Türkiye Fındık Verimi Üzerinde Sıcaklık ve Yağışın Etkileri

Yıl 2021, , 242 - 262, 29.04.2021

Cemil İrdem

https://doi.org/10.33688/aucbd.878206

Cited By: 2

Öz

Çalışmada, Türkiye fındık üretiminde ilk 6 sırada yer alan Sakarya, Düzce, Samsun, Ordu, Giresun ve Trabzon’da yıllık fındık veriminin 1993-2019 dönemi için alansal ve zamansal dağılışını belirlemek, bu dağılışın sıcaklık ve yağış koşullarıyla ilişkisini analiz etmek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ilk olarak verimdeki iller ve yıllar arası farklılaşmalar belirlenmiş, ardından Pearson korelasyon analizi ve basit doğrusal regresyon analizi yapılarak sıcaklık ve yağışla yıllık fındık verimi arasındaki ilişkiler ortaya konmuştur. Dönem ortalamasına göre dekar bazında en yüksek verim Sakarya ve Düzce’de, en düşük ise Giresun’dadır. Araştırma alanında en yüksek ortalama verim 130,6 kg ile 2008 yılında, en düşük 63,8 kg ile 2016 yılında gerçekleşmiştir. Yıllık toplam yağışların verime etkisi Sakarya dışındaki illerde negatiftir. Yağışla olan aylık ilişkiler genel olarak çok zayıftır. Yıllık ortalama sıcaklıkların verime etkisi Giresun dışında istatistik açıdan önemsizdir. Çalışmada, mart ve nisanda ortalama, maksimum ve minimum sıcaklılar arttıkça fındık veriminin de arttığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fındık Verimi, Yağış, Ortalama Sıcaklık, Maksimum Sıcaklık, Minimum Sıcaklık

Effects of temperature and precipitation on hazelnut yield in Turkey

Öz

In the study, it was aimed to determine the spatial and temporal distribution of hazelnut yields in Sakarya, Düzce, Samsun, Ordu, Giresun and Trabzon, which are in the top 6 in Turkey hazelnut production, for the period 1993-2019 and to analyze the relations of this distribution with temperature and precipitation. Firstly, the differences between the provinces and the years in the yield were determined. Then Pearson’s correlation and lineer regression analysis was performed to reveal the relationships with temperature and precipitation. The highest yield is in Sakarya and Düzce, and the lowest is in Giresun. The yield on the working area reached its maximum level with 130.6 kg in 2008 and fell to the lowest level of 63.8 kg in 2016. The effect of total annual precipitation on yield is negative in provinces other than Sakarya. Monthly relations with precipitation are generally very poor. The effect of average annual temperatures on yield is statistically insignificant except for Giresun. Hazelnut yield increased as average, maximum and minimum temperatures increased in March and April.

Anahtar Kelimeler

Hazelnut Yield, Precipitation, Mean Temperature, Maximum Temperature, Minimum Temperature

Kaynakça

• Akın, S., Hızal, A. Y. (2005). Türk Fındığı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 4 (13), 112-120. 09.11.2020 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6127/82178#article_cite adresinden alındı.
• An, N., Turp, M. T., Türkeş, M., Kurnaz M. L. (2020). Mid-Term Impact of Climate Change on Hazelnut Yield. Agriculture, (10) 159; 1-20. doi:10.3390/agriculture10050159
• Atsan, T., Karapınar, A. (2019). Türkiye Fındık İhracatını Etkileyen Faktörler: Çekim Modeli Uygulaması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (89), 430- 444. doi: 10.16992/ASOS.14761
• Balık, H. İ., Balık, S. K. (2015). Fındıkta 2014 Yılında Meydana Gelen Don Zararı Üzerine Bir Araştırma. GAP VII, Tarım Kongresi, 28 Nisan–1 Mayıs 2015, , Bildiriler Kitabı içinde (s. 291-294). Şanlıurfa.
• Biondi, F., Waikul, K. (2004). DENDROCLIM2002: A C++ Program for Statistical Calibration of Climate Signals in Tree-Ring Chronologies. Computers & Geosciences, 30 (3), 303-311. doi: 10.1016/j.cageo.2003.11.004
• Bütüner, M. (2019). Küresel İklim Değişikliğinin Fındık ve Çay Tarımına Etkisi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp adresinden edinilmiştir.
• Chmielewski, F.M. (1992). Impact of Climate Changes on Crop Yields of Winter Rye in Halle (Southeastern Germany) 1901 – 1980. Climate Research, 2 (1), 23-33. 09.11.2020 tarihinde http://www.jstor.org/stable/24863282 adresinden alındı.
• Coşkun, M., Sözen, E. (2017). The Evaluation of the Agriculture of Hazelnut in Düzce Accordıng To Climate Parameters International Journal of Sustainable Agricultural Research, 4 (1), 16-27. doi: 10.18488/journal.70/2017.4.1/70.1.16.27
• Çiçek, İ., Duman, N. (2015). Seasonal and Annual Precıpıtatıon Trends in Turkey. Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 10 (2), 77–84.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE, 2002). Tarımsal Yapı (Üretim, Fiyat, Değer), Ankara: Yayın No:2758.
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE, 2003). Tarımsal Yapı (Üretim, Fiyat, Değer), Ankara: Yayın No:2885.
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT, 2001) Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Gıda Sanayii Özel İhtisas Komisyonu Raporu Fındık İşleme Sanayii Alt Komisyon Raporu, Ankara: Yayın No: 2634-ÖİK: 642.
• Ersöz, F., Ersöz, T. (2020). İstatistik-I. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• FAOSTAT (2019). Food and Agriculture Organization of the United Nations, 10 Eylül 2020 tarihinde http://www.fao.org /faostat/en/#data/QC adresinden alındı.
• Fideghelli, C., De Salvador, F. R. (2009). World Hazelnut Situation and Perspectives. Acta Horticulturae, 845 (2), 39-52. doi: 10.17660/ActaHortic.2009.845.2
• Fiskobirlik (1999). Servis No: XVIII-Tarım, Giresun: Sayı:295.15657/7054.
• Fritts, H.C. (1976). Tree Rings and Climate. London: Academic Press.
• Gönençgil, B. (2020). Evaluate Turkey’s Climate Classification by Clustering Analysis Method. In: Nedkov S. et al. (eds) Smart Geography. Key Challenges in Geography (EUROGEO Book Series). Springer, Cham. doi: 10.1007/978-3-030-28191-5_4
• Lobell, D.B., Schlenker, W., Costa-Roberts, J. (2011). Climate Trends and Global Crop Production Since 1980. Science, 333 (6042), 616–620. doi: 10.1126/science.1204531
• Özdemir, Ü., Bekdemir, Ü., Kayserili, A. (2007). Batı Karadeniz’de Fındık Tarımı. I. Karadeniz’de Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu. 16-17 Kasım 2007, Bildiriler Kitabı içinde (s. 247-259). Trabzon.
• Özlü, T., Şahin, K. (2006). 31 Mart-04 Nisan 2004 Tarihleri Arasında Yaşanan Düşük Sıcaklıkların Terme İlçesi (Samsun) ile Giresun Arasındaki Fındık Üretimi Üzerine Olan Olumsuz Etkileri. Türk Coğrafya Dergisi, 45, 71-84. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tcd/issue/21236/227872 adresinden alındı.
• Ray, D.K., Gerber, J.S., MacDonald, G.K., West, P.C (2015). Climate Variation Explains a Third of Global Crop Yield Variability. Nature Communıcatıons, 6 (5989), 1-9. doi: 10.1038/ncomms6989
• Sungur, O. (2010). Korelasyon Analizi. Şeref Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri içinde (115-127). Ankara: Dinamik Akademi.
• Şimşek O., Nadaroğlu Y., Yücel G., Dokuyucu O., Gökdağ A. (2014), Türkiye Fenoloji Atlası, Ankara: Meteoroloji Genel Müdürlüğü Yayınları.
• TÜİK (2020). Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Ürün İstatistikleri. 01.12.2020 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr adresinden alındı.
• Türkoğlu, N., Aydın, O., Duman, N., Çiçek, İ. (2016). Türkiye’de yağışın farklı mekânsal enterpolasyon yöntemleriyle karşılaştırılması. Journal of Human Sciences, 13 (3), 5636-5658. doi:10.14687/jhs.v13i3.4173
• Ustaoğlu, B. (2012). The Effect of Climatic Conditions on Hazelnut (Corylus Avellana) Yield in Giresun (Turkey). Marmara Coğrafya Dergisi, 0 (26), 302-323. 09.11.2020 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/pub/marucog/issue/473/3888 adresinden alındı.
• Ustaoğlu, B., Karaca, M. (2010). Türkiye’de Sıcaklık Koşullarının Fındık Tarımına Olası Etkileri. İTÜDERGİSİ/d, 9 (3), 153-161. 09.11.2020 tarihinde http://itudergi.itu.edu.tr/index.php/itudergisi_d/article/viewFile/1171/975 adresinden alındı.
• Ustaoğlu, B., Karaca, M. (2014). The Effects of Climate Change on Spatiotemporal Changes of Hazelnut (corylus avellana) Cultivation Areas in the Black Sea Region, Turkey. Applıed Ecology and Environmental Research, 12 (2), 309-324. doi: 10.15666/aeer/1202_309324
• Uzundumlu, A.S., Bilgiç, A., Ertek, N. (2019). Türkiye’nin Fındık Veriminde Önde Gelen İllerin 2019-2025 Yılları Arasındaki Fındık Üretimlerinin ARIMA Modeliyle Tahmin Edilmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 8 (Özel Sayı), 115-126. doi: 10.29278/azd.591588
• Wheeler, T.R., Craufurd, P.Q., Ellis, R.H., Porter, J.R., Prasad, P.V.V. (2000). Temperature Variability and the Annual Yield of Crops, Agriculture, Ecosystems and Environment, 82, 159-167. doi: 10.1016/S0167-8809(00)00224-3
• Yılmaz, E. (2018). Türkiye'de Aylık Yağış Eğilimleri, Yağış Kaymaları ve Yağış Eğilim Rejimleri. (1971-2010). Journal of Human Sciences, 15(4), 2066-2091. doi: 10.14687/jhs.v15i4.5479
• Zengin, M., Özbahçe, A. (2014). Bitkilerin İklim ve Toprak İstekleri. Konya: Atlas Akademi.