler”, İçinde TÜCAUM VI. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TÜCAUM, Ankara, .413-417.
• Kitchin, R. (2006) “Pozitivistic geography and spatial science”, In Stuart Aitken, Gill Valentine (Ed.) Approaches to Human Geography Thousand Oaks, CA and New Delhi: Sage, London, 20-29.
• Koçman, A. (1999) “Cumhuriyet döneminde yükseköğretim kurumlarında coğrafya öğretimi ve sorunları” Ege Coğrafya Dergisi, 10, 1-14.
• Lee, R. E., Wallerstein, I. (2007) “Giriş: İki Kültür”, İçinde R. E. Lee, I. Wallerstein (Ed.), İki Kültürü Aşmak, Çev. Aysun Babacan, Metis Yayınları, İstanbul, 9-14.
• Martin, J.G., James, E.P. (1993) All Possible Worlds: A History of Geographical İdeas, Wiley, Londra.
• Meglio, M.D. (2007) “Sosyal bilimler ve alternatif disiplin modelleri”, İçinde R. E. Lee, I. Wallerstein (Ed.), İki Kültürü Aşmak, çev. Aysun Babacan, Metis Yayınları, İstanbul, 77-98.
• Mutluer, M., Ölgen, M. K. (2003) “Türkiye’de coğrafyanın güncel sorunları ve yeni eğilimler”, İçinde Türk Coğrafya Kurumu Coğrafya Kurultayı Kitabı, Gazi, Ankara, 415-428.
• Neuman, W. L. (2010) Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar I, Çev. S.Özge, Yayın Odası, İstanbul.
• Özgüç, N., Tümertekin, E. (2000) Coğrafya: Geçmiş, Kavramlar ve Coğrafyacılar, Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Özgür, E. M., Yavan, N. (2013) “Türk coğrafyacılarının iç hesaplaşması: neden başaramadık, nasıl başarabiliriz?”, Beşeri Coğrafya Dergisi, 1, 14-38.
• Özgür, E.M. (2014) “Beşeri coğrafya üzerine”, İçinde E. Bekaroğlu, A. L. Özdemir (Ed.), Bir Disiplinin İç Dünyası: Modern Türk Coğrafyası Üzerine Söyleşiler, İdil Yayıncılık, İstanbul, 143-163.
• Özlem, D. (2013) Felsefe ve Doğa Bilimleri, Notos Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Perouse, J.F. (2012) “Türkiye’de coğrafyanın yansımaları”, Çev. Nuri Yavan ve Sengün Acar, Coğrafi Bilimler Dergisi, 10:1, 1-8.
• Schaefer, F.K. (1953) “Exceptionalism in geography: a methodological examination”, Annals of Association of Americans Geographers,, 43:3, 226-249.
• Snow, P.C. (2001) İki Kültür, Çev. Tuncay Birkan, Tübitak Yayınları, Ankara.
• Tekeli, İ. (2010) Mekânsal ve Toplumsal Olanın Bilgibilimi Yazıları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Tekeli, İ. (2012) “Türkiye'de coğrafyacıların çok paradigmalı bir bilim dünyasında yaşamayı öğrenmesi gerekiyor”, İçinde TÜCAUM VI. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TÜCAUM, Ankara, 348-354.
• Tekeli, İ. (2014) “Coğrafya ve mekan üzerine”, İçinde E. Bekaroğlu, A. L. Özdemir (Ed.), Bir Disiplinin İç Dünyası: Modern Türk Coğrafyası Üzerine Söyleşiler, İdil Yayıncılık, İstanbul, 3-16.
• Tuysuz, S., Yavan, N. (2012) “Bölgesel coğrafya yaklaşımı ve Türk coğrafyasındaki etkileri üzerine kritik bir değerlendirme”, İçinde TÜCAUM VI. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TÜCAUM, Ankara, 390- 405.
• Tümertekin, E. (1971), “Türkiye’de beşeri coğrafyanın gelişmesi”, İçinde Türkiye Coğ. ve Sos. Araş, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul, 1-17.
• Tümertekin, E. (2001) “Beşeri coğrafya”, İçinde Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Bilim: Sosyal Bilimler II, TÜBA Yayınları. Ankara.
• Wallerstein, I. (2000) Bildiğimiz Dünyanın Sonu: Yirmi Birinci Yüzyıl İçin Sosyal Bilim, Çev: T. Birkan, Metis Yayınları, İstanbul.
• Wallerstein, I. (2005a) Dünya Sistem Analizi, Çev: E. Abadoğlu N. Ersoy, Aram Yayınları, İstanbul.
• Wallerstein, I. (2005b) Yeni Bir Sosyal Bilim İçin, Çev. Ender Abadoğlu, Aram Yayınları, İstanbul.
• Wallerstein, I. (2007) Avrupa Evrenselciliği İktidarın Retoriği, Çev. Sinan Önal, Aram Yayınları, İstanbul.
• Wallerstein, I. (2013a) Sosyal Bilimleri Düşünmemek: 19. Yüzyılın Paradigmasının Sınırları, Çev. Taylan Doğan, bgst Yayınları, İstanbul.
• Wallerstein, I. (2013b) Bilginin Belirsizlikleri, Çev. Berivan Alataş, Sümer Yayıncılık, İstanbul.
• Wallerstein, I. (2015) Modern Dünya Sistemi IV; Merkezci Liberalizmin Zaferi 1789-1914, Çev. Latif Boyacı, Yarın Yayınları, İstanbul.
• Yavan, N. (2005a). “Bilim felsefesi bakımından coğrafyada pozitivist yaklaşım”, İçinde Ulusal Coğrafya Kongresi 2005 (Prof.Dr. İsmail Yalçınlar Anısına) Bildiriler Kitabı, Türk Coğrafya Kurumu, İstanbul, 405-414.
• Yavan, N. (2005b) “SCI ve SSCI bağlamında Türkiye’de coğrafya biliminde uluslararası yayın performansının karşılaştırmalı analizi: 1945-2005”, Coğrafi Bilimler Dergisi 3 (1), 27-55.